چه کسی آمار واقعی بیکاری را می‌داند؟

اخیرا مرکز آمار ایران تعداد بیکاران کشور را در سال ۹۴ به میزان ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر اعلام کرد و معتقد است آمارهای ارائه شده برگرفته از استانداردهای آمارگیری و با استفاده از مکانیزم های جهانی است؛ از این رو دولت باید به گزارش های بیکاری این مرکز توجه کند و آن را پایه برنامه ریزی و اقدامات خود قرار دهد.

اما حالا برخی نمایندگان مجلس و کارشناسان بازار کار می گویند، محاسبات مرکز آمار ایران چندان دقیق نیست و نمی توان آن را ملاک اصلی برنامه ریزی ها دانست چون نشان دهنده تعداد واقعی بیکاران و سیمای بازار کار ایران نیست. از اینرو، به تازگی آمارهای مختلفی از تعداد بیکاران از ۵ میلیون نفر تا ۷ میلیون نفر ارائه شده و این اختلاف نظرها حتی درباره تعداد اشتغال ایجاد شده دولت نیز مشاهده می شود.

اگر تعداد بیکاران برخلاف چیزی که مرکز آمار می گوید بین ۵ تا ۷ میلیون نفر باشد احتمالا نرخ بیکاری نیز دیگر نمی تواند ۱۱ درصد باشد و احتمالا باید تا ۳ برابر این میزان در نظر گرفت؛ بنابراین اگر نرخ بیکاری عمومی کشور ۳۰ درصد باشد، بازار کار در شرایط بحران کامل قرار دارد.

عیسی منصوری در واکنش به اختلاف نظرها درباره تعداد واقعی بیکاران و اشتغال ایجاد شده توسط دولت در یکی دو سال گذشته گفت: بهتر است کسانی که می آیند و آمار می دهند، منبع محاسبه و دلایل خود را نیز بگویند. نمی توان همینطور آمار ارائه کرد.

واکنش معاون وزیر کار به آمارهای بیکاری

معاون اشتغال وزارت کار می گوید این روش خوبی نیست که بدون کارشناسی درباره مباحث تخصصی سخن گفته شود. بنابراین باید آمار و ارقام متفاوت را به صورت کارشناسی توضیح بدهیم. منصوری معتقد است درباره تعداد بیکاران و اشتغال ایجاد شده توسط دولت برخی در حال حل کردن جدول ضرب هستند و اینها مشکلی از جامعه را حل نمی کند.

وی ادامه داد: باید راهکار ارائه بدهیم و مشکل کشور با اعداد حل نمی شود. جامعه باید حس کند که اشتغال ایجاد شده و اگر از من بپرسند حس جامعه چیست؟ می گویم مردم از وضعیت اشتغال راضی نیستند ولی کوشش دولت این است که اوضاع معیشتی و اشتغال مردم درست شود.

اما غلامرضا کاتب؛ رئیس فراکسیون اشتغال مجلس می گوید مسئولان دولتی و وزارت کار در جلسات خصوصی تعداد بیکاران را ۵ میلیون نفر می دانند ولی در آمارها ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر عنوان می شود. همچنین معاون وزیر کار در هفته گذشته با وجود انتشار گزارش بیکاری مرکز آمار ایران، تعداد بیکاران را ۳ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر دانست!

با این وجود، غلامرضا مصباحی مقدم؛ دیگر نماینده مجلس نیز می گوید تعداد بیکاران در حال حاضر ۷ میلیون نفر است و جوانان جویای کار باید آموزش کارآفرینی ببینند تا خودشان شغل ایجاد کرده و دست نیاز به‌ سوی دولت دراز نکنند.

علیرضا محجوب؛ عضو کمیسیون اجتماعی مجلس نیز در وزارت کار با ارائه آمار متفاوتی از عملکرد اشتغالی دولت و اینکه در سال گذشته ۶۰۰ هزار نفر به بیمه تامین اجتماعی اضافه شد گفت: هر چند در دولت تدبیر و امید تعداد بیمه شده ها از ۷.۲ میلیون نفر به ۱۲ میلیون نفر رسیده، اما تنها ۲۰ درصد از افرادی که در لیست بیمه ها اضافه می شوند شغل جدید است.

اگر اینگونه که این نماینده مجلس گفته بخواهیم آمارها رو بررسی کنیم باید گفت از حدود ۱.۲ میلیون شغلی که رئیس جمهور می گوید ایجاد شده تنها ۲۴۰ هزار شغل جدید است و مابقی مربوط به جا به جایی نیروی کار، شاغلانی که قبلا بیمه نبوده اند و افرادی که شاغل نیستند ولی خود را بیمه کرده اند می شود.

آیا آمارها دستکاری می‌شود؟

پیش از این نیز، برخی مقامات دولتی درباره اشتغال و تعداد بیکاران اظهار نظر کرده و در برخی موارد تعداد بیکاران تا سال های آینده حتی ۱۳ میلیون نفر نیز برآورد شده است؛ بنابراین در چنین فضایی که مقامات دولتی، نمایندگان مجلس و افراد صاحبنظر آمارهای مختلفی از بازار کار ارائه می دهند، حتی امکان اتخاذ اولیه ترین تصمیمات نیز درباره آینده شغلی جوانان وجود ندارد چه رسد به اینکه امیدوار باشیم واقعا شغلی هم ایجاد شود.

حمید حاج اسماعیلی درباره دلایل ارائه آمارهای مختلف از بیکاری و روشن نبودن پایه ها و منابع استخراج آمار توسط مسئولان گفت: بررسی های مرکز آمار درباره جمعیت فعال و تعداد شاغلان و بیکاران دچار ضعف هایی است که درباره آنها نقد وجود دارد.

این کارشناس بازار کار اظهارداشت: مرکز آمار در حالی تعداد جمعیت فعال را ۲۴ میلیون نفر می داند که افراد از سنین ۱۵ سال به بالا را در نظر می گیرند. با این وجود، تامین اجتماعی تعداد افرادی که در سال گذشته لیست بیمه ای آنها ارائه شده را حدود ۱۳ میلیون نفر می داند و در نهایت حدود ۵ میلیون نفر نیز در استخدام دستگاه های دولتی قرار دارند.

حاج اسماعیلی ادامه داد: نمی توان با طرح این سوال که آیا افراد در هفته یک ساعت کار دارند و یا خیر؟ ملاکی برای اشتغال و بیکاری جامعه درست کرد. چگونه می توان آمارهایی درباره بیکاری و اشتغال ارائه کرد ولی با وزارتخانه تخصصی آن هیچگونه بررسی صورت نداد.

بیکاران دستکم ۵ میلیون نفرند

وی با تاکید بر اینکه اعتقاد دارم تعداد جمعیت فعال کشور بالای ۲۷ میلیون نفر است گفت: مرکز آمار تعداد فارغ التحصیلان بیکار کشور را بالای یک میلیون نفر، نرخ بیکاری ۱۵ تا ۲۹ ساله ها را ۲۴ درصد و نرخ بیکاری زنان را نیز حدود ۴۰ درصد می داند. حال چگونه می توان نرخ عمومی بیکاری را ۱۱ درصد دانست.

این کارشناس بازار کار تصریح کرد: نمی توان با یک ساعت کار کسی را شاغل دانست و امروز ۸۰ درصد لیست های بیمه ای که به تامین اجتماعی می رود مربوط به حداقل بگیران است و در کارگاه های کوچک حتی حداقل دستمزد نیز به افراد پرداخت نمی شود.

به گفته حاج اسماعیلی، سالیانه یک میلیون نفر به تعداد بیکاران کشور افزوده می شود و تعداد بیکاران در حال حاضر دستکم ۵ میلیون نفر است. اگر دولت مدعی اشتغال زایی است بگوید در سال های گذشته چه کاری در این راستا انجام داده و کدام برنامه اشتغال زایی اجرایی شده است؟

وی تاثیر تحریم ها در سال گذشته را در کنار تاثیر منفی هدفمندی بر ریزش نیروی کار و همچنین رکود را دلایلی مبنی بر بدتر شدن اوضاع بازار کار کشور دانست و گفت: بیش از ۶۵ درصد واحدهای کوچک در سال های گذشته تعطیل شده اند و آنهایی هم که مانده اند با ظریفیت زیر ۵۰ درصد مشغول به کار هستند.