نرخ‌گذاری متفاوت بنزین آزاد برای کاهش مصرف

به گزارش پارس به نقل از فارس جلیل سالاری قائم مقام سابق شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی در میزگرد کنترل مصرف بنزین در گام دوم قانون هدفمندکردن یارانه ها گفت: افزایش قیمت بنزین صرفا نمی‌تواند موجب کاهش مصرف شود، از طرفی نیز افزایش قیمت عوامل تورمی هم دارد، بنابراین موضوع بنزین همانطور که در قانون برنامه پنجم آمده و هم در قانون هدفمند‌کردن یارانه‌ها به آن توجه شده و هم قوانینی که در بودجه‌های سنواتی است باید از چند منظر این موضوع را بررسی کرد.

*بهبودکیفیت فراورده نقش موثری در کاهش مصرف دارد

سالاری با اشاره به کنترل مصرف از منظر تولید گفت: از منظر تولید وقتی می‌خواهیم مدیریت مصرف داشته باشیم به این موضوع باید دقت کنیم که بحث کیفیت تولید بنزین نقش موثری دارد،وقتی ارتقای کیفی فراورده می‌دهیم در کاهش مصرف نیز تاثیر‌گذار است یعنی وقتی بنزینی با عدد اکتان بالا وجود داشته باشد در کاهش مصرف سوخت نیز تاثیرگذار است.

وی تصریح کرد: در حوزه تولید؛ بخش کیفی‌سازی بخشی است که باید به آن توجه ویژه شود اما بحث دیگر موضوع نظارت مستمر بر تولید است.

قائم مقام سابق شرکت ملی پالایش و پخش با اشاره به اینکه در راستای اصل 44 مجموعه تولید را واگذار کردیم گفت: مجموعه تولید یعنی وقتی گواهی کنترل کیفی صادر می‌کنیم یعنی مرتب بر اتلاف و انحراف فراورده‌ها دقت کنیم یعنی محصولی که تولید می‌شود با عوامل استاندارد و کیفیتی که برایش در نظر گرفته‌ایم مطابق هست یا خیر؟

سالاری گفت: وقتی یک فراورده تولید می‌شود که فشار بخار بالا داشته باشد مشکلات جدی را برای مصرف کننده ایجاد می‌کند بنابر این نظارت کیفی به صورت مستمر از لازمه مدیریت مصرف است.

*اندازه گیری مخازن ذخیره سازی با روش دستی

وی با اشاره به مباحث مربوط به کمیت تولید گفت: بنزین تولید شده وقتی می‌خواهد وارد مجاری عرضه شود یک مسیر انتقال و ذخیره‌سازی دارد، در آن مجموعه‌ها هم دقت‌های لازم باید صورت پذیرد.

سالاری خاطرنشان کرد: بنابر این بحث اندازه‌گیری نیز بسیار حائز اهمیت است، در شرایط فعلی سیستم‌های اندازه‌گیری ما دستی است یعنی یک مخزن با «دیپ» دستی اندازه‌گیری می‌شود در صورتی که باید میترنیگ صورت گیرد و از طریق میتر کنترل‌ها انجام شود، از این جهت سرک و کسری‌ها دقیقتر مورد محاسبه قرار می گیرد.

وی ادامه داد: در شرایط فعلی عموما سرک و کسری ها بالاست مثلا کسری‌های مجازی برای بنزین وجود دارد که این کسری‌های مجاز از لحاظ کارشناسی دوباره باید بررسی شود.

قائم مقام سابق شرکت ملی پالایش و پخش با اشاره به اینکه موضوع دیگر مجاری عرضه است اظهار داشت: هر مجموعه‌ای که می خواهد بنزین را عرضه کند ابتدا موجودی ذخایر را بررسی و پس از ذخیره سازی جدید دوباره موجودی‌ها اندازه گیری می‌شود، اما در بسیاری از مراکز آمارهایی که داده می‌شود آمارهای شفافی نیست یعنی در برخی از این آمارها ابهاماتی وجود دارد، به عنوان مثال در یک مجموعه شما ملاحظه می‌کنید قبل از انتقال سوخت به مخازن سرک وجود دارد بنابراین در سیستم انتقال باید دقت لازم صورت پذیرد تا بتوانیم موجودی‌ها از لحاظ کمی، اعداد و ارقام و از نظر وزنی متعادل باشد.

*بنزین سهمیه بندی شده باید تک نرخی باشد

سالاری ادامه داد: بحث دیگر مجاری عرضه و تولید است، ما در سال 86 سامانه‌ای را ایجاد کردیم که سهمیه‌بندی را آغاز کنیم، سیستم سهمیه‌بندی صرفا نگاه سهمیه‌بندی دارد و نمی‌توان نگاه مالی به آن داشت،یعنی این سیستم زمانی که طراحی شد تنها برای سهمیه‌بندی طراحی شده و برای مسائل مالی پیش‌بینی نشده است بنابراین باید سهمیه های درنظر گرفته شده یک نرخ باشد.

وی خاطرنشان کرد: به عنوان مثال شما بر اساس آمار و ارقام یک موجودی را می‌خواهید تقسیم کنید بین عده‌ای؛ ولی در این سیستم وقتی می‌خواهید موجودی را به چند نرخ تقسیم کنید دچار مشکلاتی عدیده‌ای خواهید شد یعنی نظام چند نرخی و کنترل آن مشکلاتی را ایجاد می‌کند، حتما به یاد دارید که در دوره‌ای برخی از هارد دیسک‌ها کرش می‌شد و یا سیستم IPC ارتباطات قطع می‌شد و یا از مسیر کارت‌های سوخته مشکلاتی رخ می‌داد، اینها عواملی است که باید با تمهیدات لازم و دستور‌العمل‌هایی صحیح از این مشکلات جلوگیری شود مانند نظارت بر تعمیرات دوره‌ای در مجاری عرضه، تعویض ساختار و به روزرسانی سخت افزارها و مواردی از این قبیل.

*سوزاندن کارت سوخت حاوی 80 میلیون لیتر بنزین

سالاری گفت: بنابر این وقتی شما تصمیم‌گیری می‌کنید از طریق کارت سوخت‌رسانی انجام شود در نتیجه باید جوانب آن را نیز مدنظر قرار دهید تا مشکلات این چنینی ایجاد نشود.

وی افزود: بالاخره در این بخش مشکلات و تخلفاتی وجود دارد اما نکته دیگر بحث آزادسازی قیمت‌ها است، شما ابتدا یک زمان‌سنجی انجام دادید که قیمت‌ها به تدریج افزایش یابد که البته در مورد قیمت آزاد هم حرف‌هایی وجود دارد.

وی ادامه داد: در اوایلی که بحث سهمیه‌بندی بنزین رخ داد در بسیاری از مراکز آماری صحیحی از خودروها وجود نداشت، مثلا خودروهایی وجود نداشت و برایش کارت سوخت صادر شده بود،مثلا خودرو اسقاط شده بود اما از کارت خودرو استفاده می‌شد.

قائم مقام سابق شرکت ملی پالایش و پخش تصریح کرد: به طور مرتب این کارت‌ها باید غربالگری شود و اصلاح شود مثلا یکسری کارت موقت سوخت صادر شده بود که در دورانی که من مسئول بودم حدود 80 میلیون لیتر کارت بلا استفاده را سوزاندم.

وی گفت: آن موقع که سهمیه‌های 100 تومانی را تبدیل می‌کردیم متوجه یکسری کارت سوخت شدیم که از آنها سوء استفاده می‌شد، به طور خلاصه باید گفت در سیستم صدور کارت‌های سوخت باید خیلی از موارد مدنظر قرار گیرد و غربالگری‌های مستمر انجام شود که از طریق این موارد حجم زیادی از مصرف سوخت صرفه‌جویی خواهد شد.

*قیمت گذاری سوخت باید از لحاظ شاخص های کیفی باشد

سالاری با اشاره به اینکه بحث هم سنگ کردن فراورده نیز بحث مهمی است گفت: هر فراورده‌ای را با توجه به شاخص و کیفیت آن باید قیمت‌گذاری کرد،در قانون هدفمند کردن یارانه‌ها آمده است هر را فراورده باید با توجه به کیفیت آن قیمت‌گذاری کرد ولی ما می‌بینیم که این اتفاق رخ نداد یعنی قیمت‌گذاری بر اساس کیفیت سوخت صورت نگرفت و هر چند مصوباتی هم در این زمینه وجود دارد که این مصوبات باید سریعا اجرایی شود.

وی با بیان اینکه وقتی یک محصول تولید می‌شود، قانون می‌گوید بخشی از هزینه این سوخت را مصرف کننده پرداخت می‌کند و بخش ما به‌التفاوت آن را دولت پرداخت می‌کند، افزود: حالا سوال اینجا است بر اساس کدام شاخص باید قیمت‌گذاری صورت پذیرد، یعنی قیمت محصول وارداتی یا صادراتی باید مد نظر قرار گیرد اما امروز که ما بنزین صادر نمی‌کنیم بنابراین واردات را مدنظر قرار می‌دهیم، اخیرا بنزینی وارد کردیم که اسمش بنزین است ودر واقع معلوم نیست که چیست و قیمت آن از بنزین یورو 4 هم گرانتر است حالا می‌خواهیم بر این اساس قیمت‌گذاری کنیم و ما به‌التفاوت قیمت بنزین تولید داخل از جیب دولت پرداخت می‌شود.

وی با اشاره به اینکه مثلا  می‌گوییم قیمت فوب خلیج فارس این قیمت یک تعریفی دارد حالا آیا واقعا بنزین با این قیمت خریداری می‌شود خاطرنشان کرد: همیشه قیمت‌ها مذاکره‌ای است و چه بسا ممکن است از قیمت فوب بالاتر شود و در برخی از موارد قیمت خرید همراه با هزینه حمل باشد.

*قیمت بنزین آزاد شناور باشد

سالاری ادامه داد: ما در قانون گفته‌ایم قیمت بنزین به 95 درصد فوب برسانیم این سوال مطرح است که با کدام نرخ ارز این قیمت محاسبه می شود زیرا نرخ ارز که در حال تغییر است مثلا در یک شرایط نرخ ارز از 1226 تومان به 3000 تومان می‌رسد و یا بالعکس، خوب با این شرایط نرخ بنزین هم باید شناور باشد یعنی از مبدا تولید تا عرضه باید قیمت هزینه حمل نیز لحاظ شود بنابر این نرخ ثابت دیدن در کل کشور صحیح نیست.

وی با اشاره به ابهامات موجود در قانون گفت: بحث دیگر ابهاماتی است که در قانون وجود دارد مثلا در قانون آمده است به اکتان افزا مابه‌التفاوت می‌دهید خب این اکتان افزا به طور مستقیم که عرضه نمی‌شود از سوی دیگر باید بر اساس استاندارد ملی محصولی تولید شود که با استاندارد مطابقت داشته باشد با این شرایط کسی که تولید کننده است دیگر هزینه‌ای بابت اکتان‌افرا نمی‌دهد در صورتی که باید شرکت تولید کننده خریدار اکتان افزا باشد.یعنی در واقع پالایشگاه باید با پتروشیمی وارد معامله شود و هزینه آن را بپردازد.

* وجود رانت تخفیف خوراک در احداث پالایشگاه های جدید

وی با اشاره به بند ق قانون بودجه گفت: در واقع روح قانون زیست محیطی و بهینه‌سازی است اما به جای اهداف کیفی،اهداف کمی مدنظر قرار گرفته است‌.در این بند از قانون آمده است هر کس یک پالایشگاه جدید احداث کرد تا 10 درصد تخفیف می‌گیرد.

سالاری تصریح کرد: این طبیعی است که هر کس مجوز می‌گیرد و محصولی را می‌خواهد تولید کند این محصول باید با استاندارد ملی مطابقت داشته باشد بنابراین دادن این تخفیف یک رانت ایجاد می‌کند و ما به دنبال تخفیف غیر لازم هستیم.

وی با اشاره به آمار و اعداد مصرف بنزین در سال 92 نسبت به سال 91 گفت: اگر به آمار مصرف سال  92 توجه کنیم متوسط مصرف 68.4 میلیون لیتر بوده است اما در سال 91، اگر این آمار را ملاحظه کنیم 63.4 میلیون لیتر بنزین مصرف شده  که به نظر می‌رسد روند رشد فزاینده باشد بنابراین باید گفت برای مدیریت مصرف، باید همه جوانب دیده شود.

قائم مقام سابق شرکت ملی پالایش و پخش فراورده های نفتی با اشاره به اینکه هم اکنون شرکت ملی پخش فراورده‌های نفتی روزی 7 میلیارد تومان هزینه دارد گفت:  سالیان سال است که این شرکت زیان انباشته می‌دهد اما یک سال با همین روش‌های غربالگری و سوزاندن کارت‌های سوخت این شرکت سودده شد.

وی ادامه با اشاره به بحث تک نرخی شدن در نظام سهمیه‌بندی گفت:احتیاجی نیست که بنزین نیمه یارانه ای با دو نرخ محاسبه شود زیرا مشکلات محاسباتی ایجاد می شود اما در برای نرخ دوم بحثی وجود ندارد.

*برون سپاری حمل تا عرضه سوخت با روش حق العمل کاری

وی با اشاره به برون سپاری برخی از فعالیتها گفت:نکته مهم دیگری که می‌تواند منجر به کنترل مصرف شود بحث برون‌سپاری جایگاه‌ها است در حال حاضر خرده‌فروشی را نیز انجام می‌دهیم در صورتی که به راحتی می‌توان وظایف تصدی‌گری را واگذار کند و بخش حاکمیتی در دست دولت باقی بماند.

سالاری تصریح کرد: در شرایطی فعلی جایگاه‌های عرضه بنزین به صورت کارمزدی اداره می شوند یعنی به همه جایگاه‌ها که از نظر درجه، در یک رتبه نیستند یک کارمزد داده می‌شود در صورتی که می‌توان به راحتی جایگاه‌ها را رتبه‌بندی و اقدام به خصوصی‌سازی جایگاه‌ها کرد.

سالاری گفت: از حمل بنزین تا عرضه سوخت می‌تواند در اختیار بخش خصوصی قرار گیرد و می‌توان حق‌العمل‌کاری با جایگاه‌ها حساب کرد که با این کار زمینه رقابت در کشور ایجاد می‌شود.

وی با اشاره به سیستم مانیتورینگ گفت: سیستم مانیتورینگ را نیز برای مدیریت مصرف باید با دقت دنبال کنیم به طوری که در تمام بخش‌ها سیستم مانیتورینگ داشته باشیم مثلا اگر مصرف سوخت به یکباره در یک بخش بالا رفت باید بدانیم علت این افزایش سوخت چیست که از این طریق می تواند کمک شایانی به کنترل مصرف داشته باشیم.

قائم مقام سابق شرکت ملی پالایش و پخش با اشاره به سبد سوخت گفت: یکی دیگر از روشهای کنترل مصرف سبد سوخت و استفاده از سوخت های جایگزین مانند سی ان جی ، هیبرید و دیزل است که باید در مورد دوسوخت هیبرید و دیزل زیرساختهای لازم فراهم شود که برای اغاز می توان از خودورهای عمومی استفاده کنیم.