مهاجر: ارتباطات پولی ما هنوز چمدانی است

عبدالله مهاجر قبل از اینکه رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی استان مازندران باشد یک تولیدکننده مازندرانی در بخش نساجی است؛ مهاجر را می‌توان جزو فعالان اقتصادی متدین برشمرد که به نوآوری و اقتصاد دانش‌بنیان معتقد است و آن را بسترساز توسعه صادرات می‌داند، گفت‌وگو با او که خوش‌برخورد و متواضع است، در دفتر کارش انجام شد که در ادامه از نظرتان می‌گذرد.

* هنوز در ایران بخش خصوصی باور نمی‌شود

مازندران در صادرات کدام کالاها بستر مناسب‌تری دارد؟

ما در حوزه صادرات کشاورزی حرف اول را می‌زنیم؛ مرکبات استان نیز میان محصولات کشاورزی پر‌مشتری‌تر از بقیه است.

گل و گیاه، ماهیان گرم‌آبی و سردآبی، مرغ و لبنیات ظرفیت‌های جدی مازندران هستند.

در سال گذشته 957 هزار تن کالای غیرنفتی به ارزش 426 میلیون دلار از گمرکات مازندران به کشورهای روسیه، ترکمنستان، قزاقستان، آذربایجان، امارات، ازبکستان، عراق و تاجیکستان صادر شده است و در دو ماهه سال‌جاری نیز ارزش صادرات استان 72 میلیون دلار بوده است.

میزان واردات کالا در سال 1394 نیز 835 میلیون دلار است که عمدتاً از کشورهای چین، روسیه، هند و ارمنستان بوده است.

در دو ماهه نخست امسال نیز 339 هزارتن کالا به ارزش 118 میلیون دلار وارد استان شده است.

معتقدم اگر بتوانیم تولیدات و صادرات همین چند قلم کالایی که بر شمردم را به‌درستی مدیریت کرده و دولت نیز همراهی لازم را انجام دهد مطمئنم ظرفیت صددرصدی اشتغال را ایجاد خواهیم کرد.

این مدیریت درست شامل چه مواردی است؟

بخشی از آن به تولید مرتبط است؛ مازندران دارای بستر تولید بسیار مناسبی است، مساحت استان معادل مساحت تعدادی از کشورهای اروپایی است که سالانه بیش از 100 میلیارد دلار صادرات دارند اما ما علی رغم ظرفیت‌های موجود نمی‌توانیم حتی یک میلیارد دلار صادرات انجام دهیم.

یکی از دلایل ناکارآمدی ما انجام فعالیت‌ها به‌صورت سنتی است، تولید دانش‌بنیان و مطابق فناوری روز دنیا می‌تواند ما را در این بخش کارآمد کند، از طرفی نمی‌توان بدون توجه به مصرف، تولید داشت؛ چه مصرف داخلی و چه خارجی، اگر مصرف و بازار آن به‌درستی ارزیابی و برنامه‌ریزی شود، قطعاً تولیدکننده می‌خواهد با حداکثر توان تولید کند.

سیاستگذار بخش تولید دولت است، در حالی که در سایر کشورها دولت‌ها اقتصاد و صادرات را به بخش خصوصی واگذار کرده‌اند اما متأسفانه در ایران هنوز به این نتیجه نرسیده‌ایم که باید بخش خصوصی را باور کرد.

بخش خصوصی است که باری از دوش دولت برمی‌دارد، در شرایط کنونی اقتصادی، پول زیادی بلاتکلیف در اختیار مردم و بخش خصوصی است، اگر دولت جای بخش خصوصی تصمیم نمی‌گرفت ما می‌توانستیم با پول‌های سرگردان حداکثر استفاده را از شرایط ببریم و در تولید حرفی برای گفتن داشته باشیم.

دولت تدبیر و امید این باور را دارد که باید بخش خصوصی را جدی بگیرد اما مجموعه بدنه دولت به این باور نرسید که قیومیت اقتصادی را مثل کشورهای توسعه‌یافته به بخش خصوصی واگذار کند، در صورت تحقق این امر، مازندران می‌تواند صادرکننده محصولات کشاورزی به کشورهای روسیه و حاشیه خزر با جمعیت 300-400 میلیون نفری باشد.

دولت حداقل کاری که می‌تواند در این باره انجام دهد، تحقیق کند ببیند کشورهای پیشرفته چه کرده‌اند و بیاید از حوزه اقتصاد دولتی دل بکند، به نظر می‌رسد اگر دولت‌ها قوانین را اجرا کنند، دورنمای اقتصاد کشور روشن خواهد بود.

* اگر صادراتی اتفاق افتاد با چنگ و دندان صادرکننده بود نه با حمایت دولت

قانون در این باره چه می‌گوید؟

ماده 44 قانون برای این امر تعریف شده است اما قانون را ناقص اجرا می‌کنند، به همین دلیل نتیجه‌ای که باید، نمی‌گیریم؛ ما نمی‌خواهیم بگوییم هر کسی جز دولت، کارآمد است؛ نه منظور ما افراد و مجموعه‌های با درایت و باکفایتی هستند که توانایی‌شان را اثبات کرده‌اند.

چرا وضعیت صادرات استان به‌گونه‌ای پیش رفت که راضی‌کننده نیست؟

ببینید، صادرات مازندران همانند تولید، قابلیت توسعه را دارد اما در موقعیتی قرار گرفته‌ایم که نمی‌توانیم بدون برنامه ادامه دهیم، چند سالی هست که مقام معظم رهبری تأکید بر اقتصاد دارند، هر کشوری اقتصاد پایداری داشته باشد، روبه رشد خواهد بود.

ما را در تحریم اقتصادی قرار داده‌اند، چون می‌دانند می‌توانیم از این بخش ضربه بخوریم، ما باید زیرساخت صادرات را مهیا کنیم در غیر این صورت با وجود رقبای قدرتمند، توفیقی در این باره نخواهیم داشت.

در سال گذشته توفیقی در صادرات نداشتیم چون بخش‌های حمل و نقل و انتقال پول دغدغه‌های جدی صادرکنندگان است، از طرفی سقوط صددرصدی پول در روسیه که بازار صادرات ما محسوب می‌شود نیز در این عدم توفیق تأثیرگذار بود.

باید بپذیریم به‌دلیل مشکلاتی که برشمرده‌ایم نیز عدم همراهی کامل بدنه دولت و حل و فصل نشدن مشکلات توسط دستگاه‌های مرتبط، موفقیتی تاکنون حاصل نشده است، اگر صادراتی اتفاق افتاد با چنگ و دندان صادرکننده بود نه با حمایت دولت؛ امیدواریم که دولت پای کار، همراهی کند تا مشکلات حل شود.

* ارتباطات پولی و مالی ما علی رغم پایان یافتن تحریم‌ها متوقف است

دولت‌ها در سایر کشورها چگونه رفتار می‌کنند؟

به‌طور مثال در ترکیه، اتاق بازرگانی متولی اقتصاد این کشور است و در بسیاری از کشورها نیز همینطور؛ تقریباً تمام گروه‌های اقتصادی که برای رایزنی به ایران آمده‌اند گروهی با سرپرستی اتاق بازرگانی همراه داشتند.

مازندران در حاشیه کشور هدف روسیه با مشکلات عمده‌ای شامل حقوق گمرکی (معتقدیم باید مثل دنیا از ما حقوق گمرکی دریافت شود)، گمرک‌های کشور هدف (کالاها که اغلب فسادپذیر هستند، در گمرک می‌مانند و ضرر متوجه بخش خصوصی می‌شود)، امکانات ضعیف حمل و نقل که باید چاره‌ای برایش اندیشیده شود، ارتباطات پولی و مالی ما علی رغم پایان یافتن ادعای تحریم‌ها متوقف است و هنوز به‌صورت چمدانی انجام می‌شود که هزینه سرباری برای صادرکننده ایجاد می‌کند.

از طرفی در دنیا، صادرکنندگان را در شرایط رقابتی، حمایت و ساپورت می‌کنند، ما این حمایت‌ها را در گذشته داشتیم اما اکنون به‌خاطر شرایط مالی دولت، فاقد آن هستیم، این زیرساخت‌ها باید توسط دولت فراهم شود، به‌نظرم دولت خودش را آماده فراهم کردن چنین زیرساخت‌هایی کرده است؛ موانعی که برشمردم را می‌توان در کوتاه‌مدت مرتفع کرد و صادرات را رونق بخشید.

* ما بهشت مازندران را کفر نعمت می‌کنیم

رایزنی‌های اتاق استان با سرمایه‌گذاران به‌ویژه سرمایه‌گذاران خارجی توانسته به فعال کردن بخشی از واحدهای تولیدی مازندران بیانجامد؟

طبیعی است که ارتباط زمینه تجارت را برقرار می‌کند، ما در این ارتباطات به‌عنوان تاجر ایرانی شرایط طرف‌های مقابل را می‌سنجیم و با برگزاری نمایشگاه‌ها و رایزنی برای پیدا کردن مشتری ورود جدی داریم که ان‌شاءالله با برطرف شدن موانع بتوانیم بلافاصله تجارت آغاز کنیم.

ما به‌عنوان متولی بخش خصوصی، تمام تلاش‌مان را می‌کنیم علی رغم ضعف‌هایی که وجود دارد و باید توسط دولت حل شود صادرات داشته باشیم که این رقم در سال گذشته 500 میلیون دلار بوده است اما این رقم در برابر ظرفیت مازندران کم است.

نگاه ما بر این است که به‌عنوان مشاور سه قوه اطلاعات دقیق را در اختیار دولت قرار دهیم تا بلکه توفیقی نسبت به سال‌های گذشته داشته باشیم، اتاق بازرگانی به‌عنوان بازوی دولت بر خودش تکلیف می‌داند که آنچه از دستش برمی‌آید انجام دهد و در همراهی نظام کوتاهی نکند.

آقای مهاجر! وضعیت صادرات مازندران در مقایسه با سایر استان‌ها چگونه است؟

ما نسبت به بسیاری از استان‌ها جایگاه خوبی داریم اما تعدادی از استان‌های صنعتی و استان‌های هم‌مرز با عراق صادرات بهتر و بیشتری دارند، در آخرین جلسه که حدود یک ماه پیش با اعضای اتاق بغداد در عراق داشتیم متوجه نیازهای این کشور شدیم.

مازندران دارای تولیدات مورد نیاز عراق نیز هست، در مجموع جایگاه مازندران در کشور مورد انتظار ما نیست؛ آیت الله جوادی آملی فرموده بودند: «اگر یک بیکار در مازندران باشد گناه کبیره است.» باید تلاش کنیم با توسعه صادرات و به تبع رشد تولید نه‌تنها بیکار در مازندران نداشته باشیم که از سایر استان‌ها جهت اشتغال به استان ما بیایند، امری که اکنون برعکس آن اتفاق می‌افتد.

فرصت دریای ما کم نیست؛ کشورهای زیادی در دنیا وجود دارند که با توسعه صنعت گردشگری میلیاردها دلار درآمد از دریا کسب می‌کنند ولی ما از دریا درآمد نداریم هیچ، داریم دریا را نابود می‌کنیم.

این ما هستیم که نتوانستیم از ظرفیت خودمان استفاده کنیم، در کشورهایی برای سوار شدن کشتی توریستی باید پنج ساعت منتظر بمانیم، اما ما بهشت مازندران را کفر نعمت می‌کنیم؛ معتقدم برای رشد و تعالی کشور باید دولت و بخش خصوصی در کنار هم قرار بگیریم و با ریشه‌یابی مشکلات و کمک برای رفع آنها و جبران ضعف‌های هم، مسیر را درست طی و مسائل جامعه و مردم را حل کنیم.