هواپیماهای کهنه و اجاره ای؛ ثمره دستاوردهای اقتصادی دولت روحانی

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- صادق وفایی- پس از امضای توافقنامه برجام مسوولان وزارت راه از خیز ایران برای خرید بیش از 200 فروند هواپیمای بوئینگ و ایرباس خبر دادند. هواپیماهایی که قرار بود وارد کشور شده و در اختیار شرکت ایران‌ایر قرار گیرد، اما چندی بعد دولت اعلام کرد که فعلاً فقط 6 هواپیما وارد ناوگان هوایی خواهد شد و مسوولان وزارت راه از نبود بودجه کافی برای خرید هواپیما خبر داده‌اند. اما این تنها مشکل بر سر راه هواپیماهای تازه‌وارد نبود بلکه 2 شرکت بوئینگ و ایرباس برای انجام تعهدات خود به اجازه دولت آمریکا برای فروش هواپیما نیاز داشتند. روز چهارشنبه هفته گذشته، خبرگزاری رویترز به نقل از منابع آگاه نوشته است که وزارت خزانه‌داری آمریکا مجوزهایی را صادر کرده که امکان تحویل حداقل ۱۷ فروند هواپیمای ایرباس به ایران را فراهم می‌کند. تنها 24 ساعت پس از اعلام این خبر، رسانه‌های دولتی از ورود اولین بوئینگ به ناوگان شرکت هواپیمایی نفت خبر دادند. هواپیمایی که با جست‌وجوی ساده مشخص شد به‌جای خرید، فقط اجاره‌شده و دست‌کم 19 سال سن دارد.

جست‌وجو در هواپیماهای واردشده در چند سال اخیر حاکی از آن است که اجاره هواپیما هنوز راحت‌ترین راه برای در اختیار گرفتن بوئینگ و ایرباس است و در سال‌های اخیر هم بسیاری از ایرلاین های داخلی به اجاره بوئینگ و ایرباس‌های سالخورده اقدام کرده‌اند! نکته جالب اینکه ایران ایر تور(از شرکت‌های اقماری ایران‌ایر) همین یکی، 2 هفته اخیر یک بوئینگ ۷۳۷ به ایرلاین خود اضافه کرده است که این بوئینگ با رجیستر UR پرواز می‌کند و خبری از کد EP  روی این هواپیما دیده نمی‌شود؛ به این معنی که رجیستر هواپیما حاکی از مالکیت اوکراینی‌هاست و این هواپیما به‌صورت اجاره در اختیار شرکت ایرانی ایرتور قرار گرفته است. هرچند  قرار بود ایران ایر مقصد بوئینگ‌های برجامی باشد، اما فعلاً بازار اجاره هواپیما در ناوگان هوایی داغ است. این هواپیما با کد UR-CGZ در ماه‌های اخیر وارد کشور شده که طبق اسناد موجود این هواپیما بیش از 18 سال سن داشته و از طریق یک شرکت اوکراینی به ایران ایرتور اجاره داده شده است. سال گذشته نیز یک فروند هواپیمای بوئینگ 737 وارد ناوگان هوایی کشور شد. اما مشخصات بوئینگ UR-COK حاکی از آن است که این هواپیما نیز بیش از 19 سال سن داشته و اکنون در اجاره شرکت کاسپین ایران است و مالک اصلی آن اوکراینی‌ها هستند.

لیست تازه واردهای صنعت هوایی

برخی خبرهای تأیید نشده حاکی از آن است که این بوئینگ همان هواپیمای تازه‌وارد ایرلاین شرکت نفت است که در روزهای اخیر با نام اولین هواپیمای خریداری شده بوئینگ در رسانه‌ها جنجال به پا کرد. خبرگزاری دولت (ایرنا) در روزهای گذشته اعلام کرد اولین هواپیمای خریداری شده بوئینگ وارد کشور شده است. ایرنا به نقل از مدیر عامل شرکت هواپیمایی نفت ایران نوشت: این هواپیما با هماهنگی هواپیمایی نفت (وابسته به شرکت نفت) با شرکت بوئینگ به ناوگان ایرلاین نفت پیوست و با ورود یک فروند از چهار فروند هواپیمای بوئینگ خریداری شده، ظرفیت ناوگان ایرلاین نفت برای جابجایی مسافران ۲۰ درصد افزایش یافت. در ادامه این خبر آمده بود که پس از برجام و در ماه‌های گذشته، قراردادی با شرکت بوئینگ برای خرید چهار فروند هواپیمای ۷۳۷ امضا شد که یک فروند از هواپیماهای سفارش شده 2 روز پیش به شرکت هواپیمایی نفت ایران تحویل شد. رضایی نیارکی با بیان اینکه پس از لغو تحریم‌ها این هواپیما نخستین هواپیمایی است که وارد هواپیمایی نفت ایران می‌شود اما روز گذشته ایرلاین نفت از ادعای خرید هواپیما عقب‌نشینی کرد و به خبرگزاری فارس اعلام کرد این هواپیما را صرفاً اجاره کرده‌ایم و نمی‌توانیم مبدأ اجاره‌این بوئینگ را هم اعلام کنیم! نورالله رضایی نیارکی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس با اشاره به اینکه یک فروند بوئینگ 737 اجاره‌ای به تازگی به ناوگان شرکت هواپیمایی نفت اضافه شده است، اظهار داشت: نمی‌دانم چرا عده‌ای اجاره ‌این هواپیما را «خرید» اعلام کرده‌اند. وی با بیان اینکه در حال حاضر 11 فروند هواپیما در ناوگان هواپیمایی نفت فعال است، اضافه کرد:‌ به دلیل مسائل خاص، امکان این را که اعلام کنیم بوئینگ 737 را از کجا اجاره کرده‌ایم وجود ندارد اما این هواپیمای کارکرده را از یکی از شرکت‌های هواپیمایی اجاره کرده‌ایم. به نظر می‌رسد این بوئینگ در واقع همان UR-COK شرکت کاسپین است. همچنین شرکت هواپیمایی ایران ایر تو، 2 فروند هواپیمای A321 وارد کشور کرده که یکی از آنها با رجیستر UR-WRJ از کشور اوکراین واردشده و پیش از اوکراین در اختیار شرکت‌های آلمانی قرار داشته است. این ایرباس 13 ساله هم، اکنون در ناوگان هوایی ایران پرواز می‌کند. سال گذشته نیز شرکت هواپیمایی تابان یک فروند هواپیمای بوئینگ 757 را با کد EY_752 از شرکت‌های تاجیک اجاره و وارد ناوگان هواپیمایی کشور کرد. این هواپیما نیز بیش از 20 سال سن داشته و چندی پیش شرکت تابان توانست مالکیت آن را به داخل کشور منتقل کند. چندماه پیش، شرکت تبریزی آتا نیز یک فروند بوئینگ 737 به ناوگان خود اضافه کرد. این هواپیما با کد UR-CON یکی دیگر از اجاره‌ای‌های اوکراین است که سن آن از 18 سال عبور کرده و دهه سوم عمر خود را در ناوگان هوایی ایران سپری خواهد کرد.

اوکراین نخستین بازار اجاره هواپیما به ایران

بررسی اکثر ریجسترهای هواپیمایی نشان می‌دهد که اکثر بوئینگ‌ها و ایرباس‌های واردشده در چند سال اخیر دارای مالکیتی اوکراینی بوده و این کشور بهترین بازار برای اجاره هواپیماهای 20 ساله به شرکت‌های هواپیمایی است. اقدامی که روایتی ساده از دور زدن تحریم‌های هواپیمایی است و نبود گشایش در حوزه هوایی کشور را در دوران پسابرجام تایید می‌کند.