پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- روزنامه نزاویسیمایا گازتا(ng.ru) چاپ مسکو مدعی شد: تهران که با کمبود شدید آب مواجه است، قصد دارد، آب مورد نیاز خود را از طریق تاجیکستان، ارمنستان و گرجستان تأمین کند. در این میان، تهران گزینه معامله پایاپای را بررسی می کند: ارسال مواد انرژی زا در ازای دریافت آب. 

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی «پارس»، نمایندگان مجلس، لایحه قانونی مربوط را برای بررسی به وزارت دفاع، مجمع تشخیص مصلحت نظام و دیگر سازمان های دولتی ارسال کرده اند. کارشناسان معتقدند که اجرای این طرح کار دشواری خواهد بود و این طرح، در آستانه برگزاری انتخابات مجلس در این کشور، بیشتر به بیانیه ای می ماند.

کمبود آب یکی از مشکلات مهم ایران شده است. چند سال پیش، تهران، کابل و دوشنبه در رابطه با احداث کانال مشترک آبی – انرژی قراردادی را منعقد کردند که بر اساس آن، قرار بود از تاجیکستان و از طریق افغانستان، به ایران آب آشامیدنی ارسال و در مسیر برگشت نیز نفت ارسال شود. بروز بی ثباتی و جنگ در افغانستان و تا حدی نیز مخالفت آمریکا، در عمل با هر گونه طرح های تهران، مرتبط با مناطق خارج از مرزهای دولت ایران، مانع از اجرای این طرح شد. در حال حاضر، ایران در پی لغو برخی از تحریم ها، به این طرح باز گشته است و قصد دارد، از تاجیکستان که حدود دو سوم تمامی منابع آبی آسیای مرکزی در آن قرار دارد، آب خریداری کند.

علی مروی، رئیس کمیسیون انرژی مجلس بر این باور است که به موازات گزینه تاجیکستان، تهران امکان استفاده از آب دریای خزر و دریای عمان را نیز بررسی می کند. مروی گفت: «در حال حاضر، کارشناسان در حال بررسی این مسئله هستند که کدام پیشنهاد را انتخاب کنند». همچنین، طرح احیای دریاچه خشک شده ارومیه نیز مطرح است. برای این منظور، تهران در نظر دارد در ازای ارسال گاز طبیعی، از ارمنستان و گرجستان آب وارد کند. برخورد تفلیس و ایروان با این ایده ایران محتاطانه بوده است، اگرچه، به برخی جزئیات این طرح نیز تمایل نشان می دهند.

انتقال آب1

دریاچه سریز تاجیکستان که حجم آب آن در حدود 16 کیلومتر مکعب می رسد، منبع آب بسیار بزرگی محسوب می شود. این دریاچه در سال 1911 میلادی، در کوه های پامیر و در ارتفاع بیش از 3 هزار متری، در نتیجه زمین لرزه به وجود آمده است. در این میان، دو روستا نیز زیر آب رفته است – اسای و سریز و نام این دریاچه از ده سریز گرفته شده است. دوشنبه بارها به کشورهای همسایه، احداث خط لوله آب رسانی را پیشنهاد کرده، اما کسی برای احداث لوله کشی آب در ارتفاعات و به طول 600 کیلومتری تمایلی نشان نداده است.

الکساندر کنیازف، کارشناس امور آسیای مرکزی و خاور میانه، در این زمینه می گوید: «کافی است فقط به نقشه نگاهی بیندازید، تا به پیچیدگی فوق العاده اجرای این طرح پی ببرید. زیرا، اینجا نه فقط به احداث خط لوله آب، بلکه حل و فصل بسیاری از مسائل لجستیکی، مسائل امنیتی و روابط سیاسی با کشورهای ارسال کننده، یعنی ترکمنستان و ازبکستان نیز نیاز است و مناسبات تاجیکستان با این کشورها نیز چندان دوستانه نیست. و همچنین – افغانستان ناآرام نیز مطرح است که در تأمین آب ایران به هیچ وجه نمی توان آن را دور زد. با توجه به تمامی این موارد، مشکل می توان اجرای این طرح را تضمین کرد». وی یادآور شد که به خاطر پیچیدگی اوضاع در منطقه، دیگر ایده ها نیز اجرا نشده اند. از جمله، طرح چین در رابطه با شاخه چهارم خط لوله گاز رسانی از ترکمنستان که باید بخشی از آن از خاک افغانستان عبور می کرد، طرح خطوط راه آهن در مسیری از ترکمنستان به تاجیکستان با دور زدن ازبکستان و همچنین شمال افغانستان. به گفته کنیازف، تمامی این طرح ها، «ماهیت میتولوژیک به خود گرفته اند». گزینه های ارمنستان و گرجستان واقعی تر هستند – ایران با ارمنستان مرزهای مشترکی دارد و گرجستان نیز همسایه ارمنستان است. کنیازف گفت: «اما، مسئله اصلی با این کشورها، به تأمین حجم آب مورد نیاز ایران مربوط می شود - مشخص است که برخی از مناطق این دو کشور در ماورای قفقاز، با کمبود آب مواجه هستند. و اما، گزینه تاجیکستان نیز فقط وقت تلف کردن است».

ولادیمیر یوسیف، مدیر بخش هم گرایی اروپا – آسیا و توسعه سازمان همکاری های شانگهای در انستیتوی کشورهای مشترک المنافع، نیز دیدگاه مشابهی دارد. ولادیمیر یوسیف می گوید: «حمله اخیر «طالبان» به شعاع مرزی با تاجیکستان، امکان اجرای طرحی عظیمی، مانند احداث خط لوله آب را زیر سوال می برد. به اعتقاد این کارشناس، دومین نکته مهم – نبود قرارداد با ازبکستان است. یوسیف اشاره کرد: «از آن جا که بخشی از خاکی که خط لوله آب از آنجا گذر خواهد کرد، تحت کنترل ازبک تبارها قرار دارد، پس به عقد قرارداد با تاشکند نیز نیاز است، زیرا این کشور می تواند هم نژادان خود در افغانستان را تحت تأثیر قرار دهد و حتی، روند اجرای طرح را نیز تا حدی تحت کنترل خود بگیرد. با در نظر گرفتن روابط پیچیده تاجیکستان – ازبکستان، توافق با تاشکند سهل نخواهد بود، زیرا، اینجا از انتخاب منابع آب سخن در میان است – مسئله مبرم برای ازبکستان».

انتقال آب2

به اعتقاد این کارشناس، ساده ترین گزینه برای ایران – خرید آب از ارمنستان است. یوسیف گفت: «اما، تمامی مسئله این است که آب کجا فروخته خواهد شد. در صورتی که از آب قره باغ سخن در میان باشد، در آن صورت، این امر به مذاق آذربایجان خوش نخواهد آمد و احتمال دارد، روابط ایران – آذربایجان که پیش از آن هم پیچیدگی داشته است، وخیم تر شود. گزینه گرجستان واقعی تر به نظر می رسد، تا گزینه تاجیکستان، اما، ایران و گرجستان مرز مشترکی ندارند و از این رو، باید با ارمنستان و یا ترکیه به عنوان کشورهای ترانزیتی قرارداد منعقد شود». و در آن صورت نیز از نرخ آب سخن به میان خواهد آمد و احتمال دارد، نرخ آن به حدی بالا باشد که واردات آن برای ایران به کلی معنای خود را از دست بدهد.

انرژی ایران گاز مجمع تشخیص مصلحت نظام مشکلات