روزانه ۴۰ هکتار از جنگل های شمال کشور تخریب می شود/ میزان کاهش مساحت جنگل های شمال

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- مریم خدیوی- کاهش کیفیت و کمیت جنگل های کشور بر کسی پوشیده نیست و کارشناسان جنگل بر جلوگیری از تخریب عرصه ها تأکید دارند. به گزارش مهر رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور چند روز پیش با تأکید بر روند مقابله با تخریب عرصه های جنگل گفت: "دولت برای مقابله با زمین خواری برنامه های جدی در پیش گرفته است و با این که هم اکنون 6.5 تا ۷ درصد مساحت کشور را جنگل ها تشکیل می دهند، گزارش ها حاکی از کاهش مساحت جنگل هاست.

بهره برداری بی رویه، قاچاق چوب، تغییر کاربری اراضی، زمین خواری و برداشت بی رویه از عوامل تهدیدهای فراروی جنگل هاست. همچنین تغییر اقلیم و خشکسالی از دیگر عواملی است که سبب کاهش کمیت و کیفیت جنگل ها شده است."

حدود ۷ درصد کل مساحت کشور را جنگل ها تشکیل می دهد و این میزان بسیار پایین تر از حد متوسط و میانگین جهانی است .ایران چهل و هفتمین کشور از نظرمساحت جنگل است.

جنگل های ایران قدمت زیاد و ارزش های غیرقابل احصایی برای کره خاکی دارند اما متأسفانه طی سال های اخیر شاهد تخریب و نابودی جنگل های کشور هستیم .دکتر محمد امینی رئیس پیشین موسسه تحقیقات و کشاورزی منابع طبیعی استان مازندران گفت:روزانه ۴۰ هکتار از جنگل های شمال کشور تخریب می شود در وضعیت فعلی و با امکانات محدودی که دو سازمان جنگل ها و محیط زیست برای حفاظت از جنگل دارند، وجود قاچاقچیان و زمین خواران باعث جنگل زدایی و شدت گرفتن تخریب جنگل ها شد و اگر این روند ادامه یابد دیگر آثاری از جنگل های شمال نخواهد بود و باید آگاه بود که درخت های جنگل هر سال بذر ندارد و به طور متوسط بذردهی آن ها سه تا هفت سال طول می کشد.

طی ۵۰ سال گذشته فقط توانسته ایم ۳۰۰ هکتار نهال کاری کنیم. مهندس کاظم نصرتی رئیس جامعه جنگل بانی کشورنیز در این باره گفت: برخی معتقدند اگر تخریبی در حوزه جنگل های کشور اتفاق بیفتد جای آن درخت کاشته می شود. این تفکر غلطی است چرا که طبیعت در هر نقطه ای شرایط خاص خود را دارد، ایجاد و کاشت جنگل های شمال یا زاگرس در دیگر مناطق کشور امکان پذیر نیست اگر جنگل های شمال را حفاظت کنیم و خود در تخریب آن دست نداشته باشیم نیازی به کاشت درخت نیست.

وی یادآور شد: بسیاری از نقاط کشور نیاز به کاشت درخت دارد اما مهم تر از آن حفاظت است که اگر جنگل ها و مراتع کشور مدیریت شوند نیازی به کار زیادی نیست زیرا طبیعت می تواند خود را احیا و بازسازی کند ولی باید با عواملی که منابع طبیعی و محیط زیست کشور را با خطر نابودی مواجه کرده مقابله کرد. یک کارشناس محیط زیست نیز گفت: به نظر می رسد جنگل های ایران نیازمند نگاهی فرا بخشی و قدرتمند در حوزه های حفاظتی است و نظرات کارشناسی و تخصصی کارشناسان درباره نابسامانی جنگل ها می تواند هشدار جدی برای تقویت برنامه ریزی و توجه بیشتر مسئولان باشد.

به گفته دکتر هادی کیادلیری، رئیس انجمن جنگل بانی کشور بر اساس اعلام سازمان جنگل ها از سال ۱۳۳۴ تا ۱۳۸۶ سالانه حدود ۳ هزار هکتار از جنگل های کشور تخریب شده است و آتش سوزی جنگل های کشور در برخی ماه های سال گذشته نسبت به سال ۹۲ افزایش ۵۰ درصدی داشته است. این کارشناس جنگل به تعریف جنگل اشاره کرد و گفت: فائو از جنگل چنین تعریفی دارد: نیم هکتار زمین که درصد تاج پوشش درختان آن به سطح زمین بیش از ۱۰ درصد باشد جنگل نامیده می شود اما سازمان جنگل ها در تعریف جنگل میزان تاج پوشش درختان را ۵ درصد اعلام می کند که با این تعریف وسعت جنگل های کشور حدود ۱۴ میلیون و ۳۰۰ هزار هکتار است.

سرانه جهانی جنگل به شکل میانگین حدود شش دهم هکتار برای هر شخص است، اما در کشور ما این آمار به کمتر از دو دهم می رسد که با این میزان جنگل حدود ۷ درصد از سطح کشور را پوشش می دهد بنابراین باید برای حفاظت و جلوگیری از تخریب آن ها کوشید و نباید فراموش کرد که حتی کشورهایی که حدود ۲۵ درصد از مساحت کشورشان را جنگل پوشش می دهد به لحاظ پوشش جنگلی شرایط مطلوبی ندارند.

بهزاد انگورج تقوی معاون سازمان جنگل ها به مهر گفت: مدیریت جنگل ها در گیلان مطلوب نیست و ساکنان جنگل باید به مرحله درآمدزایی برسند. پروژه بین المللی حفاظت از جنگل های هیرکانی از دو سال پیش آغاز شده و اجرای آن در سال ۹۳ در قالب تفاهم نامه ای پنج ساله با استانداران سه استان گیلان، مازندران و گلستان به امضا رسیده است تا در زمینه مدیریت جنگل ها اقدامات عملی صورت گیرد.

مهندس فریبرز غیبی رئیس مرکز جنگل های خارج شمال در این باره گفت: عملیات توسعه جنگل در دست اقدام است زیرا برخی از جنگل های کشور از قدمت ۵۵۰ ساله برخوردارند و این جنگل ها میراث طبیعی ما هستند و در دل این جنگل ها بیش از هشت هزار گونه گیاهی وجود دارد که در دنیا بی نظیر است. از این رو حفاظت و نگهداری آن ها باید در دستور کار همه نهادها و سازمان های مرتبط باشد.

وی از سیاست گذاری برای تغییر اقلیم خبر داد و گفت: این طرح ملی است که با پدیده هایی که جنگل ها را تهدید می کند، نظیر خشکسالی و تغییر اقلیم و گرم شدن کره زمین باید تمهیداتی به کار گرفته شود. وی اظهار داشت: این طرح به خواسته فائو است زیرا این سازمان جهانی از تمام کشورها خواسته است که برنامه های خود را در خصوص تغییر اقلیم مشخص کنند و به اجرا درآورند و باید همه کشورها این طرح را به طور هماهنگ عملیاتی کنند. سیاست گذاری و نقشه راه این طرح هم اکنون در نهاد ریاست جمهوری است و برنامه نقشه راه تا پنج ماه آینده نهایی می شود و به مرحله اجرا درمی آید.

تخریب سالانه۳ هزار هکتار از جنگل ها ازسال 34 تا 86

به گفته دکتر هادی کیادلیری، رئیس انجمن جنگل بانی کشور بر اساس اعلام سازمان جنگل ها از سال ۱۳۳۴ تا ۱۳۸۶ سالانه حدود ۳ هزار هکتار از جنگل های کشور تخریب شده است و آتش سوزی جنگل های کشور در برخی ماه های سال گذشته نسبت به سال ۹۲ افزایش ۵۰ درصدی داشته است.

رتبه کشورها درزمینه مساحت جنگل ها

سازمان ملل متحد فهرست کشورها را در سال 2007 بر پایه مساحت جنگل ها ارائه کرده است. روسیه در رتبه اول قرار گرفت، سپس برزیل برای برخورداری از جنگل های آمازون رتبه دوم را از آن خود کرد، کانادا رتبه سوم، آمریکا رتبه چهارم، چین رتبه پنجم ، استرالیا رتبه ششم، کنگو رتبه هفتم، اندونزی رتبه هشتم و پرو و هند به ترتیب در رتبه نهم و دهم قرار گرفتند و ایران هم در رتبه 48 جدول قرار گرفت که فقط 6درصد از مساحت کشور از پوشش جنگلی طبیعی برخوردار است در حالی که روسیه 47درصد و برزیل از کل مساحتش دارای 55 درصد پوشش جنگلی است.

تدوین برنامه ملی مدیریت جنگل

هیئت وزیران آذرماه سال 92 به پیشنهاد وزارت جهادکشاورزی و به استناد تبصره ماده 148 قانون برنامه پنجم توسعه، برنامه بهینه سازی پایش، حفظ و بهره برداری و مدیریت جنگل های کشور را تصویب و در آن سازمان جنگل ها را مکلف کرد که برنامه ملی مدیریت جنگل های کشور را تهیه کند.شفیعی، مدیر روابط عمومی سازمان جنگل ها گفت: هم اکنون برنامه ملی مدیریت جنگل تدوین شده است و در دولت در حال بررسی است. این برنامه شامل محورهای کلی طرح های مدیریت منابع جنگلی و ارتباط آن با سایر فعالیت ها در سطح ملی و منطقه ای به منظور اعمال مدیریت پایدار جنگل است.

میزان کاهش مساحت جنگل های شمال

بر اساس تصاویر ماهواره ای، جنگل های شمال ایران طی سال های 54-53 حدود سه میلیون هکتار بود، در سال 68-67 به حدود دو میلیون و 480هزار هکتار کاهش یافته و در سال 81-80 نیز به دو میلیون و 50هزار هکتار رسیده است و طی دوره 81-53 بیش از 22درصد از مساحت جنگل های شمال کشور کاسته شده و هم اکنون وسعت جنگل های هیرکانی در شمال 1.8 میلیون هکتار است. در این مدت استان های گلستان با 27درصد، گیلان 22درصد و مازندران 21درصد با کاهش جنگل رو به رو بودند.

تدوین لایحه قطع مجوز بهره برداران جنگل

معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت از محیط زیست خبر از تدوین لایحه قطع مجوز بهره برداران از جنگل داد و گفت: بهترین راهکار برای حفظ جنگل ها، واردات چوب است.

دکترابتکار از اتمام تدوین سند ملی حفاظت از محیط زیست خبر داد و گفت: تدوین این سند به پایان رسیده و هم اکنون به شورای عالی انقلاب فرهنگی تحویل شده است. در این سند نقش سازمان ها، چگونگی هماهنگی میان دستگاه های دولتی و همچنین مسائل فرهنگی بررسی شده است.

مدیریت مردم بر 2میلیون هکتار از عرصه های جنگلی

مهندس فریبرز غیبی(رئیس مرکز جنگل های خارج از شمال سازمان جنگل ها)- با توجه به وضعیت موجود اعم از وضعیت اقلیمی و آب و هوایی ،نامنظم بودن عرصه ها و مشکلات کم آبی و کمبود اعتبار تاکنون نتوانسته ایم به اهداف برنامه پنجم که برای جنگل های کشور در نظر گرفته شده، دست یابیم و امیدواریم که در برنامه ششم توسعه از قابلیت های موجود و مشارکت و همکاری ساکنان عرصه های جنگل برای حفظ و احیای جنگل ها بهره گیریم.

هم اکنون بخشی از جنگل های زاگرس دچار خشکیدگی شدند و این خشکیدگی به دیگر بخش های جنگلی کشور هم سرایت کرده است که باید با عملیات آبخیزداری و ایجاد چاله های هلالی به ذخیره آب اقدام کنیم تا از روند خشکیدگی جلوگیری شود. اجرای طرح جنگل کاری اقتصادی با مشارکت مردم برای توسعه و احیای جنگل ها از سال گذشته آغاز شده و مدیریت این طرح با ساکنان عرصه های جنگلی است که در استان ها با نام طرح جنگلداری چندمنظوره اجرا خواهد شد که با اجرای این طرح مدیریت بیش از دو میلیون هکتار از عرصه های جنگلی کشور به دست ساکنان عرصه است تا افراد از حوادث احتمالی نظیر آتش سوزی و دیگر اتفاقات با توجه به وظیفه ای که دارند جلوگیری کنند.

در سال گذشته حدود 42 هزار هکتار از اراضی که قابلیت جنگل شدن داشتند، در این طرح لحاظ شد و امسال هم صدهزار هکتار عرصه آماده است که به عرصه های جنگلی کشور افزوده شود که این میزان به 150میلیارد تومان اعتبار نیاز دارد و علاوه بر این اعتبار، 150میلیارد تومان هم باید توسط شبکه بانکی به مشارکت کنندگان در قالب تسهیلات حمایتی داده شود و این طرح تا افق 1400 در قالب طرح کلی که هر ساله بیش از صدهزار هکتار جنگل کاری با گونه های مقاوم به خشکی که دارای محصولات جنگلی و مرتعی با ارزش اقتصادی بالا در نظر گرفته است و به کشت گیاهان دارویی که بتواند به وضعیت اقتصادی ساکنان عرصه کمک کند، نیز توجه شده است.

وضعیت اقلیمی و آب و هوایی برای افزایش پوشش جنگلی بسیار مهم است. برخی کشورها مساحت کمتری از ایران دارند اما چون از نظر اقلیمی از شرایط مطلوب و بارش های خوبی برخوردارند، قطعاً از پوشش جنگلی بهتری با میزان بیشتری برخوردارند. ایران چون در منطقه خشک و نیمه خشک واقع شده و یک سوم کشور در مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد، محدودیت برای پوشش جنگلی داریم اما از نظر تنوع اقلیمی شرایط خوبی داریم که باید با مدیریت صحیح از آن استفاده کنیم. از این رو باید برای حفظ، نگهداری و احیای جنگل های کشور که قدمت زیادی دارند و در واقع میراث طبیعی این سرزمین محسوب می شوند، همگان تلاش کنیم و از تخریب های آن که تهدیدی بر نابودی جنگل هاست، جلوگیری کنیم.

امضای تفاهم نامه برای حفاظت از جنگل های بلوط

سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری کشور برای حفاظت از جنگل های بلوط و شمشاد و جلوگیری از پدیده خشکیدگی، تفاهم نامه ای را با فائو به امضا رسانده است. رئیس سازمان جنگل ها با اشاره به این که پدیده خشکیدگی جنگل های بلوط از سال 88 آغاز و تا سال 92 به سرعت گسترش پیدا کرده است گفت: تاکنون 10 تا 15 درصد از جنگل های بلوط بر اثر خشکیدگی از بین رفته است و با توجه به این که 10 کشور با چنین پدیده ای مواجه هستند، با امضای این تفاهم نامه می توانیم از تجارب آن ها بهره مند شویم.

پیشی گرفتن تخریب از احیای جنگل ها

هروی زاده - رئیس جامعه جنگل بانی کشور با بیان این که تخریب جنگل ها از احیای آن پیشی گرفته است گفت: حدود 14میلیون هکتار از اراضی کشور دارای پوشش جنگلی است که از این میزان 2میلیون هکتار از اراضی جنگل و پوشش گیاهی دارای تنوع در شمال ایران است.

مهندس کاظم نصرتی، ضمن بیان این مطلب گفت: منابع پایه زیستی کشور شامل آب و هوا، خاک و پوشش گیاهی است که هر کدام در جایگاه خود از اهمیت ویژه ای برخوردار است، اما پوشش گیاهی به خصوص جنگل ها و مراتع از مهم ترین عوامل زیست محیطی است.

از این رو برای حفظ جنگل ها باید کوشید.

وی افزود: حدود ۱۴ میلیون هکتار از مساحت کشور را جنگل ها پوشانده اند. متأسفانه روند تخریب بر این عرصه طبیعی وجود دارد و روز به روز شاهد کاهش این میزان جنگل هستیم و باید گفت جنگل های کشور بیش از این که احیا شوند در حال تخریب هستند، بنابراین نیاز است که مسئولان بیشتر به آن ها توجه کنند.مهندس نصرتی یادآور شد: هر عرصه جنگلی برنامه و مدیریت خاص خود را می طلبد و اگر به این مسئله توجه نشود جنگل ها آرام آرام به بوته زار و بوته زارها به زمین کشاورزی تبدیل می شود، بنابراین باید برای جنگل ها و مراتع طرح و برنامه داشته باشیم. مدیریت همراه با نظارت، نیروی انسانی کارآمد و مناسب و تسهیلات و امکانات را به کار گیریم که اگر غیر از این باشد دیگر امیدی به حفظ این میزان از جنگل ها نیست.رئیس جامعه جنگل بانی کشور گفت: متأسفانه در سال های اخیر نیروی انسانی کارشناس و کارآمد در سازمان جنگل ها به شدت کاهش یافته است و این سازمان به سمت یک سازمان اداری پیش می رود، پس باید برای حفظ جنگل ها از نیروی مجرب و کارشناسان زبده همراه با تأمین اعتبار و امکانات بهره گرفت .با آن که در برنامه های توسعه و سالانه اعتباری پیش بینی می شود، اما این اعتبارات به موقع تخصیص نمی یابد. پس این را باید بدانیم وقتی اعتباری نباشد کاری انجام نمی شود، با آن که چهارماه از سال ۹۴ گذشته است هنوز اعتبارات سرمایه ای که باید برای طرح های احیا و حفاظت و نگهداری تخصیص یابد در بسیاری از بخش ها تخصیص نیافته است. با این وضعیت دیگر نمی توانیم انتظار داشته باشیم برنامه ها و طرح هایی که برای حفاظت و احیای جنگل ها دیده می شود، اجرایی شود.