خطر افزایش واردات گوشت قرمز‬

در جداول زیر میزان واردات گوشت گاو و گوسفند در ۸ ماهه نخست سال ۱۳۹۳ قابل مشاهده است.
 
همانطور که در جدول بالا مشخص است قیمت هر کیلوگرم گوشت گاو و گوساله وارداتی با احتساب نرخ دلار بازار(۳۳۰۰ تومان) برابر ۱۷ هزار تومان و هر کیلوگرم گوشت گوسفند وارداتی برابر ۲۰ هزار و پانصد تومان است. این قیمت‌ها نشان می‌دهد که قیمت گوشت قرمز وارداتی یخ زده از قیمت گوشت گرم بازار داخل پایین تر است.

روند واردات انواع گوشت قرمز طی سال‌های ۱۳۷۱ الی ۱۳۹۳ در نمودار زیر نشان داده شده‌است.
 
آمار واردات انواع گوشت در سال‌های اخیر نشان می‌دهد هرچند در چهار سال گذشته از میزان واردات گوشت کاسته شده ولی در مجموع در ده سال اخیر میزان واردات گوشت کشور روندی صعودی داشته است. همچنین همواره عمده واردات گوشت قرمز مربوط به واردات گوشت گاو و گوساله بوده است.

همچنین در ۸ ماه نخست سال جاری کشورهای امارات، برزیل و هند عمده مبادی وارداتی گوشت قرمز کشورمان بوده‌اند. جدول زیر مبادی عمده وارداتی انواع گوشت کشورمان در ۸ ماه نخست سال ۱۳۹۳ را نشان می‌دهد.
 
همچنین گوشت گاو و گوسفند سهمی در صادرات کشور نداشته‌اند و تولید داخلی در داخل مصرف می‌شود.

با توجه به آمار واردات و صادرات گاو و گوسفند زنده و گوشت قرمز کشور و با لحاظ شرایط و امکانات موجود در کشور برای دستیابی به هدف خودکفایی در زمینه تولید گوشت قرمز پیشنهادهای زیر می‌تواند مد نظر قرار بگیرد.

- در مجامع علمی برای تبیین نیاز آبی هر کالای تولیدی از شاخصی به نام آب مجازی استفاده می‌شود. آب مجازی تولید گوشت گاو از آب مجازی تولید گوشت گوسفند بالاتر است و به عبارت دیگر تولید یک کیلوگرم گوشت گوساله در مقایسه با یک کیلوگرم گوشت گوسفند به آب بیشتری نیاز دارد. بنابراین با توجه به محدودیت‌های آبی جمهوری اسلامی ایران، پرورش گوسفند سیاستی راهبردی است.

همچنین گوشت گوسفند با میل و سلیقه مردم ایران همخوانی بیشتری دارد و از طرف دیگر در کشورمان پرورش گاو در مقایسه با پرورش گوسفند، به واردات دام مولد نژاد وابستگی بیشتری دارد. از این رو ضروری است در برنامه‌های تولید گوشت قرمز، تولید گوشت گوسفند در اولویت باشد و از گاو بیشتر در جهت تولید شیر استفاده شود. طبق آمارها هم اکنون در حدود ۶۰ درصد از نیاز گوشت قرمز کشور از طریق گوشت گاو تأمین می‌شود و درصورتی که مقداری از سهم گوشت گاو به گوشت گوسفند اختصاص یابد، با منابع فعلی آب و علوفه می‌توان گوشت بیشتری تولید کرد.

- تولید گوشت شتر از نظر اقتصادی و از نظر مصرف آب گزینه‌ای مناسب به شمار می‌رود که با اقلیم مناطق کویری و گرم و خشک کشور سازگار است و می‌تواند بخشی از نیاز داخلی به گوشت قرمز را پاسخگو باشد. بنابراین ضروری است وزارت جهاد کشاورزی توجه بیشتری به آن نماید.

- با توجه به اینکه ایجاد ظرفیت‌های تولیدی به زمان نیاز دارد، در کوتاه مدت ضروری است مبادی وارداتی گوشت را هوشمندانه‌تر انتخاب کرد. واردات گوشت ایران درحالی از کشورهای امارات و برزیل صورت می‌گیرد که کشورهای آسیای میانه از جمله قرقیزستان، قزاقستان، ترکمنستان و همچنین ارمنستان ظرفیت‌های بلااستفاده‌ای در تولید گوشت قرمز دارند و ایران می‌تواند با یک برنامه‌ریزی هدفمند در قالب توافقات دوجانبه از این ظرفیت‌ها در جهت تعمیق روابط با کشورهای منطقه، تهیه محصولات با قیمت کمتر و همچنین بالابردن ضریب امنیت تأمین کالای اساسی‌ای چون گوشت قرمز اقدام کند.

این سیاست همچنین همراستا با دو بند از سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی است که بر لزوم متنوع سازی مبادی وارداتی و لزوم برقراری روابط عمیق تجاری با همسایگان تأکید دارند.

- بند ششم سیاست‌های کلی اقتصاد مقاومتی:

افزایش تولید داخلی نهاده‌ها و كالاهای اساسی(بویژه در اقلام وارداتی)، و اولویت دادن به تولید محصولات و خدمات راهبردی و ایجاد تنوع در مبادی تأمین كالاهای وارداتی با هدف كاهش وابستگی به كشورهای محدود و خاص.

- بند دوازدهم اقتصاد مقاومتی:

افزایش قدرت مقاومت و كاهش آسیب پذیری اقتصاد كشور از طریق:

– توسعه پیوندهای راهبردی و گسترش همكاری و مشاركت با كشورهای منطقه و جهان بویژه همسایگان؛

- طبق آمار مورد تأیید وزارت جهاد کشاورزی، میزان توان تولیدی گوشت قرمز کشور در حدود ۸۰۰ هزار تن در سال است و میزان مصرف سالانه کشور ۹۰۰ هزار تن برآورد شده است. در نتیجه میزان تولید داخل این محصول اساسی فاصله چندانی با میزان نیاز سالانه ندارد و با یک برنامه ریزی مدون و اصلاح سیاست‌های بازرگانی نه تنها می‌توان نیاز داخلی را در داخل تولید کرد بلکه می‌توان در جهت صادرات این محصول به کشورهای همسایه که عمدتا واردکننده گوشت هستند حرکت کرد.

از آنجا که کشورهای منطقه عموما اسلامی هستند، ترجیح می‌دهند گوشت قرمز مورد نیاز خود را از کشوری اسلامی وارد کنند و این می‌تواند فرصتی مناسب برای گسترش تولید گوشت در کشور باشد. خودکفایی و تأمین امنیت غذایی، افزایش اشتغال، درآمدزایی ارزی و وابسته سازی کشورهای منطقه به ایران از جمله مزایایی است که از این اقدام نصیب کشور می‌شود.

لذا واردات غذای دام و تولید گوشت در داخل کشور چه از نظر ایجاد اشتغال و چه از منظر امنیت غذایی برای ایران گزینه‌ای مناسب‌تر از واردات گوشت است. با احداث راه آهن ایران- ترکمنستان- قزاقستان در شرق دریای خزر، بستر ترانزیت غذای دام برای تولید گوشت و شیر در داخل کشور فراهم شده‌است. همچنین درصورتی که غذای دام مورد نیاز برای صادرات از طریق کشت فراسرزمینی در کشورهای شمال ایران تولید شود، علاوه بر اینکه از منابع محدود آب داخل برای صادرات استفاده نشده، به دلیل واردات غذای دام از برخی کشورهای همسایه و صادرات گوشت به دیگر کشورها، عمق روابط ایران با کشورهای منطقه تقویت می‌گردد.