بررسی تأثیر خروج امریکا از برجام بر صنعت نفت
دونالد ترامپ در حالی سهشنبه شب از برجام خارج شد و تحریم‌های ایران را به روال قبل از برجام بازگرداند.
اما به‌رغم تمامی این ادعاها شواهد مختلف نشان می‌دهد که نه تنها ایران از بازار جهانی نفت حذف نخواهد شد، بلکه اشتیاق شرکت‌های اروپایی برای همکاری با صنعت نفت ایران همچنان پابرجاست. درست صبح دیروز و تنها چند ساعت پس از سخنان تند ترامپ و وضع تحریم‌های جدید علیه ایران، در نمایشگاه نفت تهران شرکت پایانه‌های نفتی ایران یک قرارداد همکاری مشترک با شرکت انگلیسی دانلوپ به امضا رساند تا نشان دهند تهدیدات ترامپ قرار نیست تأثیری بر روند همکاری‌های مشترک ایران و اروپا بگذارد. رضا خلیلی، معاون عملیات غیرصنعتی شرکت ملی نفت ایران در مراسم امضای این قرارداد با بیان اینکه این قرارداد در برهه حساس خروج امریکا از برجام بسیار کلیدی و مهم است، گفت: از اتحادیه اروپا برای حمایت از برجام تشکر می‌کنیم و امیدواریم این موضوع همچنان ادامه داشته باشد و طرفین به تعهدات خود پایبند باشند.
آیا ایران از بازار جهانی نفت حذف می‌شود؟
حالا پس از خروج امریکا از برجام و تلاش برای بازگرداندن تحریم‌ها، سؤال اصلی که اذهان بسیاری را به خود مشغول کرده، این است که آیا تحریم‌های جدید امریکا می‌تواند ایران را از بازار جهانی نفت حذف کند؟ برای پاسخ به این سؤال باید نگاهی به مشتریان نفتی ایران کرد. مشتریانی که سیستم‌های پالایشگاهی خود را با نفت ایران سازگار کرده‌اند و هرگونه تغییر در خوراک پالایشگاه‌های این مشتریان می‌تواند هزینه‌های گزافی را بر دوش آنان بگذارد. همچنین این نکته را نیز باید گفت که طی سال‌های پس از برجام، ایران توانست سهم خود را از بازار نفت جهانی پس بگیرد و قطعاً حذف این سهم از بازارهای جهانی قیمت نفت را برای کشورهای صنعتی بسیار بالا خواهد برد و تأثیر بسیاری بر تجارت جهانی خواهد داشت. درست در همین راستا بود که چینی‌ها در ایام تحریم ایران، بخش بزرگی از نفت خود را از سعودی‌ها می‌خریدند، پس از برجام با تغییر رویکرد به سمت ایران، خرید خود از عربستان را تا حد زیادی کاهش دادند و مشتری اصلی نفت ایران شدند. گرچه هنوز مشخص نیست که خریداران نفت ایران چگونه به تصمیم دولت امریکا واکنش نشان خواهند داد. در حال حاضر تمام آنها از اروپا گرفته تا آسیا با تصمیم ترامپ مخالفت کرده‌اند. احتمالاً هند و چین نیز تمایلی به همراهی با تحریم‌های امریکا نشان نخواهند داد، به خصوص از این جهت که شرکت سینوپک چین و عربستان در زمینه قیمتگذاری نفت با یکدیگر اختلاف‌نظر دارند. بنابراین باید پذیرفت که حذف ایران از بازار جهانی نفت چندان ساده نخواهد بود و چالشی بزرگ برای امریکایی‌هاست. این موضوع مورد تأیید خبرگزاری انگلیسی رویترز نیز هست، جایی که این خبرگزاری در تحلیلی می‌نویسد: «احتمالاً طی ماه‌های آینده امریکایی‌ها پی خواهند برد که همراه کردن سایر کشورها با تحریم نفتی ایران تا چه حد دشوار است، به‌خصوص به این علت که منتفعان عمده این تحریم‌ها تنها تولیدکنندگان امریکایی و عربستان سعودی هستند.» همچنین پیروز موسوی مدیرعامل شرکت پایانه‌های نفتی نیز نظری مشابه در این خصوص دارد. وی درباره تأثیر خروج امریکا از برجام و تردد نفتکش‌ها در پایانه‌های نفتی ایران گفته است: در این خصوص تمام سناریوهای ما روی میز است، تدارک همه‌چیز دیده شده و شرکت ملی نفتکش ایران نیز جزو ناوگان‌های برتر دنیا است و قطعاً دنیا به نفت ما احتیاج دارد و در حوزه معادلات نفت نقش‌آفرینی خواهیم کرد. بنابراین به هیچ وجه خروج ایران از بازارهای بین‌المللی نفت را نمی‌بینیم.
سعودی‌ها کمین کرده‌اند
البته این گفته‌ها در حالی است که در سوی دیگر این کارزار رژیم آل‌سعود رقابت منطقه‌ای تنگاتنگی با جمهوری اسلامی ایران دارد، به دنبال آن است تا از این موقعیت بهره بگیرد و سهم بازار ایران را از آن خود کند. درست پس از اعمال تحریم‌های امریکا علیه ایران بود که وزارت نفت عربستان در بیانیه‌ای عنوان کرد: «در پی تصمیم امریکا برای عقب‌نشینی از توافق برجام، عربستان متعهد می‌شود تا ثبات بازار نفت را طوری تنظیم کند که به نفع تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان باشد و پایداری در رشد اقتصاد جهانی را نیز در بربگیرد.»
عربستانی‌ها که در ارائه سرویس ارزان به امریکایی‌ها زبانزد هستند، پس از این تصمیم ترامپ، با افزایش تولید به دنبال آن هستند که نه تنها قیمت نفت را به نفع امریکایی‌ها کنترل کنند و از افزایش افسارگسیخته آن بکاهند، بلکه بار دیگر صاحب سهم ایران در بازار جهانی شوند. گرچه این رقابت میان ایران و عربستان، تنها منوط به روزهای اخیر نیست، بلکه یک رقابت دیرینه است. به نحوی که امیرحسن زمانیان، معاون وزیر نفت ایران چندی پیش گفته بود: «من از بخش بازاریابی‌مان شنیدم که هرجا می‌رود در اروپا و آسیا، توسط رقبای ما دنبال می‌شود و به (مشتریان ما)تخفیف پیشنهاد کرده و فتنه‌انگیزی می‌کنند.»
تکلیف پروژه‌ها چه می‌شود؟
نکته مهم دیگر در خصوص سرنوشت پروژه‌هایی است که قرارداد آن میان ایران و شرکت‌های خارجی بسته شده است. در این خصوص نیز باید گفت، بازگشت تحریم‌ها در حوزه نفتی، مشمول شرکت‌هایی که قرارداد خود با ایران را به ثبت رسانده‌اند، نمی‌شود و آنها می‌توانند تا پایان قرارداد به فعالیت خود در ایران ادامه دهند. موضوعی که به نظر می‌رسد، قرارداد توسعه فاز11 پارس‌جنوبی که با توتال فرانسه به امضا رسیده شامل شود و این قرارداد به قوت خود باقی بماند. این در حالی است که مدیران توتال مدت‌هاست با علم به احتمال خروج امریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها، مذاکرات گسترده‌ای را با امریکایی‌ها آغاز کرده‌اند تا خود را از این قانون مصون کنند. همچنین شرکت‌های روسی، هندی و چینی نیز که قراردادهای مختلف نفتی با ایران امضا کرده‌اند، تحت تأثیر امریکا نیستند و بعید است که در این زمینه با امریکا همراهی کنند. بنابراین با مشاهده تمامی زوایای آنچه در حوزه نفت و گاز کشور می‌گذرد، باید این واقعیت را متذکر شد که در صورت هوشیاری مدیران کشور، روند طبیعی صنعت نفت کشور ادامه خواهد یافت و حتی می‌توان از شکاف میان امریکا و اروپا بهره جست و به روزهای طلایی صنعت نفت بازگشت.
انتهای پیام/
ارسال نظر