چرا روغن نباتی گران شد؟

ایران برای تولید انواع روغن نباتی به روغن خامی نیاز دارد که بر اساس آمارهای رسمی تقریبا ۹۰ درصد آن وارداتی بوده و تنها ۱۰ درصدش از طریق تولید دانه‌های روغنی در مزارع کشور تامین می‌شود. اما با وجود کاهش حدود ۳۲ درصدی نرخ جهانی انواع روغن خام طی چهار سال اخیر، کاهش حدود ۱۷ درصدی نرخ تورم سالانه در سال‌های روی کار آمدن دولت یازدهم و تک رقمی شدن آن در ماه گذشته، ستاد تنظیم بازار بالاخره در مقابل درخواست صنایع روغن نباتی کوتاه آمد و مصوب کرد تا انواع روغن نباتی در کشور اجازه افزایش قیمت تا سقف ۹ درصد را داشته باشد.

این در حالی است که بر اساس نرخ‌های جهانی، قیمت هر کیلوگرم روغن خام در سال گذشته با ۱۲.۶ درصد کاهش نسبت به سال ۱۳۹۳ به کیلویی حدود ۸۸ سنت معادل ۲۶۰۰ تومان در بازارهای جهانی رسید که با نگاهی به قیمت این محصول طی سال‌های گذشته می‌توان دریافت که قیمت هر کیلوگرم روغن خام به طور میانگین در سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ نیز رو به کاهش بوده است، چراکه همین آمار رسمی نشان می‌دهد قیمت هر کیلو گرم از این محصول استراتژیک در سال گذشته نسبت به سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ به ترتیب ۳۲ تا ۲۲ درصد نسبت به سال گذشته ارزان‌تر شده است.  

از سوی دیگر نیز بر اساس آمار رسمی منتشر شده نرخ تورم سالیانه از خرداد ماه سال ۱۳۹۲ تا خرداد ماه امسال از ۳۵.۹ درصد به ۹.۷ درصد رسیده است اما قیمت روغن نباتی در کشور با وجود کاهش حدود ۱۷ درصدی نرخ تورم نه تنها ارزان‌تر نشده بلکه مدت‌هاست صنایع از دولت درخواست افزایش قیمت داشتند که بالاخره پس از کش و قوس‌های فراوان، اجازه داده شد قیمت روغن نباتی تا ۹ درصد افزایش یابد.

البته پیش از این صنایع روغن نباتی اعلام کرده بودند که علی رغم کاهش نرخ‌های جهانی و تاثیر حدود ۷۰ درصدی روی قیمت تمام شده تولید روغن نباتی، هزینه تمام شده این محصول به عوامل دیگری نیز  مانند دستمزد، انرژی، هزینه‌های سربار و هزینه‌های حمل و توزیع بستگی دارد که تاثیر ۳۰ درصدی روی قیمت تمام شده آن دارد اما طی سه سال گذشته علیرغم افزایش قیمت این عوامل، قیمت روغن نباتی افزایش پیدا نکرده است.

همچنین علی‌اکبر مهرفرد - قائم مقام بازرگانی وزیر جهاد کشاورزی - با بیان اینکه در صورت تایید پیشنهاد افزایش قیمت صنایع روغن نباتی در سازمان حمایت از تولید کنندگان و مصرف کنندگان پس از ماه رمضان به تصویب ستاد تنظیم بازار می‌رسد و ابلاغ می‌شود، گفته بود که طی ماه‌های گذشته قیمت روغن‌ خام در بازارهای جهانی قدری افزایش یافته و صنایع نیز معتقدند به غیر از قیمت‌های جهانی سایر هزینه‌های تولید مانند دستمزد، هزینه انرژی و غیره برای آن‌ها افزایش یافته است.

اما به نظر می رسد حتی در صورت افزایش قیمت جهانی روغن خام در ماه‌های گذشته، نرخ تورم داخلی سالانه و نرخ جهانی روغن خام طی سال‌های اخیر همواره روند کاهشی داشته است؛ بنابراین افزایش قیمت این محصول در شرایطی که آن‌ها در سال‌های ارزانی تعدیل قیمتی را روی محصول‌شان به نفع مصرف کنندگان اعمال نکردند، عادلانه نیست.

یکی دیگر از نکات جالب توجه این است که طی سال‌های اخیر و پیش از ارائه درخواست افزایش قیمت صنایع روغن به ستاد تنظیم بازار تا کنون، روغن نباتی از سوی کارخانه‌های تولیدی مشمول تخفیف‌های ویژه‌ای تا سقف ۲۵ درصد شده است؛ به گونه‌ای که برخی از برندهای معتبر روغن‌ برای افزایش متقاضیان خود اقدام به اعمال تخفیف‌های ویژه کردند و به عنوان مثال با خرید سه بطری یک لیتری روغن مایع، یک بطری رایگان به مشتری داده می‌شد و این به معنی همان تخفیف ۲۵ درصدی است!

بنابراین سوال اینجاست که اگر برای صنایع روغن، فروش محصول‌ با قیمت‌های کنونی سودی ندارد و برای افزایش هزینه‌های تولیدشان درخواست افزایش قیمت داشتند، چرا محصول‌شان را با تخفیف می‌فروشند و به اصطلاح "هدیه تبلیغاتی" در نظر می‌گیرند؟