شرط ایران برای مشارکت با روس‌ها در اجرای پروژه قطار برقی

عباس آخوندی در دیدار با «الکساندر نواک» وزیر انرژی فدراسیون روسیه با ابراز خوشوقتی از روابط خوب ایران و روسیه در همه جوانب و ابراز امیدواری نسبت به اجرایی شدن برنامه‌های همکاری دو کشور در بخش حمل و نقل گفت:  فعلا پروژه‌ای که به صورت جدی قابل طرح است پروژه برقی‌سازی قطار گرمسار ـ ‌اینچه برون است. من خودم قبلا یک گزارش با رویکرد مثبت از اصول طراحی مهندسی پروژه به دکتر روحانی رییس جمهوری اسلامی ایران ارائه کرده‌ام. با این حال هنوز چند نکته در این خصوص در ذهن ما به صورت علامت سئوال باقی مانده است.

وزیر راه و شهرسازی ادامه داد: نکته اول در خصوص قیمت‌های پیشنهادی طرف روسی است که در این زمینه ما چندین قیمت پیشنهادی دیگر از سوی چینی‌ها و اروپایی‌ها دریافت کرده‌ایم که از قیمت پیشنهادی روس ها بسیار کمتر است؛ بنابراین ما به بحث جدی درباره مبانی قیمتی میان دو طرف نیاز داریم. البته همانطور که تا حالا توافق کرده‌ایم باید همچنان این بحث قیمت‌ها را با یکدیکر ادامه داده و هزینه پروژه‌های مشابه برقی‌سازی خط آهن گرمسار ـ اینچه برون دیگر کشورها را با قیمت پیشنهادی روسیه مقایسه کنیم تا دو طرف بتوانیم به قیمت مناسبی برسیم.

آخوندی، نکته دیگر در اجرای پروژه برقی‌سازی قطار گرمسار ـ اینچه برون را تفاوت سهام ایران و روسیه خواند و افزود: طرف ایرانی در زمینه سهم تعریف شده از سوی روس‌ها بحث و اشکال جدی دارد. این پروژه به صورت سیویل انجام می‌شود و اگر قرار باشد کار سیویل در روسیه انجام شده و در ایران پیاده‌سازی شود نه به نفع ماست و نه به نفع روسیه؛ چون از یکسو برای ما گران تمام می‌شود و از سوی دیگر اگر قرار باشد کاری که با قیمت ارزان‌تر در ایران قابل اجراست، در روسیه انجام و سپس در ایران پیاده‌سازی شود برای شما نیز به صرفه نخواهد بود.

وی ادامه داد: به اضافه اینکه سهام تعریف شده از سوی روس‌ها با قوانین داخلی ایران مغایرت دارد. بر اساس قوانین کشورمان اگر قرار بر مشارکت خارجی‌ها در پروژه‌ای باشد باید حداکثر نسبت تعریف شده برای سهام آنها، به صورت ۵۰ درصد سهام طرف خارجی و ۵۰ درصد طرف ایرانی باشد که با نسبت مورد نظر روس‌ها در پروژه قطار برقی گرمسار ـ اینچه برون (۷۵ درصد سهام روسیه و ۲۵ درصد سهام ایران) تفاوت فاحشی دارد. البته اگر قیمت نهایی توافق شده ما و روس‌ها در این پروژه کمتر از ۱.۲ میلیارد دلار بود و مازاد آن در پروژه راه‌آهن قزوین ـ رشت ـ آستارا مصرف شود ما با آن موافقیم. ضمن اینکه اگر نظر روس‌ها بر تولید مشترک لوکوموتیو قطار برقی گرمسار ـ اینچه برون است، «برند» شرکت تولیدکننده لوکوموتیوها نیز برای ما مهم است.

آخوندی با بیان اینکه در پروژه برقی سازی قطار تهران - مشهد که قرار است چینی‌ها آن را اجرا کنند، نسبت سهام ایران به طرف چینی، ۶۰ درصد ایرانی به ۴۰ درصد چینی است، ادامه داد: اگر قرار باشد در زمینه نسبت سهام ایران و روسیه در پروژه برقی‌سازی خط آهن گرمسار ـ اینچه‌برون تغییر سهام با هدف سنگین‌تر شدن کفه سهام روس‌ها داده شود باید با رییس‌جمهوری اسلامی ایران مشورت کنم اما مطمئنا نسبت‌های پیشنهادی وی حول و حوش تقسیم سهم‌ها به صورت ۵۰ درصد میان طرفین خواهد بود که به نسبت سهام پیشنهادی طرف روسی حتی نزدیک هم نمی‌شود.

وی با اشاره به انتظار طرف ایرانی برای دریافت مشخصات فنی لوکوموتیوهای تولیدی مورد نظر روس‌ها در قطار برقی گرمسار ـ اینچه برون، تصریح کرد: با این حال شرکت زیمنس هم در ایران و هم در روسیه به تولید لوکوموتیو مشغول است و قاعدتا ما برای اینکه بعدها دچار مشکلات تعمیر و نگهداری نشویم، به دنبال جمع آوری برندهای مختلف لوکوموتیو نیستیم؛ با این حال پیشنهاد شما را بررسی می‌کنیم.

عضو کابینه دولت تدبیر و امید با تأکید بر اعلام نظر نهایی در زمینه نسبت سهام ایران و روسیه در پروژه قطار برقی گرمسار ـ اینچه برون بعد از مشورت نهایی وی با رییس جمهوری، اظهار کرد: نظر نهایی ایران در این زمینه از طریق پورسیدآقایی مدیرعامل شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران به همتای روسی‌اش اعلام خواهد شد ولی شوراهای فنی راه آهن‌های دو کشور باید درباره سایر مسائل مورد بحث در این پروژه با یکدیگر به توافق برسند. ضمن اینکه من علاقه‌مندم تا روس‌ها در پروژه راه‌آهن قزوین ـ رشت ـ آستارا پیشنهاد دقیق‌تری ارائه دهند؛ چراکه ایران در اجرای این پروژه نیز پیشنهادهایی از طرف اروپایی‌ها و یک کنسرسیوم داخلی دارد.

وی ادامه داد: خط دوم راه آهن تهران ـ قزوین در حال حاضر در دست اجراست، همچنین راه آهن قزوین رشت نیز بخش زیرساختی آن به پایان رسیده و بخشی از ریل‌گذاری هم انجام شده است، ضمن اینکه علاقه‌مندیم تا عملیات اجرایی خط آهن رشت آستارا نیز به سرعت آغاز شود چراکه در زمینه تکمیل کریدور شمال جنوب هم برای ما و هم برای کشورهای جنوب خلیج فارس اهمیت ویژه‌ای دارد. از سوی دیگر ایران٬ روسیه و آذربایجان منافع مشترکی در تکمیل این خط آهن به خصوص در زمینه ارتقای موقعیت ترانزیتی سه کشور دارند و به همین دلیل ایران از پیشنهاد سرمایه گذاری کشورهای دارای منافع مشترک در این پروژه استقبال می‌کند.

آخوندی خاطرنشان کرد: در سفر اخیر الهام علی‌اف به تهران این موضوع مطرح شد و از آنجا که رئیس جمهوری آذربایجان می‌خواهد از ظرفیت ترانزیتی کشورش حداکثر استفاده را ببرد با موضوع سرمایه گذاری آذری‌ها در خط آهن رشت ـ آستارا موافقت کلی کرد. با این حال پیشنهاد من این است که با حضور مدیران راه آهن سه کشور ایران، روسیه و آذربایجان در تهران و برگزاری جلسات دقیق، مباحث مربوط به سهم هر کشور و قیمت‌های پیشنهادی توافق شده و سپس در سطح وزرا به بررسی این موضوع بپردازیم. به نظر من اواخر آوریل (اردیبهشت ماه) اجلاس مدیران راه آهن سه کشور در تهران و با موضوع بررسی پیش نویس مالی ـ حقوقی نحوه همکاری ایران، روسیه و آذربایجان در پروژه خط آهن قزوین ـ رشت ـ آستارا برگزار شود.

وزیر راه و شهرسازی به مبحث همکاری دو کشور در زمینه حمل و نقل دریایی اشاره و بیان کرد: ایران آمادگی کامل برای توسعه این همکاری‌ها را دارد ما در دو بندر نوشهر و انزلی امکانات خوبی داریم و می‌توانیم سهم مناسبی به طرف روسی در استفاده از این بنادر بدهیم. حتی آمادگی داریم تا زمینه جابه‌جایی کانتینرهای یخچال‌دار را فراهم کنیم. این کار برای آنکه سریع‌تر پیش برود نیاز به تعیین یک مدیر پروژه از سوی ایرانی‌ها و یک مدیر پروژه از سوی روس‌ها دارد. بنابراین آنچه لازم است، توسعه زیرساخت ها نیست بلکه افزایش قدرت تصمیم گیری دو طرف در زمینه روان سازی قوانین اداری افزایش روابط تجاری دریایی ایران و روسیه است.

وی با بیان اینکه من از کشتیرانی روسی دریای خزر هم یک تشکر دارم و هم یک گله، گفت: به من خبر دادند که لایروبی کانال وولگا در شمال دریای خزر در حال اجراست که خبر خوبی برای ماست و امیدوارم این کار به زودی به پایان رسیده و بتوانیم کشتی‌های با ظرفیت بیشتری را به بندر آستاراخان اعزام کنیم. من از این بابت از شما تشکر می‌کنم اما گله من این است که هنوز مشکل سهام‌داران بندر آستاراخان تمام نشده و با اینکه در سفر رئیس جمهوری ایران به مسکو و بازدید از این بندر، این موضوع با رییس جمهوری روسیه مطرح شد و وی نیز دستور اتمام این چالش را داد اما هنوز دعوای سهام‌داران آستاراخان تمام نشده است. همچنین مسئولان کشتی‌های ایرانی به من خبر دادند که در هنگام پهلوگیری کشتی‌های ایرانی در آستاراخان، تبعیض علیه آنها اعمال می شود و مدت های طولانی در صف انتظار پهلوگیری می مانند که باید روس‌ها در این خصوص تجدیدنظر جدی داشته باشند.

آخوندی با اشاره به آمادگی ایران برای افزایش پروازهای تهران به مسکو و دیگر شهرهای روسیه، افزود: موضوع مهم در افزایش تردد گردشگران به دو کشور تسهیل صدور ویزا از سوی روس هاست که باید با توجه به روابط بسیار خوب ایران و روسیه در همه زمینه ها، این بحث نیز به یک جای مشخصی برسد هم رانندگان و هم ملوانان ایرانی در زمینه دریافت ویزای ورود به روسیه مشکلات جدید دارند که باید قوانین صدور روادید روسیه تسهیل و مدل راحت تری به اجرا گذاشته شود.

در ابتدای این نشست «الکساندر نواک» وزیر انرژی روسیه با ابراز خوشحالی از برگزاری چندین دیدار با مقامات و وزرای ایرانی در سفر یک روزه اش به تهران گفت: در سفرهای گذشته من به عنوان رئیس طرف روسی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه و همچنین سفرهای وزیر حمل و نقل روسیه به تهران پروژه های همکاری مشترک دو کشور در زمینه زیرساخت ها و حمل و نقل بررسی شد که یکی از مهم ترین آنها پروژه قطار برقی گرمسار ـ اینچه برون بود و توافقات خوبی هم در این خصوص به دست آمد.

وزیر انرژی فدراسیون روسیه با اشاره به امضای توافق نامه ایران و روسیه در خصوص همکاری در زمینه برقی‌سازی راه‌آهن گرمسار ـ اینچه برون در سفر سال گذشته میلادی پوتین به تهران، اظهار کرد: موضوع بعدی نیز همکاری روسیه با ایران و آذربایجان در خصوص احداث خط آهن رشت ـ آستاراست و ما می‌توانیم اپراتور اجرای این پروژه باشیم. همچنین همکاری ایران و روسیه در زمینه تجارت دریایی محصولات کشاورزی و دامی و توسعه زیرساخت های لجستیکی بندری را خواستاریم. توسعه پروازهای تهران ـ مسکو و سایر شهرهای روسیه و همچنین توسعه گردشگری از دیگر خواست‌های ماست. بر اساس گزارش‌های موجود تعداد توریست‌های ایرانی که مایل به سفر به روسیه هستند در یک سال گذشته دو برابر شده و ادامه این وضعیت مستلزم افزایش پروازها از تهران به کشورما از ۵ پرواز در هفته به ۹ پرواز در هفته است. حجم بارهای تبادل شده میان دو کشور نیز در یک سال گذشته ۲۱ درصد رشد داشته است.

وی با اشاره به موضوع برقی‌سازی قطار گرمسار ـ اینچه‌برون به دیدارهای مدیران راه آهن دو کشور در هفته های گذشته اشاره و بیان کرد: اسناد فنی قرارداد، نقشه ها و زمان بندی اجرای پروژه تهیه شده و قرار است بعد از اتمام تعطیلات نوروز بازدید میدانی از محل اجرای پروژه داشته باشیم. ضمن اینکه قیمت‌های ارائه شده از سوی طرف روسی مطابق با قیمت‌های بین‌المللی است و پیشنهاد کردیم تا موضوع تأمین لوکوموتیو به صورت مشترک در قرارداد دیده شود.

رئیس روسی کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و روسیه موضوع تناسب سهام دو کشور در پروژه قطار برقی گرمسار ـ اینچه برون را یادآور شد و تصریح کرد: نظر ما توزیع سهام به نسبت ۸۵ درصد روس‌ها و ۱۵ درصد ایرانی ها بود که در جلسات نهایتا به نسبت ۷۵ به ۲۵ درصد رضایت دادیم و آمادگی امضای قرارداد را برای ماه آوریل دارا هستیم.

وی با بیان اینکه مدل لوکوموتیوهای تولید روسیه، «آی‌آر۷» است که به صورت ویژه برای این پروژه تولید می‌شود گفت: ضمن این آمادگی داریم تا مشخصات فنی این لوکوموتیوها را با لوکوموتیوهای قطار برقی تهران ـ مشهد یکسان سازی کنیم همچنین در بخش نسبت سهام آمادگی داریم تا بخشی از کارها را شرکت‌های داخلی ایران انجام دهند و بخشی را هم روس‌ها تا بر اساس قوانین ایران قابلیت تناسب سازی سهام دو کشور به صورت تساوی (۵۰ درصد روس ها و ۵۰ درصد ایرانی ها) وجود داشته باشد.

این مقام ارشد روسی با اشاره به حضور معاون وزیر امور مالی روسیه در هیئت روسی خاطرنشان کرد: حاضریم قرارداد برقی سازی خط آهن گرمسار ـ اینچه برون را در جلسه ای میان دو معاونان وزرای اقتصادی و دارایی روسیه و ایران بررسی کنیم. وامی که قرار است روسیه در این پروژه به ایران بدهد، وام بازرگانی نیست بلکه تسهیلات با امتیازات خاص است که ۸۵ درصد ارزش کل پروژه را شامل می‌شود بنابراین سهام مشارکت روسیه باید منطبق با میزان وام باشد ولی اگر نهایتا قرار بر تغییر سهام روسیه از ۸۵ درصد یا ۷۵ درصد به کمتر از ۵۰ درصد باشد، ما هم قصد داریم تا با تغییر بهره وام، تسهیلات بازرگانی را جایگزین وام با امتیاز کنیم. تنها در این صورت است که می‌توانیم موضوع تغییر سهام مشارکت ایران را در دستور کار قرار دهیم.

نواک با اشاره به آمادگی روسیه برای مشارکت در پروژه خط آهن رشت ـ آستارا به صورتی که ایران ذی نفع اصلی این پروژه باشد، از آمادگی کشورش برای تهیه مدل مالی پروژه در جلسات آینده و تهیه برنامه حقوقی ـ سازمانی آن خبر داد.

وی با استقبال از پیشنهاد ایران مبنی بر برگزاری جلسات مشترک سه کشور ایران، روسیه و آذربایجان در آوریل سال جاری میلادی (اردیبهشت سال آینده) در سطح مدیران شرکت‌های راه‌آهن برای بررسی پروژه خط آهن رشت ـ آستارا٬ به گله‌مندی وزیر راه و شهرسازی ایران از کارشکنی‌ها در خصوص توسعه روابط دریایی دو کشور اشاره کرد و ادامه داد: من این موضوع را به وزیر حمل و نقل روسیه اطلاع خواهم داد، ضمن اینکه وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات جمهوری اسلامی ایران هم موضوع اعمال تبعیض علیه کشتی‌های ایرانی در بندر آستاراخان را به من گوشزد کرده بود و من هم آن را به وزارت خارجه روسیه منتقل کردم، خواهشمند است وزارت راه و شهرسازی ایران هم موضوعات مشابه را به وزارت امور خارجه روسیه منتقل کنند.