پايگاه خبري تحليلي «پارس»- بازار ارز دیروز سکته کرد. درچهارراه استانبول گروهی دلارهای ذخیره شده خانگی خود را به دست گرفته بودند و به دنبال خریدار می‌گشتند اما ارز دست‌کم دیروز مشتری نداشت این بدان معنا بود که بازار نه‌تنها از قیمت بیش از ٣‌هزار و ٥٠٠ تومان برای دلار شگفت زده شده بود بلکه هنوز این قیمت را به رسمیت نشناخته و منتظر ثبات نرخ‌ها در مرزهای بالاتر یا پایین‌تر است تا بعد از آن برای آینده تصمیم بگیرد البته از وقتی نتیجه مذاکرات وین با خبر تمدید تا تیر‌ سال بعد اعلام شد همه نگران بودند که مبادا آقای دلار دوباره به چهارراه استانبول برگردد. ماجرای آقای دلار را همه یا به یاد دارند یا شنیده‌اند. سریالی که روزگاری میهمان تلویزیون بود و البته داستان زندگی بسیاری از مردم آن نسل. مردمی که در سودای سودهای بادآورده خانه و ماشینشان را هم فروختند تبدیل به دلار کردند اما وقتی ورق برگشت و قطعنامه ٥٩٨ میان ایران و عراق امضا شد آنها دار و ندارشان را از دست دادند. البته ‌سال ٩٠ آقای دلار دوباره برگشت و ماجراهای تازه‌ای را به همراه خود آورد. یعنی در همان روزهایی که دلار تا مرز ٤‌هزار تومان هم پیشروی کرد تا خیلی‌ها به هر قیمتی که شده در خانه‌هایشان صندوق ذخیره ارز و سکه راه‌اندازی کنند.‌ سال ٩٢ این موج فروکش کرد و قیمت‌ها بعد از انتخابات به کمتر از ٣‌هزار تومان هم رسید هرچند که با تأکید وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک مرکزی بر ارزش واقعی دلار، نرخ‌ها دوباره به آن سوی مرز ٣‌هزار تومان کوچ کرد. حالا بعد از تقریبا یک‌سال پرونده دلاری که تقریبا در مدار ثبات آرامش گرفته بود دوباره به جریان افتاده.

دلار از مرز روانی ٣٥٠٠ تومان گذشت
دیروز ارزش هر دلار آمریکا در بازار ارز تا ٣‌هزار و ٥٤٥ هم افزایش یافت یعنی ١٠٠ تومان رشد فقط در یک روز و بیش از ٢٠٠ تومان افزایش قیمت در کمتر از ٢ هفته. البته در آخرین روزهای قبل از اعلام نتیجه مذاکرات، همه پیش‌بینی می‌کردند که در صورتی که بازار از این نتایج به هر دلیلی راضی نباشد قیمت دلار افزایش خواهد یافت البته موج خوشبینی آنچنان بلند بود که این پیش‌بینی عموما به بدبینی تعبیر شد. همان روزها این تحلیلگران ایستگاه بعدی دلار را مرز روانی ٣‌هزار و ٥٠٠ تومان اعلام کردند هرچند که حتی آنها هم فکر نمی‌کردند که قطار قیمت‌ها به همین زودی از این مرز روانی عبور کند. به‌هرحال نهمین روز آذرماه در بازار ارز و چهارراه استانبول روز غافلگیری بود.

همه هیجان زده‌اند
عباس شرفی از صراف‌های این بازار گفت: قیمت دلار در کمال شگفتی با جهشی قابل ملاحظه تا ٣‌هزار و ٥٤٥ تومان هم بالا رفت بعد هم با کمی عقب‌نشینی تا ٣‌هزار و ٥٢٠ تومان عقب‌نشینی کرد. او با تأکید بر هیجانی بودن قیمت دلار افزود: به نظر نمی‌رسد این روند افزایشی مدت زیادی دوام بیابد به عبارت دیگر احتمال نزول به کمتر از ٣‌هزار و ٥٠٠ بیشتر از رشد قیمت‌ها در آن سوی مرز ٣‌هزار و ٥٠٠ تومان است. او معتقد است نه نرخ‌شکنی قیمت نفت موضوع تازه‌ای است و نه تمدید مذاکرات بار منفی دارد بنابراین می‌توان گفت واکنش بازار بیشتر هیجانی بوده و پایه و اساس منطقی ندارد.

دلارهای خانگی به بازار آمد
علی یزدی دیگر فعال بازار ارز هم درخصوص حال و روز این بازار گفت: افزایش قیمت دلار به بالاتر از ٣٥٠٠ تومان صاحبان دلارهای خانگی را به بازار کشاند و عمده معامله‌کنندگان بازار دیروز افرادی بودند که بیشتر از ١٠‌هزار دلار سرمایه ارزی نداشتند این درحالی است که صرافان و دلالان ارز محتاطانه‌تر به افزایش قیمت دلار واکنش نشان دادند و در بین فعالان رسمی بازار ارز معامله خاصی انجام نشد. به گفته او در بازار دیروز نوعی سردرگمی و بلاتکلیفی موج می‌زد و صرافان بهترین راهکار را خودداری از انجام معامله و پی‌گیری روند قیمتی دلار در روزهای آینده ارزیابی کرده بودند.

یزدی هم پیش‌بینی کرد که روند صعودی قیمت‌ها موقتی خواهد بود چون واکنش بازار هیجانی است، بنابراین قیمت دلار به‌زودی از قیمت ٣٥٠٠ تومان کمتر خواهد شد.

اما آیا واقعا این پیش‌بینی‌ها محقق خواهد شد و بازار دوباره شاهد نزول قیمت‌ها خواهد بود؟

صعود با شیب ملایم ادامه می‌یابد
سیامک قاسمی مدرس اقتصاد سازمان مدیریت صنعتی ایران معتقد است مسیر حرکت ارز در بازار ایران در روزها و ماه‌های آینده روی شیبی ملایم خواهد بود.

او گفت: افزایش قیمت دلار سریع‌تر و با شیب تندتری نسبت به پیش بینی‌ها اتفاق افتاد. قاسمی ادامه داد اصولا حتی در خوشبینانه‌ترین حالت یعنی اگر مذاکرات هم به نتیجه قطعی برسد مسیر حرکت ارزش دلار بعد از افتی موقت صعودی خواهد بود یعنی حتی اگر قیمت دلار به زیر ٢‌هزار و ٥٠٠ تومان برسد دوباره با فروکش کردن هیجان به سوی آن سوی مرز ٣‌هزار تومان خیز برخواهد داشت این تجربه‌ای است که اولین تفاهم در‌سال ٩٢ هم آن را ثابت کرد یعنی با وجود هیجان خبر تفاهم قیمت دلار در مجموع ٥٠ تومان کاهش یافت و به کف رسید به همین دلیل با فروکش کردن بحران دوباره رشد قیمت‌ها از سرگرفته شد. به گفته قاسمی نتیجه منطقی افزایش قیمت‌ها با شیبی ملایم خواهد بود مگر این‌که دولت بخواهد نرخ‌ها را با اعمال نفوذ مهار کند. او با اشاره به پایین بودن تقاضای سفته‌بازی در بازار ارز به دلیل تقاضای کم  افزود: به نظر نمی‌رسد هیجان‌زدگی چندان دامنه‌داری را در این بازار شاهد باشیم.

وارد برزخ ارزی شده‌ایم
محمدقلی یوسفی استاد دانشگاه و اقتصاددان هم معتقد است دولت حتی اگر خود عامل گرانی دلار نباشد به ارزان بودن آن هم راضی نیست ضمن این‌که اصولا توان کاهش قیمت آن را هم ندارد. به گفته او درحال حاضر شرایط به گونه‌ای است که هرگونه مداخله توسط بانک مرکزی و دولت در بازار اثر منفی بیشتری بر بازار ارز خواهد گذاشت البته بازار و این‌که چه اتفاقی خواهد افتاد، قابل پیش‌بینی نیست چون تحریم‌ها همچنان باقی است و مسائل هسته‌ای حل نشده و به نظر می‌رسد که در ٧ ماه آینده در «برزخ ارزی» قرار داریم و اگر دولت بی‌احتیاطی کند و ارز را به راحتی وارد بازار کند، اثر منفی بر بازار می‌گذارد.

او این حالت در بازار ارز را گذرا دانست و افزود: اگر دولت بدون احتیاط ارز وارد بازار کند، ممکن است نتیجه کار موفقیت‌آمیز نباشد و اثرات منفی بیشتری از نظر روانی و اقتصادی بر جای بگذارد.

 بهتر است دولت مداخله نکند
مهدی تقوی استاد دانشگاه و اقتصاددان هم دلیل افزایش قیمت دلار را اقتصادی نمی‌داند و معتقد است بانک مرکزی نمی‌تواند در بازار ارز دخالت کند چون ارزی در اختیار ندارد که بخواهد به چنین کاری دست بزند. به گفته او بهتر است که دولت و بانک مرکزی فعلا اقدامی را انجام ندهند و منتظر باشند، زیرا ممکن است که قیمت دوباره کاهش یابد. در این میان، ممکن است غیر از این هم باشد. به‌هرحال افزایش قیمت دلار در بازار به دلیل «شوک» بوده است.

نوسان‌ها موقتی است
عباسعلی ابونوری استاد دانشگاه هم آخرین تحولات اخیر بین‌المللی را بر تغییر نرخ دلار در بازار تأثیرگذار دانست و گفت: این امر باعث می‌شود برای مدت زمان کوتاهی در بازار ارز شاهد نوساناتی باشیم و این تأثیرگذاری در بازارهای دیگر مانند سکه و سهام هم افتاده است. او با اشاره به این‌که افزایش قیمت دلار در پی تصمیم خاصی در بازار داخلی و خارجی نبوده و این نوسانات موقتی است، اظهار داشت: برخی‌ها از آب گل‌آلود ماهی می‌گیرند و از فرصت پیش‌آمده سوءاستفاده می‌کنند. سیستم نرخ‌ها و بازارهای جهانی هم دچار تغییر و تحولاتی نشده است که بتواند بر بازار داخلی ارز کشورمان تأثیر بگذارد. به گفته او دولت در نظر دارد که قیمت دلار در بودجه ‌سال ٩٤ را تعیین کند که درحال حاضر این نرخ حدود ٢٨٥٠ تومان در نظر گرفته شده و اعلام این موضوع در روزهای اخیر هم بی‌تأثیر نبوده است و تا زمان تصویب نهایی بودجه این نوسانات در بازار ارز را شاهد خواهیم بود و پس از تصویب قیمت ارز دلار تثبیت می‌شود.

در هر حال با وجود آن‌که کارشناسان درخصوص بازگشت قیمت‌ها به مدار نزول دچار اتفاق نظر نیستند ولی‌الله سیف نه‌تنها به آینده مذاکرات هسته‌ای امیدوار است و به بانک‌ها آماده‌باش لغو تحریم‌ها می‌دهد بلکه معتقد است جای نگرانی نیست و آرامش به بازار ارز بازخواهد گشت.

آرامش به‌زودی به بازار ارز بر‌می‌گردد
رئیس‌کل بانک مرکزی درباره افزایش نامتعارف نرخ دلار در بازار آزاد گفت: مذاکرات اخیر مثبت پیش رفته است و هیچ دلیلی برای نوسان در بازار دلار و ارز وجود ندارد؛ بنابراین آرامش به‌زودی به بازار ارز بر‌می‌گردد. او با تأکید بر این‌که شرایط اقتصاد ایران باثبات است، گفت: نوسان‌ها گاهی پیش می‌آید ولی اقتصاد ایران از عوامل بنیادین برخوردار است و به‌زودی شاهد بازگشت آرامش به بازار ارز خواهیم بود. سیف به ایجاد تعادل ارزی، ورودی ارز به بازار و تقاضای بازار ارز اشاره کرد و گفت: تمام این شاخص‌ها متعادل است اما اخبار موقتاً نوسان را در بازار ایجاد می‌کند ولی به سرعت تعادل باز می‌گردد. وی با بیان این‌که اتفاقی که چند روز قبل افتاد (تمدید مذاکرات) می‌توانست باز هم به تأخیر بیفتد گفت: بانک‌ها باید آمادگی لازم برای برقراری ارتباط بین‌المللی را داشته باشند چون اگر بنا به فعالیت بانک‌های خارجی در داخل باشد معلوم نیست رقابت تا چه حد پیش برود. رئیس‌کل بانک مرکزی افزود: در مذاکرات نگفتند تا ٧ ماه بلکه تأکید کردند در این ٧ ماه مذاکرات پیش می‌رود، یعنی بانک‌ها آماده باشند چون هرچه سریع‌تر ممکن است این کار عملی شود.

متوليان بازار ارز بارديگر درمحک آزمون
پايگاه خبري تحليلي «پارس»- حبيب نيکجو- اگر سري به خيابان فردوسي تهران بزنيد به خوبي متوجه رونق بازار ارز مي شويد. بازاري که با افزايش قيمت دلار بار ديگر رنگ و بوي تازه اي به خود گرفته است. چند روزي مي شود که قيمت دلار مسير صعود را در پيش گرفته است.

شايد زماني که خبر افزايش هاي متوالي قيمت دلار را مي شنويم به صورت ناخودآگاه خاطرات 2 سال پيش جلوي چشممان نقش مي بندد و اينکه چگونه دلار 1200 توماني ، مرز 4000 توماني را پيمود. اما بايد اذعان داشت که افزايش قيمت هاي دلار در اين چند روز ماهيتي متفاوت با آنچه در گذشته اتفاق افتاده است، دارد.

براي درک اين موضوع که ماهيت اتفاقات 93 متفاوت از سال 91 است، بايد به علل و ريشه هاي اين افزايش قيمت بپردازيم. طبيعتا زماني که صحبت از قيمت مي شود، به حق عرضه و تقاضا به دنبال آن مي آيد. با تصميم اوپک مبني بر عدم کاهش سطح توليد و کاهش هاي متوالي قيمت نفت، بخش عرضه ارز نفتي در کشور که در انحصار دولت است، کاهش يافت و از آنجا که سهم بالاي صادرات ما متعلق به نفت است، فعالان اقتصادي اين اتفاقات را به کاهش عرضه ارز به بازار تعبير کردند. از طرف ديگر پس از توافقات موقت هسته اي واردات کالاها و خدمات تسهيل شد و با رشد 20 درصدي واردات در 8 ماه نخست امسال اين افزايش واردات موجب افزايش تقاضا براي ارز شد. لذا از يک طرف کاهش عرضه ارز و از طرف ديگر افزايش تقاضا به واسطه تسهيل واردات سبب گرديد قيمت دلار تا حدي به سمت بالا حرکت کند. يا شايد بهتر است بگوييم فشار به سمت افزايش قيمت دلار ايجاد نمود.

اين اتفاق در فضاي واقعي اقتصاد رخ داد اما آن چيزي که مهم تر بود، شکل گيري انتظارات مردم و فعالان اقتصادي بود. پس از تمديد مذاکرات هسته اي، برخي از فعالان اقتصادي که گمان مي کردند مذاکرات به نتيجه کامل مي رسد، از تمديد ، برداشت شکست کردند و رفتارهاي خود را بر آن مبنا شکل دادند. انتظارات اشتباهي که بدون آنکه در واقعيت اتفاقي بيفتد سبب تحريک تقاضا شد. دليل رواني ديگري که بيشتر از گزينه تمديد مذاکرات اثرگذار بود، صحبت هاي سيف رئيس کل بانک مرکزي بود. سيف زمزمه هايي را مطرح کرد که قيمت دلار در بودجه سال آينده افزايش خواهد يافت. هرچند که وزير اقتصاد اين ادعا را رد کرد اما فعالان اقتصادي صحبت سيف را باور کردند. تجربه نشان داده است که با افزايش قيمت دلار در بودجه، قيمت در بازارهاي آزاد تقريبا به ميزان آن افزايش، زياد مي شود.

افزايش ادامه خواهد يافت يا نه؟
از دلايل افزايش قيمت دلار که بگذريم، به اين سوال مي رسيم که اين افزايش قيمت موقت است يا ادامه خواهد يافت؟ در پاسخ به اين سوال بايد گفت که با بررسي دلايل افزايش قيمت به اين نتيجه مي رسيم که به احتمال قوي اين دلايل و در نتيجه افزايش قيمت، طولاني مدت نخواهد بود. چراکه اقتصاد ايران مسير رو به رشدي را در پيش گرفته است و براساس پيش بيني هاي بانک جهاني، رشدي بالاي 2 درصد را در سال آينده تجربه مي کند. رشدي که باعث بهبود وضعيت توليد و صادرات و ارز آوري مي شود. علاوه بر اين فعاليت ها و اقدامات وزارت نفت، حاکي از آن است که ايران به خوبي در مسير افزايش صادرات نفت گام برداشته است. علاوه بر اين پيش بيني هااز اقتصاد جهان هم نشان مي دهد رشد اقتصادي جهان مسيري صعودي در پيش گرفته است و اين افزايش توليد جهاني، تقاضا براي نفت را زياد مي کند و باعث افزايش قيمت نفت مي شود. در اين زمينه کارشناسان نفتي بسياري گفته اند که قيمت هاي پايين نقت هميشگي نخواهد بود.

در زمينه مذاکرات هسته اي نيز بايد عنوان کرد که اگرچه مذاکرات فعلا تمديد شده است که خود فرصت مناسبي براي رشد و تکاپوي اقتصاد کشور را فراهم مي کند اما اميدهاي زيادي در فضاي ديپلماسي وجود دارد که به توافقي بلندمدت دست يابيم. هرچند که اثرگذاري اين عامل کم اهميت تر از آن چيزي است که پنداشته مي شود. 

دولت چه خواهد کرد؟
در زمينه قيمت نفت در بودجه بايد گفت که دولت به خوبي مي داند براي حفظ دستاوردهاي تورمي خود بايد مراقب قيمت دلار باشد و دولت هم چنين به خوبي مي داند که اگر قيمت دلار بالاتر رود، اين دستاورد ناکام مي ماند. لذا با احتمال زياد، دو اتفاق رخ مي دهد: يا قيمت دلار در بودجه پايين مي آيد و يا دولت تدابيري مي انديشد که جلوي افزايش قيمت را بگيرد.اگر چه دکتر محمد قلي يوسفي آينده بازار دلار را به تصميمات دولت وابسته کرده و گفته است:«البته بازار و اينکه چه اتفاقي خواهد افتاد، قابل پيش بيني نيست، زيرا تحريم ها همچنان باقي و مسائل هسته اي حل نشده است و به نظر مي رسد که در 7 ماه آينده در "برزخ ارزي" قرار داريم و اگر دولت بي احتياطي کند و ارز را به راحتي وارد بازار کند، اثر منفي بر بازار مي گذارد» اما دکتر شريف، اقتصاددان در گفت و گو با فرارو، آينده بازار را عادي پيش بيني مي کند و مي گويد:« مي توان پيش بيني کرد که ديگر همچون گذشته جهش قيمتي نداشته باشيم. يعني ديگر به ناگهان دلار يک هزار توماني 3 برابر نخواهد شد. اما اگر نفت بيشتر از قيمت کنوني خودش کاهش داشته باشد مي توان گفت که به تناسب آن افزايش قيمت دلار هم دور از ذهن نباشد»

در شرايط فعلي لازم است که دولت و بانک مرکزي هرچه سريع تر سکوت خود را بشکنند و با ارائه اطلاعات و آمارهايي شفاف انتظارات مردم را در جهتي صحيح هدايت کنند. چراکه همانطور که در بالا گفته شد، سيگنال هاي اشتباهي در بازار وجود دارد که با ورود به موقع دولت مي تواند به سمت و سوي مناسبي برود. حکيمي پور در اين زمينه به تسنيم گفت:« بانک مرکزي در يک سال اخير به خوبي بازار ارز را مديريت کرد و جا دارد اين روزها هم مانند ماه هاي قبل مديريت بازار را در دست بگيرد.»لذا در پايان بايد گفت براي اينکه اقتصاد کشور در بلندمدت از معرض اين مخاطرات نيز در امان بماند، بايد به سمتي حرکت کند که از تک محصولي دور شود. چرا که تا زماني که اقتصاد کشور ما بر مبناي نفت شکل گرفته باشد، هرگونه تغييرات قيمت نفت اثرات بسياري بر اقتصاد مي گذارد؛ خواه مي خواهد گران شود و خواه مي خواهد کاهش يابد. اين نکته اي است که بارها مقام معظم رهبري به آن اشاره کرده اند و در سياست هاي اقتصاد مقاومتي نيز به نيکي به آن اشاره کرده اند.

اقتصاد بازی دلار دولت رئیس کل بانک مرکزی رقابت قیمت نفت گرانی مذاکرات هسته ای نفت