احتمال لغو قراردادهای فروش بوئینگ و ایرباس به ایران

وکلای صنعت هوانوردی و تحلیلگران گفتند، توافقات منعقده توسط ایران برای خرید بیش از 200 فروند هواپیما از بوئینگ و ایرباس، که از برجسته‌ترین نتایج اجرای برجام به شمار می‌روند، با تأخیرهایی مواجه‌اند که می‌تواند موجب کاهش حجم خریدها یا حتی لغو این قراردادها شوند.

به‌رغم مجاز بودن فروش هواپیما به ایران بر اساس برجام، مصوبه‌ای که در روز هفتم جولای توسط مجلس نمایندگان آمریکا به تصویب رسید، موجب ایجاد مانعی بر سر راه توافقات چند میلیارد دلاری با بوئینگ و ایرباس خواهد شد. هرچند انتظار می‌رود باراک اوباما این طرح را وتو کند، اما این توافق موجب به تأخیر افتادن تحویل هواپیماها خواهد شد و مقامات ایرانی را شاکی خواهد کرد.

فرهاد علوی، یکی از مدیران گروه حقوقی آکریویس، یک مؤسسه حقوقی که در زمینه تحریم‌ها فعالیت دارد، گفت: «من انتظار این را نداشتم، اما از این اتفاق شگفت‌زده هم نشدم... این اقدام در راستای تلاش‌های قبلی کنگره برای تضعیف توافق هسته‌ای بوده است».

اظهارات دنیس مویلنبورگ، مدیر شرکت بوئینگ، در ماه جاری در نمایشگاه هوایی فارنبورو در انگلیس احتمالاً به این تردیدها افزوده است. وی گفته، اگر این شرکت نتواند بر اساس قرارداد منعقده در ماه ژوئن به ایران ایر هواپیما بفروشد «هیچ کس دیگر» نیز نمی‌تواند.

اشاره مویلنبورگ به قرارداد شرکت ایرباس است که در جریان سفر ماه ژانویه حسن روحانی به فرانسه به امضا رسید.

ایرانی‌ها همچنین برای تأمین مالی از بانک‌های خارجی که همچنان از همکاری با این کشور واهمه دارند، با مشکل مواجه هستند. صادرات نفت، کالای اصلی صادراتی ایران نیز که قیمت آن در 2 سال اخیر کاهش داشته، به حل مشکلات کمکی نکرده است.

ابهام درباره رئیس جمهوری که در انتخابات آینده در ایران و آمریکا به قدرت خواهد رسید نیز بر این تردیدها اضافه کرده است. دولت حسن روحانی که توافق هسته‌ای را به سرانجام رسانده، اکنون با رسوایی فیش‌های حقوقی نجومی مواجه است که امیدهای وی برای پیروزی در انتخابات سال آینده را کمرنگ ساخته است.

ایران همچنین با احتمال به قدرت رسیدن دونالد ترامپ در آمریکا مواجه است که مخالفت وی با توافق هسته‌ای معروف است. اینکه ترامپ در صورت راهیابی به کاخ سفید تصمیم به خروج از توافق هسته‌ای خواهد گرفت یا نه مشخص نیست.

به‌گفته وکلای مطلع از جزئیات قراردادهای خرید هواپیما، قراردادهای به‌تأخیرافتاده فروش هواپیما موجب بروز ابهام در صنعت هوانوردی شده و احتمالاً بر همکاری مورد انتظار مؤسسات مالی، تأمین کنندگان، ارائه دهندگان خدمات، شرکت‌های بیمه و دیگر بخش‌ها تأثیر خواهد گذاشت.

مقامات هوانوردی ایران که برای نوسازی ناوگان هوایی این کشور عجله دارند، تلویحاً گفته‌اند ممکن است برای خرید هواپیما به شرکت‌های دیگر مراجعه کنند.

ایرانی‌ها اخیراً نسبت به جت‌های مسافربری تحت توسعه شرکت میتسوبیشی ژاپن ابراز تمایل کرده‌اند. همچنین این احتمال مطرح شده که ایران ممکن است سفارش خرید 12 فروند ایرباس جامبو جت  ای380 را لغو نماید.

تردیدهایی نیز در این باره مطرح شده که آیا ایران می‌تواند به‌جای خرید، هواپیماهای جدیدی را اجاره کند یا نه.

تحلیلگران صنعت هوانوردی می‌گویند، شرکت‌های اجاره دهنده هواپیما ممکن است برای پس گرفتن هواپیماهای اجاره داده شده به ایران در صورت نقض توافق هسته‌ای از سوی ایران یا استفاده از این هواپیماها برای اهدافی به‌جز حمل مسافر، با مشکل مواجه شوند.

ریچارد ابولافیا، معاون بخش آنالیز مؤسسه تیل گروپ در این باره گفت: «افراد زیادی که هواپیما اجاره می‌دهند، به این پیشنهاد ایران نگاه خواهند کرد و خواهند گفت، "نه، متشکرم"».