افزایش قابل توجه خانوارهای فاقد شاغل

سال ۹۴ در حالی به پایان رسید که موضوع مهم بیکاری و اشتغال جوانان حل نشده مانده و دولت در دوره فعالیت خود نتوانسته آنچنان که باید در این حوزه گام بردارد. با این وجود مرتبا عنوان می شود بیکاری بزرگترین و مهمترین چالش داخلی کشور است و بسیاری از خانوارها با این مسئله مواجه هستند.

کارشناسان بازار کار می گویند این مسئله آنقدر جدی است که بسیاری از خانواده ها آن را لمس کرده و به سد بیکاری جوانان خود برخورده اند، همچنین عنوان می شود در شرایط فعلی بازار کار، کمتر خانواده ای را می توان یافت که در آن دستکم یک یا دو جوان فارغ التحصیل دانشگاهی بیکار وجود نداشته باشد و اغلب جوانان خود را آماده می کنند پس از دانشگاه، یک دوره بیکاری را تجربه کنند.

براساس آخرین آمارهای موجود در حال حاضر حدود نیمی از کل بیکاران کشور را فارغ التحصیلان دانشگاهی تشکیل می دهند و تعداد جوانان بیکاری که دارای تحصیلات دانشگاهی هستند بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر عنوان می شود. بنابراین جامعه انتظار دارد دولت بخش مهمی از اقدامات و تلاش های خود را در بُعد مسائل داخلی کشور به حل معضل بیکاری اختصاص دهد و برای آن طرح و برنامه عملیاتی ارائه کند.

نصف بیکاران کشور تحصیل کرده‌اند

با این وجود، بر پایه آخرین آمارهای ارائه شده از سوی وزارت کار بیش از ۳ میلیون و ۹۶۱ هزار خانوار ساکن در شهرهای کشور در بدترین شرایط بیکاری به سر می برند و در این خانوارها حتی یک فرد شاغل نیز وجود ندارد. هر چند احتمالا بخشی از این خانواده ها را بازنشستگان و گروه های تحت پوشش سازمان های حمایتی تشکیل می دهند، اما به نظر می رسد فشار بیکاری و ناتوانی افراد در یافتن شغل به بدترین شکل ممکن در صدها هزار خانوار ساکن در شهرهای کشور نمود داشته باشد.

در آخرین سرشماری انجام شده در کشور، تعداد خانوارهای ساکن در شهرهای کشور ۱۵ میلیون و ۴۲۷ هزار و ۸۴۸ خانوار اعلام شده که با در نظر گرفتن بُعد خانوار ۳.۵ نفر، مجموعا می توان گفت ۵۳ میلیون و ۹۹۷ هزار نفر از مردم کشور ساکن شهرها هستند؛ بنابراین با وجود هزینه های بالای زندگی در شهرها به ویژه کلانشهرها، نه تنها خانوارها نیازمند داشتن شغل مناسب با درآمد مکفی هستند، بلکه نداشتن شغل می تواند مشکلات اساسی برای خانواده های شهرنشین ایجاد کند.

وزارت کار می گوید آخرین بررسی ها نشان می دهد در شهرهای کشور ۲۵.۶۸ درصد خانوارها فاقد حتی یک فرد شاغل هستند که جمعیتی بالغ بر ۱۳ میلیون و ۸۶۶ هزار نفر خواهند شد. این آمار میلیونی حکایت از آن دارد که مسئله بیکاری و نبود شغل در هزاران خانوار ساکن در شهرهای کشور چقدر جدی و یافتن شغل چقدر حیاتی است.

با وجود اینکه تعداد افراد خانوارهای شهری ایران ۳.۵ نفر عنوان می شود، اما متوسط تعداد افراد دارای درآمد در خانواده ها ۱.۴ نفر است؛ بنابراین می توان گفت اگر درآمد افراد شاغل خانواده ها مناسب باشد قطعا خانوار شرایط بهتری برای تامین هزینه ها خواهد داشت و در غیر اینصورت اشتغال کمتر از دو نفر در خانوارهای شهری کشور، تامین کننده هزینه ها نخواهد بود.

وضعیت تعداد شاغلان در خانواده‌ها

اینکه در حال حاضر تعداد شاغلان خانوارها از یک نفر به ۱.۴۰ نفر افزایش یافته از یک بُعد دیگر نیز قابل بررسی است و آن اینکه فشار هزینه ها و کسری های معیشتی؛ همچنین تمایل خانواده ها به کسب درآمد بیشتر برای ارتقای سطح کیفیت زندگی باعث شده تا خانواده ها تلاش کنند تعداد شاغلان و افرادی که کسب درآمد می کنند را به بیش از یکنفر افزایش دهند.

یک آمار دیگر در زمینه وضعیت خانوار شهرنشین ایرانی قابل تامل است و آن اینکه با وجودی که تعداد افراد یک خانوار ۳.۵ نفر و افراد دارای درآمد ۱.۴ نفر است، اما از آنسو افرادی که بتوان آنها را شاغل دانست حتی یک نفر نیز نیست و ۰.۹۲ نفر است؛ بنابراین دقیقا مشخص نیست بخشی از درآمد خانوار از چه طریقی است و آیا دریافت یارانه که از محل اشتغال افراد نیست، در این بخش جزو درآمد خانوار منظور می شود که می توان گفت تعداد شاغلان هر خانوار کمتر از یک نفر ولی تعداد افراد دارای درآمد ۱.۴ نفر است؟

در عین حالی که مرکز آمار ایران تعداد خانوارهای فاقد فرد شاغل را در سال ۹۰ در شهرهای کشور ۲۱ درصد عنوان کرده بود، این میزان به فاصله ۳ سال بعد از آن به ۲۵.۶۸ درصد افزایش یافته است. به بیان دیگر، تعداد خانوارهای فاقد فرد شاغل تنها در طول ۳ سال از ۳ میلیون و ۲۳۹ هزار خانوار به ۳ میلیون و ۹۶۱ هزار خانوار افزایش یافته که نشان دهنده بیکار شدن ۷۲۲ هزار خانوار دیگر در این بخش است.

به بیان ساده تر در فاصله ۳ سال بر تعداد خانوارهای فاقد فرد شاغل که ارتباط مستقیمی با کسب درآمد برای تامین معیشت خانواده ها دارد، ۷۲۲ هزار خانوار افزایش یافته که حدود ۴ میلیون نفر را شامل می شود. یعنی در یک دوره ۳ ساله حدود ۴ میلیون نفر شاغلان خود را از دست داده اند. حال این سوال مطرح است که آیا در یک دوره ۳ ساله، شاغلان ۷۲۲ هزار خانوار روش جدیدی برای کسب درآمد یافته اند و یا اینکه به صورت اجباری بیکار شده اند؟

خانوارهای فاقد شاغل ۷۲۲ هزار مورد بیشتر شد

آمارها نشان می دهد با وجود اینکه حدود ۴ میلیون خانوار بدون فرد شاغل و با درآمدهای نامعلوم روزگار می گذرانند، ۱۵ هزار و ۴۲۷ خانوار به تعداد ۵۳ هزار و ۹۹۴ نفر با ۵ نفر در بازار کار فعالیت دارند. یعنی از هر خانوار ۵ نفر هر روز در بازار کار حضور داشته و کسب درآمد می کنند. از سویی، ۶۴ هزار و ۷۹۷ خانوار نیز با جمعیت بالغ بر ۲۲۶ هزار نفر با ۴ فرد شاغل در بازار کار کشور حضور دارند.

بر پایه آمارهای موجود، مهم ترین گروه موجود در این بخش خانوارهایی است که با یک فرد شاغل اداره می شوند. طبق آمارها، ۹ میلیون و ۲۰۸ هزار و ۸۸۲ خانوار با جمعیتی بالغ بر ۳۲ میلیون و ۲۳۱ هزار نفر که صرفا ساکن شهرهای کشور هستند در حال حاضر با یک نفر شاغل روزگار می گذرانند.

همچنین ۸۶۸ هزار و ۳۱۲ خانوار شهری کشور با جمعیتی بالغ بر ۶ میلیون و ۵۳۹ هزار نفر با دو نفر شاغل امورات خود را می گذرانند و بالاخره ۳۰۸ هزار و ۵۵۶ خانوار نیز با جمعیتی بیش از یک میلیون و ۷۹ هزار نفر با ۳ شاغل اداره می شوند.