پايگاه خبري تحليلي «پارس»-مهدي حسن زاده- دکتر فرهاد نيلي رييس پژوهشکده پولي و بانکي به سوالات ما درباره نحوه انتخاب رييس کل بانک مرکزي پاسخ داد. موضوعي که پس از چالش سال ۹۰ دولت و مجلس به عنوان يک معضل به مجمع تشخيص مصلحت نظام واگذار شد و کميسيون هاي تخصصي مجمع هم اکنون در حال بررسي اين موضوع هستند. در اين ميان تفکيک اين موضوع در ۴ محور و پيشنهاد جديد رييس پژوهشکده پولي و بانکي درباره نحوه انتخاب و عزل رييس کل بانک مرکزي قابل تامل بود؛ مشروحاين  گفت وگوي کوتاه در ادامه  آمده است.

بحث جايگاه رييس کل بانک مرکزي بايد بيشتر باز شود. البته بايد بحث نحوه انتصاب از نحوه عزل تفکيک شود. اين دو مبحث جداست که با هم مخلوط شده است. يک مبحث اين  است که رييس کل چگونه منصوب شود اما بايد زماني عزل شود که يا صلاحيت هاي خود را از دست بدهد و يا اين که دوره اش تمام شود. 

اگر به گذشته باز گرديم فارغ از اين که چه کساني توسط چه افرادي به عنوان رييس کل بانک مرکزي منصوب شدند، بسيار اتفاق افتاده که قبل از دوره فعاليت شان که ۵ سال است برکنار شدند، بدون اين که توضيح داده شود که به چه دليل برکنار شده اند. رييس کل نبايد برکنار شود، بلکه بايد عزل شود. عزل يعني چه؟! يعني اين که مثل عزل امام جماعت صلاحيت خود را از دست دهد.

امام جماعت يا عادل است و يا عادل نيست. اگر عدالتش را احراز کرديم پشت سر او نماز مي خوانيم مگر اين که خلاف آن بر ما ثابت شود. رييس کل بانک مرکزي نيز بايد يا دوره اش تمام شود و يا صلاحيتش را از دست دهد تا عزل شود. 

ما در ايران فکر مي کنيم شخصي که فردي را نصب مي کند دوباره مي تواند فرد ديگري را نصب کند و نصب او يعني عزل قبلي، در حالي که فرد قبلي بايد عزل شود. وقتي فردي به عنوان رييس کل بانک مرکزي نصب شد و فهميد به راحتي عزل نمي شود، مگر اين که صلاحيتش را از دست دهد موجب استقلال بيشتر بانک مرکزي خواهد شد. 

نکته دوم اين که اگر دوره نصب رييس کل بانک مرکزي متفاوت با مدت زماني باشد که رييس جمهور در قدرت است، بخشي از استقلال بانک مرکزي حاصل مي شود. يعني در شرايطي که رييس جمهور براي ۴ سال انتخاب مي شود، دوره نصب رييس کل بانک مرکزي بايد ۵ ساله باشد، بنابراين هر فردي که رييس جمهور شود حداقل يک سال بايد با رييس کل قبلي کار و تحملش کند تا زماني که فرد صلاحيتش را از دست دهد که کم اتفاق مي افتد چرا که بايد يک هيئت عالي به صلاحيت هاي رييس کل نظارت کند و يا اين که دوره اش تمام شود. حال اگر دوره اش تمام شد يا براي ۵ سال ديگر تمديد مي شود و يا فرد جديدي منصوب مي شود که مدت زمان فعاليت او براي ۲ سال با دوره رييس جمهور بعد يکي خواهد شد

الان در ايتاليا همين مسئله اتفاق افتاده که گفتند ما فقط نخست وزير انتخاب نمي کنيم بلکه نخست وزير را به همراه رييس کل بانک مرکزي انتخاب مي کنيم. اين دو بايد در کنار هم باشند زيرا به اندازه همديگر مهم هستند.

بنابراين ۴ مسئله بايد از يکديگر تفکيک شوند. ۱- چه کسي رييس کل بانک مرکزي را پيشنهاد مي دهد؟ ۲- چه کسي حکم وي را صادر مي کند؟ ۳- چه کسي و چگونه عزلش مي کند؟ و ۴- صلاحيت هاي رييس کل بانک مرکزي را چه کسي تعيين مي کند؟

استقلال ایتالیا ایران بانک مرکزی دولت و مجلس رییس جمهور مجمع تشخیص مصلحت نظام انتخاب رییس عزل