عدم شفافیت به التهابات بازار ارز دامن می‌زند

سال گذشته بازار ارز روزهای پرنوسانی را پشت سر گذاشت، به طوری که در دو ماه پایانی سال رشد غیرمنتظره‌ای را شاهد بودیم. آغاز سال 97 نیز روزهای پر تلاطمی برای بازار ارز بود. نرخ دلار در روزهای ابتدایی فروردین ماه به بیش از 6 هزارتومان رسید و این گونه بود که اکثر مردم مجاب شدند که باید سرمایه‌های خود را از بخش‌های دیگر برده و در بازار ارز سرمایه گذاری کنند.

در نهایت21 فروردین ماه سال جاری، دولت در یک اقدام شجاعانه ، سیاست‌های جدید ارزی و تک نرخی شدن آن را اعلام کرد و رقم 4200 تومان را برای ارز در نظرگرفت. بنابراین از یک سو ارز را تک نرخی اعلام کرد، در حالی که بانک مرکزی در ماه‌های قبل این امر را تعلیق به آینده کرده بود و نرخ 4200 تومانی برای هر دلار را مبنای تک نرخی قرار داد که بدین ترتیب ارز 3800 تومانی مبادله ای و ارز آزاد 4900 تومانی بانکی را نیز حذف و اعلام آمادگی نمود که کلیه نیازهای تجاری ، اداری و قانونی را تامین می کند. اما بعد از سیاست جدید ارزی دولت ، وضعیت بازار ارز به واسطه اخلال برخی دلالان و سفته بازان ارزی دستخوش تلاطم شد. متاسفانه حرص و سودجویی سوداگران وطنی و اشتباهات سیاستی بانک مرکزی در مرداد و شهریور سال 96 مجددا اژدهای خفته بازار غیر علمی ارز را بیدار کرد و به مرور به تقابل براندازانه با دولت دوازدهم تبدیل شد.

خوشبختانه شوک ارزی فروردین ماه، دولت و بانک مرکزی را متوجه این نکته کرد که تلاش برای مدیریت بازار آزاد ارز ،در حالیکه این بازار از واقعیت ذاتی ارز تبعیت نمی کند و نسبت به منافع کلان کشور کاملا بی تفاوت است،کاری غیر ضروری و فرساینده است و اساسا دولت باید همت جدی خود را بر تامین و پشتیبانی اقتصاد مولد و نیازهای واقعی جامعه بگذارد.

این شرایط ادامه داشت تا اینکه تیرماه امسال، رئیس کل بانک مرکزی از تقسیم بندی کالاها در دولت در چهار گروه خبر داد و اعلام کرد، تامین ارز گروه سوم کالایی که «کالاهای غیر اساسی» تعبیر می شود، از طریق بازار ثانویه و ارزش دار کردن اظهارنامه‌های صادراتی انجام خواهد شد.در نتیجه مقرر شد تا درکنار نرخ ۴۲۰۰ تومانی دلار، نرخ جدیدی هم برای معاملات و نیازهای ارزی تعیین شود و آنچه که از شمول ارز ۴۲۰۰ تومانی خارج است با نرخ جدید مورد معامله قرار گیرد.

در خصوص علل افزایش نرخ ارز و نوسانات این بازار گفت وگویی با “مرتضی اکبری”مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران داشتیم . اکبری معتقد است شرایط سیاسی، ابهام و عدم اعتماد نسبت به آینده سیاسی کشور، موجب شد تا مردم به دلیل احساس ناامنی و برای حفظ قدرت خرید، ریال خود را تبدیل به دلار کرده و در نهایت منجر به افزایش تقاضا در بازار ارز شد.معمولا دولت ارز کافی برای تقاضای واقعی کشور را دارد، اما توانایی پوشش تقاضاهای سفته بازی و حفظ قدرت ریال مردم را نداشته که این امر می تواند منجر به بالارفتن قیمت دلار شود.

“مرتضی اکبری” مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران در خصوص سیاست ارزی فروردین ماه بانک مرکزی،گفت: از ابتدا هدف سیاست جدید ارزی دولت مشخص و آن کنترل بازار ارز بود. بنابراین دولت و بانک مرکزی قیمت 4 هزار و 200 تومان را که به باورشان منطقی به نظر می رسید، در نظرگرفتند .

وی افزود: در اقتصاد ایران زمانی که نرخ ارز در بازار آزاد در قیمت‌های بالا و نزدیک به 7 هزارتومان است، تعیین قیمت 4 هزار و  200تومان سیاستی غیر منطقی بود. در تمامی بازارها در صورت تفاوت قیمت‌ها مردم به سمت خرید کالای ارزان می روند. برای مثال، زمانی که در بازار تلفن همراه، عده ای گوشی آیفون را بر اساس دلار 4200 تومان بفروشند، حجم تقاضا برای موبایل بالا می رود و عملا به دلیل افزایش تقاضا، قیمت‌ها کاهش نمی یابد.

اکبری با بیان اینکه تعیین قیمت 4 هزار و200 تومان برای دلار، در زمانی که قیمت ارز در بازار آزاد حدود 6 هزار و 500 تومان بود، نرخ مناسبی نبود، اظهار داشت: تعیین قیمت پایین برای دلار موجب شد تا حجم تقاضا افزایش یابد و متاسفانه دولت توان پاسخگویی به این تقاضا را نداشت. لذا زمانی که نرخ ارز توسط دولت در رقم‌های پایین نگه داشته می شود، به تناسب آن افرادی از این فرصت استفاده و ریال خود را تبدیل به دلار و کالای ارزان می کنند.

دولت موظف به پاسخگویی سفته بازی ارز نیست

به گفته وی علاوه بر دلار 4200 تومانی، شرایط سیاسی، ابهام و عدم اعتماد نسبت به آینده سیاسی کشور، موجب شد تا مردم به دلیل احساس ناامنی و برای حفظ قدرت خرید، ریال خود را تبدیل به دلار کرده و در نهایت منجر به افزایش تقاضا در بازار ارز شد.

معمولا دولت ارز کافی برای تقاضای واقعی کشور را دارد، اما توانایی پوشش تقاضاهای سفته بازی و حفظ قدرت ریال مردم را نداشته که این امر می تواند منجر به بالارفتن قیمت دلار شود.

ضرورت شفافیت در بازار ارز

مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران درخصوص اقدام اخیر بانک مرکزی مبنی بر راه اندازی بازار ثانویه ارز، اظهار داشت : باید در بازار ارز معاملات به صورت کاملا شفاف انجام شود و نحوه محاسبه و خرید و فروش ارز مشخص باشد.

اکبری با اشاره به اینکه قیمت ارز توسط عرضه و تقاضا تعیین می شود، عنوان کرد: اینکه منتظر باشیم تا دولت قیمت ارز را مشخص و در نتیجه به دلیل کنترل تورم، قیمت را پایین تعیین کند، سیاست نادرستی است و لذا تعیین نرخ دستوری جوابگو نیست. از طرفی در صورت ابهام در وضعیت اقتصادی و بی اعتمادی درجامعه، هر نرخی تعیین شود، به دلیل افزایش تقاضا نسبت به عرضه ارز، در نهایت منجر به افزایش قیمت می شود.

وی در ادامه تاکید کرد: باید در بازار صرفه نظر از اینکه چه عددی برای ارز در نظر گرفته می شود، شفافیت حاکم باشد و مشخص شود چه افرادی و برای چه فعالیتی ارز را دریافت کردند. بزرگترین حسن بازار ثانویه ایجاد شفافیت است. لذا درحال حاضر بازار ارز چند نرخی است و مخالفت با بازار ثانویه لزوما به مفهوم چند نرخی شدن بازار نیست.

بورس ارز جایگزینی برای صرافی‌ها

اکبری با اشاره به عملکرد نادرست صرافی‌ها در بازار ارز، تصریح کرد: درگذشته صرافی‌ها مبادلات ارزی را به طور سلیقه ای انجام می دادند. بورس ارز می تواند جایگزینی برای صرافی‌ها بوده و منجر به ایجاد شفافیت در معاملات ارزی شود.

التهابات بازار ارز به نفع سوداگران و دلالان است

وی با اشاره به نوسانات بازار ارز، تصریح کرد: التهابات بازار ارز درنهایت به نفع سوداگران و دلالان بازار است. بخش زیادی از تقاضای بازار ارز سفته بازی بوده و تقاضای واقعی نیست و وارد کننده‌ها نیازی به حجم بالای ارز ندارند. به این معنا که افرادی از بحران‌های سیاسی و اقتصادی استفاده و به دلیل محدود بودن منابع ارزی، آن را خریداری می کنند و سپس به قیمت‌های بیشتر در بازار به فروش می رسانند.

بخش عمده تقاضای بازار سفته بازی است

اکبری تاکید کرد: بخش عمده تقاضای بازار سفته بازی است و متاسفانه دولت و نهادهای نظارتی نمی دانند چه کسانی در حال خرید و فروش ارز هستند. بهترین کار در شرایط فعلی ایجاد شفافیت توسط دولت است. اما اینکه دولت به صورت مستقیم بخواهد در بازار دخالت و نرخی را برای نیاز ارزی مانند مسافرت ، واردات و سایر موارد در نظر بگیرد، سیاست نادرستی است. به دلیل اینکه دولت نمی تواند همه تقاضاهای ارزی از جمله مسافرتی و یا واردات را تامین کند. لذا باید قیمت‌ها در بازار تعیین شود و کسی که نیاز ارزی برای مسافرت دارد، باید بهای واقعی و نه رانت را پرداخت کند و مشخص شود افراد به چه میزان ارز خریده اند .

عدم شفافیت به التهابات بازار ارز دامن می زند

مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهرایران تاکید کرد: بزرگترین معضل کشور به غیر از مشکلات اقتصادی، تحریم‌های احتمالی و ابهام نسبت به آینده، عدم شفافیت است که به التهابات بازار ارز دامن می زند. بازار ارز اگر به درستی، به موقع و شفاف عمل کند، می تواند عملکرد موفقی داشته باشد.

سوداگری صرافی‌ها درصورت نبود رقیب جایگزین

وی با اشاره به اینکه صرافی‌ها ابزار انتقال پول هستند، ادامه داد: نمی توان به صراحت گفت که باید صرافی‌ها حذف شوند و با حذف آن‌ها از چرخه مبادلات ارزی، مشکلاتی در نقل و انتقال پول ایجاد می شود. زمانی که صرافی‌ها رقیب جایگزین نداشته باشند که در آنجا نرخ‌ها تعیین شود، برخی از افراد از التهابات بازار ارز استفاده و به سفته بازی می پردازند.

اکبری یادآور شد: بخش زیادی از نقل و انتقالات ارزی خارج از کشور، توسط صرافی‌ها انجام می شود، باید در کنار کشف قیمت توسط بازار ارز ، صرافی‌ها نیز بتوانند فعالیت کنند. بنابراین صرافی‌ها باید وارد بازار شده و به نقل و انتقالات ارزی کمک کنند که در غیر این صورت قیمت ارز به شدت افزایش خواهد یافت .

وی با بیان اینکه باید توانایی نقل و انتقالات ارزی را داشته باشیم، ادامه داد: در غیر این صورت عملا واردکننده و تقاضای واقعی بازار نمی تواند به ارز مورد نیاز دسترسی یافته و قیمت‌ها افزایش خواهد یافت.

مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران در پاسخ به ضرورت افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی، گفت: در حال حاضر برخی افراد در بازارهای سفته بازی مانند طلا، سکه، مسکن، خودرو و دلار فعالیت و بازده بیش از 27 درصد به دست می آورند. لذا در صورت افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی، فقط سپرده‌های بلند مدت و 15 درصدی بانک‌ها تبدیل به سپرده‌های با سود بیشتر می شود . بنابراین زمانی که بازارهای رقیب سودی بیش از بانک‌ها پرداخت می کنند، نقدینگی به سمت سیستم پولی نخواهد رفت. حتی در بازار سرمایه، عده ای اوراق خود را باز خرید و تبدیل به پول نقد می کنند.

افزایش نرخ سود، منجر به بالارفتن قیمت تمام شده پول می شود

اکبری تاکیدکرد: در شرایط فعلی نه تنها افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی، کمکی به جذب نقدینگی نمی کند، بلکه فقط شاهد

جا به جایی منابع و سپرده‌های موجود بانک‌ها خواهیم بود. در نهایت سپرده‌های با سود 15 درصد که همچنان در سیستم بانکی مانده، تبدیل به سپرده‌های با سود بیشتر می شود. این جابه جایی منابع فقط قیمت تمام شده پول در بانک‌ها را افزایش می دهد .

افزایش نرخ سود سپرده‌ها به صلاح نیست

این مدیر بانکی تصریح کرد: افزایش نرخ سود سپرده‌ها، قیمت سپرده‌های موجود را افزایش می دهد و در این شرایط بانک‌ها ناچارند تا نرخ سود تسهیلات را نیز افزایش دهند. بنابراین تولید از این قضیه متضرر می شود ، لذا در شرایط فعلی افزایش نرخ سود سپرده‌ها به صلاح نیست .زمانی افزایش نرخ سود بانکی امکان پذیر است که تقاضای سفته بازی و بازده‌های ناشی از دلالی در بازار از بین برود و از فرصت‌ها استفاده نموده و با بازی نرخ سود، نقدینگی به سیستم بانکی برگردد.

پیش فروش سکه در بورس کالا  مُسکن موقتی است

مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهر ایران پیش فروش سکه در بورس کالا را گامی برای جذب نقدینگی دانست که تا حدودی می تواند جوابگو باشد. اما این روش خیلی مناسب نیست و فقط می تواند به جذب نقدینگی در کوتاه مدت کمک کند.

خروج آمریکا از برجام و تاثیر آن بر شبکه بانکی

اکبری در ادامه گفت وگو در خصوص خروج آمریکا از برجام و تاثیر آن بر سیستم بانکی، اظهار داشت : بعد از برجام اتفاقات مثبتی در شبکه بانکی کشور صورت گرفته است و به خصوص در نقل و انتقال وجوه گشایش‌های محدودی انجام شده است  و اینگونه نیست از ابتدا و با فاصله 6 ماه تا یک سال همه مراودات ارزی کشور به زمان قبل از تحریم‌ها برگردد. حداقل از منظر نگاه‌های اقتصادی و ریسک سیاسی کشور، دیدگاه‌ها نسبت به ایران مثبت نبود.

تلاش برای احیای اعتماد جامعه بین المللی نسبت به ایران

این مدیر ارشد بانکی یادآور شد: درگذشته جامعه جهانی بین المللی به کشور ما بی اعتماد و بدبین شده بود و تقریبا یک تا دو سال زمان لازم است تا اعتماد بخش اقتصادی دنیا به ایران بازگردد. خوشبختانه روابط  با سایر کشورها رو به بهبود بود تا اینکه موضوع خروج امریکا از برجام مطرح شد و متاسفانه این امر می تواند بر نقل و انتقالات ارزی تاثیرگذار باشد .

 به گفته اکبری مدل جابه جایی و نقل و انتقال ارز بستگی به این دارد که چه اندازه سایرکشورها و بانک‌های دنیا بخواهند با ایران همکاری کنند. در صورت همکاری کشورها با ایران فعالیت‌های بانکی راحت تر از قبل  انجام خواهد شد و درصورت همراهی کشورها با سیاست‌های امریکا مبنی بر عدم همکاری با ایران، به مراتب کار برای ما دشوارتر می شود، بنابراین این موضوع را نمی توان به قطعیت اعلام کرد .

مدیرعامل بانک قرض الحسنه مهرایران در پایان خاطرنشان کرد: درگذشته دولت‌ها و کشورهای اروپایی‌ها موضع گیری‌هایی نسبت به ایران داشتند و به دنبال تحریم این کشور بودند، اما اکنون فقط امریکا را درمقابل خود داریم و  سایر دولت‌ها مشکلی در مراودات با ایران ندارند. به نظر می رسد در این شرایط بهتر بتوان در مسیر دور زدن و رفع تحریم‌ها حرکت کرد.

انتهای پیام/