مافیای "انبوه‌سازان خاص" بلای جان مسکن مهر

نگاهی به عملکرد دولت یازدهم در بخش مسکن از مردادماه 92 تاکنون نشان از فاصله کهکشانی حرف تا عمل مسئولان مربوطه دارد. از همان ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم هجمه‌ها علیه مسکن مهر شدت گرفت و این طرح عامل تقریبا همه بدبختی‌های اقتصادی کشور معرفی شد. وزیر راه و شهرسازی ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت برای تولید مسکن در قالب طرح مهر را به "پول داغ، مسموم و..." تعبیر کرد. وی در بی شمار انتقاداتی که از مسکن مهر داشته و دارد، همواره وعده تکمیل و تحویل این واحدها را داده است.

او حتی زمانیکه طرح مذکور را "مزخرف" خواند باز هم بر حل مشکلات مسکن مهر تاکید کرد، اما در عمل اتفاق خاصی برای این طرح نیفتاد، به‌طوریکه در تمام سال 94 پروژه‌های مسکن مهر به گفته قائم مقام وزیر راه و شهرسازی 6 درصدی پیشرفت فیزیکی داشتند.

به بیانی دیگر از پایان سال 93 تا پایان سال گذشته پیشرفت فیزیکی این طرح از 86 درصد  به نزدیکی 92 درصد رسیده است. این واقعیت به‌طور واضح بیان کننده عمق فاجعه بی‌توجهی به واحدهای مسکن مهر است، در حالی که مسئولان دولتی در حرف علاوه بر انتقادات شدید در باب ضرورت تکمیل و تحویل این واحدها سنگ تمام می‌گذارند.

گذشته از مصائبی که در سه سال اخیر بر پروژه‌های مسکن مهر گذشته، طرح جایگزین مسکن مهر برای تامین سرپناه اقشار کم‌درآمد به‌عنوان یکی از وظایف قانونی دولت نیز همچنان در حرف باقی مانده و خبری از اجرای آنها نیست. به تازگی وزیر راه و شهرسازی اجرای طرح مسکن اجتماعی را که قرار است در قالب آن سالانه 125 هزار واحد ساخته شود به تعیین ساز و کارهای برنامه ششم توسعه حواله شده است.

اما چرا وعده‌های حل مشکلات پروژه‌های مسکن مهر در سه سال اخیر عملی نشده است؟ در پاسخ به این پرسش می‌توان به مواردی اشاره کرد؛ یکی این‌که دولتی‌ها از همان ابتدا و حتی قبل از آن ارزیابی دقیقی از پروژه‌های نیمه‌تمام مسکن مهر نداشتند و به همین خاطر وعده‌های آنها در خصوص تکمیل و تحویل عملی نشد.

مسئولان وزارت راه و شهرسازی از همان اول وعده تکمیل واحدها را در سال 94 دادند، اما در ادامه وعده تکمیل و تحویل واحدهای مسکن مهر را تا پایان سال 95 دادند، این در حالی بود که بازهم وعده‌ مختومه شدن پرونده طرح مهر را در سال 96 داده‌اند.

شاید یکی از دلایل این ازریابی اشتباه، عدم بازدید مقامات عالی‌رتبه وزارت راه و شهرسازی از پروژه‌های مسکن مهر در سی و چهار ماه اخیر و درک درست از واقعیت‌ها باشد. تعدادی از مسئولان عالی‌رتبه ساختمان دادمان به اندازه تعداد انگشتان یک دست هم در حدود 1000 روز اخیر از واحدهای مهر بازدید نداشته‌اند.

دیگر مسئله مهم در عدم تحقق وعده‌ها شاید به نبود منابع مالی و کمبودهای این حوزه برگردد. البته اگر تلاش بی شائبه وزیر راه و شهرسازی در افزایش سه برابری سرمایه بانک مسکن آنهم از محل اموال غیرمنقول این وزارتخانه را در نظر قرار دهیم، احتمال کمبود منابع مالی به شدت کاهش می‌یابد. ذکر این نکته لازم است که با یک سوم میزان افزایش سرمایه بانک مسکن پروژه‌های نیمه تمام مسکن مهر سامان گرفته و حدود 4 میلیون نفر از قِبل این واحدها صاحب سرپناه می‌شوند.

نکته سوم در روند تکمیل لاکپشتی واحدهای مسکن مهر نفوذ سوداگران و دلالان بازار مسکن است که به دلیل منافع خود چوب لای چرخ طرح مسکن مهر می‌گذارند. نگاهی به پشت پرده روند کُند شدن تکمیل و تحویل واحدهای مسکن مهر نشان‌دهند واقعیت‌های تلخی است که حکایت از یک مافیای قدرتمند دارد.

این مافیا که سال‌ها و سال‌هاست در بخش انبوه‌سازی مسکن فعالیت می‌کنند، تمام هم و غم خود را به کار بسته‌اند تا تکمیل واحدهای مسکن مهر متوقف شود. رویه این انبوه‌سازان خاص که نفوذ بالایی هم در وزارتخانه‌های مربوطه دارند در سی و چند ماه اخیر باعث شده تا تمام وعده‌های داده شده برای تکمیل و تحویل واحدهای مسکن مهر درست از آب در نیاید.

این افراد تحویل واحدهای مسکن مهر را به هیچ عنوان به سود خود نمی‌دانند چراکه با ورود این واحدها به بازار آنها دیگر نمی‌توانند روند سوداگری و دلالی را ادامه دهند و تا سال‌ها باید در حسرت برهم زدن بازار مسکن و کسب سودهای آنچنانی بمانند.

این گونه به نظر می‌رسد که اولویت بخش ساخت و ساز مسکن کشور با واحدهای متعلق به انبوه‌سازان خاص است و واحدهای مسکن مهر در درجه‌ پایین اهمیت برای دست‌اندرکاران آن قرار دارد. دولت یازدهم از سال 92 تا کنون وام خرید 25 میلیون تومانی مسکن را به 160 میلیون تومان افزایش داده است این یعنی تحریک تقاضا بازار به جای تحریک عرضه (ساخت).

با این تفاسیر نمی‌توان به اتمام پروژه‌های مسکن مهر در سال جاری امیدوار بود و بر خلاف اظهارات قائم مقام وزیر راه و شهرسازی خیلی بیشتر از 4 تا 5 درصدی واحدهای مسکن مهر برای سال 96 باقی می‌ماند. البته شاید در یک اتفاق جالب توجه همزمان با کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری دوره دوازدهم شاهد تسریع در روند ساخت، تکمیل و تحویل شماری از پروژه‌های مسکن مهر باشیم.