جدی تر شدن مانعی به نام وجود رانت بر سر راه کسب و کارها

در یک سال اخیر رد پای رانت های مختلفی در بازارها دیده می شود. به عنوان نمونه در تیر ماه سال گذشته به دستور محمدرضا نعمت زاده وزیر سابق صنعت، معدن و تجارت سایت ثبت سفارش خودرو برای به سامان رساندن بازار خودروهای خارجی بسته شد. آمارهای واردات خودروهای خارجی و روند رو به رشد واردات خودرو در فصل بهار سال گذشته نشان می داد که گویا عده ای دارای رانت اطلاعاتی بوده و از قبل خبر داشتند که قرار است سایت ثبت سفارش بسته شود و از فرصت باقیمانده تا زمان بسته شدن سایت استفاده کردند و تا حد امکان خودرو وارد نمودند. پس از ممنوعیت ثبت سفارش و جلوگیری از واردات خودرو، قیمت خودروهای خارجی چند برابر شد و افراد دارای رانت اطلاعاتی، توانستند سود بادآورده ای را نصیب خود کنند. یا در بهار سال جاری، دولت برای جلوگیری از ورود نوسانات بازار ارز به بازار کالا و خدمات اقدام به توزیع ارز ارزان قیمت جهت واردات کالا نمود. برخی شرکت ها که توانستند این ارز را برای واردات دریافت نمایند و سپس یا کالا وارد کردند و به قیمت ارز در بازار آزاد قیمت گذاری نمودند و در بازار فروختند یا کالایی وارد نکردند و ارزها را در بازار آزاد فروختند توانستند از این فرصت، سود عظیمی را به جیب بزنند.

آمارهای موجود در این زمینه هم نشان می دهند که در یک سال گذشته، وجود انحصار، امتیاز یا هر نوع رانت به یک یا تعدادی از رقبا در بازار به مانع جدی تری بر سر راه کسب و کارها تبدیل شده است.

در گزارش های پایش محیط کسب وکار که توسط اتاق بازرگانی تهیه و منتشر می شود مولفه ای به نام  وجود انحصار، امتیاز یا هر نوع رانت به یک یا تعدادی از رقبا در بازار وجود دارد. هر مولفه در این گزارش نشان دهنده یک مانع بر سر راه کسب و کارها می باشد و فعالان اقتصادی بر مبنای اینکه هر مانع در هر فصل چقدر برای کسب و کار آن ها مزاحمت ایجاد کرده است، عددی را بین صفر به عنوان بهترین ارزیابی و ده به عنوان بدترین ارزیابی به آن مانع یا مولفه اختصاص می دهند. نمودار زیر روند مولفه وجود انحصار، امتیاز یا هر نوع رانت به یک یا تعدادی از رقبا در یک سال اخیر را نشان می دهد. همان گونه که ملاحظه می شود این مولفه از نظر فعالان اقتصادی در یک سال اخیر رفته رفته به مانع جدی تری بر سر راه کسب و کارها تبدیل شده است. در حالی که در بهار 1396 عدد این مولفه از نظر فعالان اقتصادی 6.02 بوده است، این عدد در بهار 1397 با رشدی 13 درصدی به 6.82 رسیده و به ده نزدیکتر شده است.

مسئولان باید هر چه زودتر جلوی صعودی بودن این روند را بگیرند چرا که همان گونه که گفته شد وجود انحصار، امتیاز یا هر نوع رانت باعث خواهد شد که عده ای به ثروت های کلان و بادآورده ای برسند که این موضوع در نهایت به توزیع ناعادلانه ثروت و گسترش تبیعض منجر خواهد شد.