پایگاه خبری تحلیلی «پارس» - پرونده هسته‌ای ایران اگرچه محوریت فنی دارد اما در دوازده سال گذشته ابعاد سیاسی، امنیتی، اجتماعی، اقتصادی و... مختلفی پیدا کرده است. تحریم‌هایی که به بهانه‌ی پرونده هسته‌ای علیه مردم ایران به کار گرفته شد این پرونده را پیچیده کرد. از سوی دیگر تفکر و تبلیغاتِ تحریم، حوزه های اجتماعی و فرهنگی ایران را نیز در تیررس خود قرار داد و از جانب دیگر سعی در تغییر ادراکی و جنگ ادراکی در بدنه رهبران کشور داشت.

اما ابعاد اقتصادی تحریم از جمله مواردی بود که بیشتر از بقیه حوزه های مورد تاکید قرار گرفت به ویژه دولت محترم بر روی ابعاد اقتصادی تحریم در حوزه های مختلف همچون انرژی، تجارت، روابط بانکی و... تاکید و رفع تحریم ها برای چرخیدن چرخ کارخانه‌ها لازم می‌دید.

یکی از ابعاد مذاکرات هسته‌ای نیز رفع تحریم‌ها اعلام شد. مهمترین تحریم ایران نیز تحریم‌های بانکی محسوب می‌گردد که مبادلات مالی-تجاری ایران را مختل نموده است. مسئله‌ای که در حین مذاکرات از سوی برخی منتقدین مطرح می‌شد بازی ها و سناریوهای پشت پرده مذاکرات و توافق هسته‌ای بود. دبه کردن طرف مقابل و همچنین تلاش برای امتیازگیری از ایران در مرحله پساتوافق و همچنین ایجاد کنترل و به نوعی شرطی کردن دولت و ملت ایران با استفاده از چماق تحریم، از جمله مسائلی بود که بارها مطرح گردید.

دشمنان سعی کردند در شرایط پسابرجام، برای امتیازهایی که در اصل حقوق مردم ایران محسوب می شود موانع غیرتحریمی ایجاد نمایند یعنی روبنایی به اسم تحریم‌های بانکی را متوقف نمایند اما زیرساخت‌ها برای محدودیت تبادلات حفظ شود. یعنی تحریم نانوشته و پیچیده علیه ایران.آن ها تلاش کردند، از طریق این محدودیت‌های آنچه را که نتواسنته‌اند در مذاکرات اخذ کنند، در فرآیند پسابرجام و پسا توافق کسب کنند و زمینه‌ها برای نفوذ به سیستم اقتصادی ایران را بای خود مهیا نمایند.

امروز و بعد از توافق هسته‌ای و اجرایی شدن برجام، تحریم های بانکی و محدودیت در مبادلات بانکی همچنان برقرار است. مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود با کارگزاران نظام نوع تعامل دشمنان در مواجه با برجام را به خوبی شرح دادند. ایشان فرمودند:

"ما پول داریم در بانک‌های اینها؛ منتها چون پولها به دلار است و مسئله‌ی دلار به آمریکا ارتباط پیدا میکند، نمیتوانند بدهند، کار قفل شده. خب این دشمنی آمریکا است؛ [مگر] دشمنی چیست؟ اینها عمل نکردند.... مدام نگوییم تحریم ها برداشته شده؛ نه، مسئله‌ی معامله‌ی بانکها حل نشده و بانکهای بزرگ معامله نمیکنند. آمریکایی‌ها میگویند آقا به ما چه! خب حرف خباثت‌آلودی است؛ چطور [میگویید] به ما چه! کار آنها است. آقای دکتر ظریف -نمیدانم اینجا در جلسه هستند یا نه- در صحبت با وزیر خارجه‌ی آمریکا به او میگویند که [مسئله‌ی‌] بانکها، بانکهای بزرگ و مانند اینها [حل نشده‌]؛ او میگوید خب بله، به ما که ربطی ندارد؛ فوراً ایشان میگویند چرا، شما اگر بخواهید میتوانید؛ شما مانعید یعنی وزارت خزانه‌داری آمریکا است که مانع است. بله، در زبان در جلسه‌ی بانکها طرف شرکت میکند، میگوید بله، با ایران اشکال ندارد معامله کنید، از طرف ما مانعی ندارد لکن در عمل و در بیانات دیگر، جوری حرف میزنند که او جرئت نکند. برای بانک چه بهتر که وارد معامله بشود با یک بازار هشتاد میلیونی مثل ایران؛ بانک که ابائی ندارد؛ مانع دارد و مانعش تهدید آمریکا است."

یکی از مواردی که به عنوان مانع برای معاملات بانکی مطرح می‌شود بحث شفافیت است. دشمنان با رفع ظاهری و روی کاغذ تحریم‌های بانکی، تحریم‌ها و موانع غیرتحریمی را برای مبادلات بانکی ایران تدارک دیده است که شاید نام تحریم نداشته باشد اما همان عملکرد را دارد. مبارزه با پول شویی و مبارزه با تامین مالی تروریسم از جمله مواردی است که به عنوان مانع برای حل مبادلات بانکی مطرح می گردید و چندی پیش ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی ایران از دیدار نمایندگان ایران و سازمان بین المللی موسوم به «کارگروه اقدام مالی» خبر داد.

البته ایران در زمینه مبارزه با تامین مالی تروریسم و همچنین مبارزه با پولشویی قوانینی را تصویب کرده است که البته ارتباط مستقیم با ارتباطات بین المللی دارد به گونه‌ای که بانک مرکزی عدم تصویب این قانون در ایران  را دلیل این مسئله دانست که نهادهای مهم بین‌المللی فعال در زمینه مبارزه با پولشویی و تأمین مالی تروریسم، ایران را در فهرست سیاه خود قرار دهند و قرار گرفتن در این فهرست مشکلات جدی در ایجاد و حفظ روابط کارگزاری بانک‌ها به وجود می‌آورد.

بانک مرکزی اعلام کرده است پس از رفع تحریم‌های ظالمانه علیه کشور جمهوری اسلامی ایران، تصویب قانون مبارزه با تامین مالی تروریسم دومین گام در جهت فراهم ساختن زمینه برای ارتقای فعالیت‌های تجاری با دیگر کشورها می‌باشد و امید است با گشایش‌های انجام شده، فرایند بانکداری بین‌المللی نیز تسهیل شود و بانک‌ها بتوانند خدمات متنوع‌تر را با هزینه کمتر و سرعت بیشتر به مشتریان خود ارائه دهند.

یکی از الزامات این قوانین شناخت کامل نهادها و افراد حقیقی مبادله کننده هستند. از سوی دیگر یک بخش از مشتریان بانک‌های ایران نهادهای نظامی و امنیتی، کارمندان آنها، خانواده‌ی آنها، سازمان ها و شرکت‌های همکار نیروهای نظامی و... هستند. از سوی دیگر تعریف ایران از تروریسم با آنچه که جهان استکبار القا می کند متفاوت است. برخی سپاه پاسداران را تروریست خطاب می کنند و بسیار از نهادها و افراد مرتبط با برنامه‌های موشکی ایران را در لیست تحریم‌های خود قرار داده اند.

اصولا گروه اقدام مالی به دنبال کنترل، نظارت و بازرسی است. باید نظام بانکی ایران اطلاعات لازم از مشتریان ایرانی را به بانک‌های خارجی بدهد تا حدی که آن بانک‌ها اطمینان قلبی کنند که این مشتری ها در لیست تحریم آمریکا نیستند. اصطلاحا به این خدمات می‌گویند «مشتری خود را بشناس». از آنجا که خدمات معمول  بانکی این ترس را کاهش نداده است پس منظور از ایجاد شفافیت مراتب عمیق‌تر ارائه اطلاعات است و به گفته مسعود براتی کارشناس مسائل تحریم، نتیجه این کار به اینجا ختم می‌شود که شفافیت عمیق برای بانک‌های خارجی و نهادهای خارجی ایجاد می‌شود و البته نگرانی اصلی در این میان درز اطلاعات به نهادهای اطلاعاتی خارجی است که سابقه فراوانی در حوزه‌های مختلف نیز دارد.

این موارد ممکن است ما را به جایی به کشاند که تحریم علیه فرزندان فداکار این مرز و بوم را از بیرون از مرزها به داخل کشور منتقل کنیم و در بهترین حالت این عزیزان از مبادله با برخی از بانک‌های وطنی محروم شوند و یا کار به جایی بکشد که بانک ها برای سود بیشتر از مبادله با نهادها و افراد انقلابی سرباز زنند و کار به پرداخت نقدی و دستی بکشد. از سوی دیگر با اشراف به اطلاعات بانکی شبکه افراد مرتبط با نهادهای انقلابی افشا شود.

به نظر می‌رسد این قسمت از پرونده هسته‌ای و رفع تحریم های حاصل از برجام می‌تواند دغدغه‌های جدی در حوزه امنیت ملی برای ایران اسلامی و حتی دلدادگان ایران در بیرون از مرزها ایجاد نماید.

 

بانک مرکزی تحریم گروه اقدام مالی هسته‌ای معاملات بانکی