۲ مشکلی که بازار آتی طلا ازآن رنج می برد

به گزارش پارس به نقل از دنیای اقتصاد، نیمه دوم این سال برای آتی سکه به تبع آرامش بازار ارز و سکه نقدی، بازاری رکودی را رقم زد. مساله ای که بیش از هرچیز ناشی از جو خوش بینی شدید در این بازارها نسبت به آینده سیاسی و اقتصادی کشور بود. البته در اسفندماه روند بازارهای سکه نقدی و آتی تحت تاثیر نوسانات دلار و تحرکات مهم طلای جهانی، به میزان فراوانی تغییر کرد که البته متاثر از رویدادهایی بود که به این بازارها شوک وارد کرد. اما اینکه سال ۱۳۹۳ برای آتی سکه چگونه خواهد بود و آیا این بازار جذابیت خود را باز خواهد یافت یا خیر مساله ای است که پیرامون آن با برخی کارشناسان اقتصادی و تحلیلگران آتی سکه گفت و گو داشته ایم که در ادامه می خوانید.

تاثیر بورس اوراق بر آتی سکه

پیمان حدادی کارشناس تحلیل تکنیکال بورس و سکه آتی معتقد است که قیمت سکه آتی علاوه بر دلار بازار داخلی و اونس طلا، به بازارهای موازی که سفته بازی در آنها صورت می گیرد مانند بورس اوراق بهادار، نیز بستگی دارد.

به عقیده وی هرکدام از این بازارها جذابیت بیشتری برای معامله گر داشته باشد به سمت آن کشیده خواهد شد. وی با بیان اینکه این دو بازار در یکی دو ماه گذشته مسیری خلاف جهت هم را طی کرده اند، افزود: زمانی که در ماه های پایانی امسال شاخص بازار سهام ارقام پایینی را ثبت می کرد و این بازار شاهد رکود بود، در عوض آتی سکه روزهای پر رونقی را سپری می کرد. این البته مقارن بود با جذابیت هایی که بورس کالای ایران برای آتی سکه ایجاد کرده بود که از جمله کاهش وجه تضمین مورد نیاز این بازار در پی ریزش های قیمتی پی در پی و همچنین دو ماهه کردن سررسیدهای آتی بود.

کاهش نوسانات دلار، آتی را رکودی خواهد کرد

حدادی در پاسخ به این سوال که در سال ۹۳ باید انتظار بازار رکودی یا پرنوسان را داشته باشیم گفت: آنچه برای سال ۹۳ پیش بینی می شود ثبات قیمت دلار است که باعث خواهد شد مهم ترین فاکتور برای آتی سکه به همراه بازار نقدی، تحرکات اونس طلا در بازارهای بین المللی باشد. از سوی دیگر از آنجا که در ۶ ماه پایانی سال ۹۲، تحرکات و تنش های سیاسی در دولت یازدهم به شدت به نسبت دو دولت قبلی کاهش داشت و این مساله ریسک سیاسی بازار را تا حدود زیادی کم کرد، انتظار ادامه همین روند برای سال جدید وجود دارد و به نظر می رسد در این سال هم چشم ها بیشتر به بازارهای جهانی طلا دوخته شود تا نوسانات ارزی.

حدادی همچنین در مورد بازار جهانی طلا گفت: این احتمال وجود دارد که طلا همچون دو ماه گذشته بر خلاف جهت پیش بینی ها حرکت کند. در این مدت انتظاراتی که برای اونس طلا وجود داشت، کاهشی و صحبت از ارقام ۱۰۰۰ و زیر ۱۰۰۰ دلار بود، در حالی که حالا طلا بالای ۱۳۹۰ دلار معامله می شود.

به اعتقاد وی در مجموع بازار آتی سکه در سال ۹۳ به نسبت سال های ۹۱ و ۹۲، با هیجان کمتری دنبال خواهد شد و پررنگ ترین شاخص اثرگذار بر آن بهای جهانی طلا است و بدون در نظر گرفتن این عامل، به نظر نمی رسد که آتی سکه برای سال ۹۳ از جذابیت برخوردار باشد؛ به عبارت دیگر در صورتی که اونس طلا نوسان های شدیدی را بروز ندهد، می توان روند بازار آتی سکه در سال ۹۳ را همانند روند این بازار در نیمه دوم سال ۹۲ دانست؛ با آغاز به کار رسمی دولت تدبیر و امید از شهریور امسال بود که در پی جو آرام بازارها و کاهش مداوم قیمت های ارز و سکه، رکود در بازار آتی سکه آغاز شد.

جذابیت « آتی» در ابهام

برای انجام معامله در بورس های کالای جهان، ابزارهای متعدد و متنوع مالی وجود دارد که هر کدام در شرایط خاص، انجام معاملات را تسهیل کرده و ریسک ناشی از آن را کاهش می دهد؛ یکی از این ابزارها آپشن است. آپشن ها (اختیار معامله) به مراتب کم ریسک تر و در بازار کارآمدترند. در بازارهای جهانی نزدیک به نود درصد معاملات با آپشن ها است چون آپشن سرمایه گذار را بیمه می کند. به اعتقاد حدادی اگر ابزارهایی همچون آپشن در سال جدید وارد معاملات آتی سکه شده و معاملات هم آنلاین شود، آتی سکه را بسیار جذاب خواهد کرد و می توان شاهد افزایش محسوس حجم و ارزش معاملات این بازار بود.

این کارشناس آتی سکه در ادامه پیرامون تاثیر مساله اجرای مرحله دوم هدفمندسازی یارانه ها بر بازارهای ارز و سکه گفت: مساله هدفمندسازی یارانه ها تاثیر خاصی بر بازارها نخواهد گذاشت، ضمن اینکه به نظر می رسد اکثر افزایش قیمت ها در پایان امسال در حال اجرا است مثل افزایش قیمت در برخی صنایع دارویی، کاشی و سرامیک، سیمان و… تا در سال آینده شاهد افزایش قیمت نباشیم و مجوزی برای آن صادر نشود. از سوی دیگر کاهش تورم و رشد اقتصادی که از اهداف کلان بودجه و هدف دیگر دولت است، یکی از نتایج کمرنگ شدن بازارهای سفته بازی مثل بازار آتی سکه است.

وی با بیان اینکه کاهش نرخ سود سپرده های بانکی یکی از اهداف دولت یازدهم است، افزود: با توجه به اهدافی همچون افزایش نرخ رشد اقتصادی و کاهش تورم، یکی از اهداف دیگر دولت، تغییر نرخ سود سپرده های بانکی است. البته این سود اکنون به گفته بانک مرکزی به صورت خودسرانه از سوی بانک ها تا ۲۳ درصد افزایش یافته است و از دیگر سو دولت سقف تسهیلات بانکی را هم برداشته، اما صحبت از کاهش این نرخ در سال جدید است. تاثیر این مساله البته چندان نیست که منجر به جذابیت بازار آتی سکه شود. به گفته حدادی از اینها گذشته تغییرات احتمالی در سطح مدیران سازمان بورس در سال جدید، تغییراتی را هم در بورس کالا به دنبال خواهد داشت که تاثیر آن در معاملات سکه آتی هم نمایان خواهد شد.

سکه آتی مشتریان خود را دارد

با این وجود این کارشناس اقتصادی بر این باور است که بازار آتی سکه همیشه بازیگران ثابتی دارد که چه در زمان رکود و چه در زمان نوسانات شدید در بازار حضور دارند و برای این گروه چندان تفاوتی نمی کند که وجه تضمین بازار چه مقدار باشد.
به اعتقاد وی اما اکنون و در شرایط فعلی بازیگران بزرگ این بازار که در بازار نقدی هم فعالند، در آتی حضور کمرنگی دارند و با توجه به پیش بینی که از سال ۹۳ وجود دارد، بعید است که دوباره وارد آتی سکه شوند.

از سوی دیگر بورس کالا اعلام کرده که کد مشتریانی که بیش از ۶ ماه در بازار آتی هیچ فعالیتی نداشته اند، از شهریور ۹۳ غیر فعال خواهد شد. حدادی معتقد است که این موضوع از هم اکنون اطلاع رسانی شده تا مشتریان غیرفعال برای جلوگیری از باطل شدن کد معاملاتی خود، حضور فعالی در بازار آتی داشته باشند و خود این موضوع می تواند تا حدودی بر حجم معاملات بیفزاید.

شباهت سال ۹۳ به نیمه دوم ۹۲؟

سیاوش سلیمانی کارشناس بازار ارز و کارگزار آتی سکه اما تا حدودی با این نظرات مخالف است؛ وی در پاسخ به این سوال که اگر تحرکات اونس طلا را در سال جدید در نظر نگیریم، آیا سال ۹۳ را می توان شبیه نیمه دوم ۹۲ دانست گفت: در نیمه دوم ۹۲ هم بازار آتی سکه کاملا آرام نبود و این تحلیل بیشتر برای بازار نقدی قابل دفاع است. وی در ادامه افزود: من هم تا حدودی معتقدم که بازار نقدی آرام خواهد بود، اما پیش بینی من برای ارز و سکه، بازاری آرام با شیب متعادل رو با بالا است.

البته برای این نظر دو دلیل دارم. اول اینکه شیب دلار در سال آینده رو به بالا اما متعادل خواهد بود. دلار به چند دلیل در نیمه دوم امسال زیر ۳۰۰۰ تومان ماند و نوسان کرد، اول اینکه دولت انتظارات تورمی مردم را به شدت کنترل کرد، به طوری که کل تورم بهمن ماه ۹۲ مساوی با دو روز از بهمن سال ۹۱ بود؛ این سیگنال مهمی است که نشان می دهد دولت نه تنها از طریق سیاست های پولی دخالت های چندانی در بازار اعمال نکرد (پول پر قدرت به جامعه تزریق نکرد) ، بلکه با نوع عملکرد خود، انتظارات تورمی مردم را در نیمه دوم امسال کاهش داد.

به گفته سلیمانی از سوی دیگر ما به طور مرتب شاهد رسیدن اخبار مثبت مهم در حوزه سیاست خارجی بودیم؛ از صحبت تلفنی روسای جمهور ایران و آمریکا گرفته تا نشستن وزرای خارجه این دو کشور پس از ۳۰ سال پای میز مذاکره و توافق مهمی که حاصل شد. در کنار آن ورود شرکت های اروپایی و افزایش درخواست سرمایه گذاری های خارجی در ایران و… فاکتورهایی بودند که موجب شدند دلار برای چند ماه در قیمت های زیر ۳۰۰۰ تومان بماند و ۳۰۰۰ تومان را به سطح مقاومتی خود تبدیل کند.

وی در ادامه افزود: حال باید دید چنین فاکتورهایی با این درجه اهمیت برای سال جدید برقرار خواهند ماند یا خیر. به نظر من یک حالت این است که مذاکرات در نهایت به توافق نهایی منجر شود که در این صورت دلار حتی قابلیت تک نرخی شدن روی ۲۶۵۰ تومان را هم دارد.

چرا که تک نرخی شدن دلار که قول آن برای نیمه دوم سال آینده داده شده، فقط و فقط در صورتی امکان پذیر است که توافق نهایی بین ایران و ۱+۵ حاصل شده و تحریم بانک مرکزی برداشته شود، در غیر این صورت تک نرخی شدن ارز بی معنی است؛ چرا که تا زمانی که دولت نتواند پول به اقصی نقاط دنیا حواله کند و در این طرف نتواند به صرافی ها ارز بدهد، نمی تواند تک نرخی شدن ارز را اجرایی کند.

مهم ترین فاکتورهای سال ۹۳ برای « آتی»

به اعتقاد این تحلیلگر بازار آتی سکه، مهم ترین فاکتورهایی که برای سال آینده داریم اول مذاکرات ایران و ۱+۵ و دوم مساله اجرای مرحله دوم هدفمندی یارانه ها است که نوع اجرا شدن آن و قیمت هایی که قرار است برای بنزین اعلام شود و اینکه دولت قرار است چگونه این افزایش قیمت را در حامل های انرژی کنترل کند، قابل اهمیت و از حالا کمی غیرقابل پیش بینی است؛ مثل اینکه چه تعدادی از افراد از گرفتن یارانه انصراف می دهند یا نرخی که برای بنزین، گازوئیل، برق و آب مشخص خواهد شد چیست. مساله دیگر این است که آیا به دولت اجازه داده خواهد شد که نرخ سود سپرده های بانکی را بالا ببرد یا خیر. اینها فاکتورهایی هستند که به شدت روی تورم و انتظارات تورمی مردم تاثیرگذارند.

سلیمانی با بیان اینکه دلار در سال آینده با شیب متعادلی رو به بالا حرکت می کند افزود: بر اساس این دلایل من فکر می کنم نه شاهد جهش های شدید خواهیم بود و نه شاهد ثبات؛ به این دلیل که به هرحال در شرایط فعلی تورم کشور ۲۵ درصد است و نرخ دلار باید با تورم تعدیل شود. با توجه به آنچه بانک مرکزی در این چند ماه نشان داده، من اعتقادی به تثبیت دلار روی قیمت مشخص ندارم و به جای آن ثبات بازار دلار در محدوده ای خاص برای سال آینده را پیش بینی می کنم، به این معنی که برای پایان سال ۹۳ نه باید انتظار دلار ۳۰۰۰ تومان را داشت و نه انتظار دلار ۴۰۰۰ تومان و دولت اجازه نخواهد داد که دلار با نوسان های شدید روبه رو باشد، مثلا به ۳۲۰۰ برسد و بعد ۴۵۰۰ و بعد دوباره ۳۵۰۰ تومان. دولت این نوسان را از بازار دلار خواهد گرفت.

سکه آتی جذاب باقی می ماند؟

سلیمانی بر این باور است که بازار آتی سکه به دلیل مارجینی که دارد و به خاطر بازیگرانی که هنوز طریق معامله کردن با این وجه تضمین را نمی دانند و در نتیجه مدیریت سرمایه و ریسک ندارند، حتی با همان نوسان های منطقی دلار در سال جدید، باز هم پر نوسان و جذاب خواهد بود، یعنی مشابه روندی که در اسفند امسال اتفاق افتاد؛ در این ماه دلار تا ۳۱۵۰ تومان یعنی کمتر از پنج درصد بالا رفت اما در بازار آتی سررسید شهریور تا یک میلیون و ۲۴۰ هزار تومان صعود کرد. چند روز بعد دلار تا ۳۰۰۰ تومان پایین آمد یعنی افت پنج درصدی اما سکه شهریور آتی با ۲۰ درصد افت قیمت به یک میلیون و ۴۰ هزار تومان رسید.

به اعتقاد وی مسلما هر نوسانی که در بازار نقدی باشد، دو یا سه برابر آن در بازار آتی اتفاق می افتد.

از آنجا که بانک مرکزی بنای چندانی به دخالت در بازار نقدی ندارد و عمدتا عرضه و تقاضا روند بازار را مشخص می کند، بازار نقدی ممکن است نسبت به اخبار یا تقاضاهای فصلی واکنش شدید نشان دهد. مثلا ممکن است در ایام نوروز تقاضا برای دلار آنقدر کم باشد که تا پایان این تعطیلات این ارز تا ۲۹۳۰ تومان هم افت کند؛ اما پس از عید با مشخص شدن مساله هدفمندی و ورود تقاضا به بازار، امکان صعود شدید دلار وجود دارد. به طور مثال روز دوشنبه همین هفته دلار تا ۲۹۸۲ تومان افت کرد و بعدازظهر همان روز تا ۳۰۳۰ تومان بالا رفت یعنی ۵۰ تومان نوسان در یک روز؛ این روند را عرضه و تقاضا مشخص می کرد؛ فشار خرید بازار را مثبت و فشار فروش بازار را کاهشی می کند. بنابراین من معتقد نیستم که بازار نقدی در سال آینده بسیار کم نوسان باشد و به تناسب آن معتقدم بازار آتی هم پرنوسان خواهد بود مخصوصا به خاطر وجه تضمین و اینکه کم کم بازار نسبت به اخبار - به طور مثال به خبرهای مذاکرات - واکنش نشان خواهد داد؛ اگر اخبار چندان مثبت نباشد، با آمدن تقاضای سرمایه گذاری برای دلار و افزایش قیمت آن، بازار آتی سکه چند برابر صعود خواهد کرد.

نظر دو گروه را قبول دارم

مدیر قراردادهای مشتقه بورس کالای ایران در این میان معتقد است که پیش بینی های متناقض کارشناسان در مورد بازار آتی سکه در سال آینده می تواند صحیح باشد و تمام این نظرات متصور و جزء گزینه های روی میز است؛ چراکه بر اساس تحلیلی است که با توجه به جنبه های اقتصادی و سیاسی صورت گرفته که بازار آتی سکه تحت تاثیر آن است. به گفته پدرام زادنو عزیزی اگر قیمت ها کنترل شده باشد، بازار آتی هم فضای پوشش ریسکی کمتری خواهد داشت و هم حجم معاملات همانند چند ماه گذشته کاهش پیدا می کند. از طرف دیگر اگر عرضه و تقاضا در بازار دلار و سکه نقدی منجر به نوسان بیشتر شود، جنبه پوشش ریسک آتی سکه تقویت شده و حجم معاملات هم بالا می رود.

وی البته به اینکه برنامه های جدیدی برای آتی سکه در سال جدید وجود دارد یا از ابزارهایی مثل ابزار آپشن برای جذابیت آتی سکه استفاده خواهد شد یا خیر، اشاره ای نکرد، اما با توجه به رکودی که در شش ماه پایانی امسال (به جز اسفند که البته دلایل مهمی همچون ناآرامی های سیاسی اوکراین و جهش قیمتی دلار و اونس طلا را در پی داشت) شاهد آن بودیم به نظر می رسد وقت آن رسیده که برای ایجاد جذابیت در آتی سکه، بورس کالا اقدامات محرکی را صورت دهد.

به داد « آتی» برسید!

در این خصوص دکتر محمود گنابادی تحلیلگر بازارهای مالی، کارشناس اقتصادی و مدیر سبد سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار کانادا معتقد است که مشکلات سامانه ای و مدیریت ریسک بورس آتی سکه از دلایل مهم رکودی است که گریبان این بازار را گرفته است. به گفته وی بورس آتی طلا ضمن داشتن نقاط قوت متعدد دارای دو مشکل عمده و مشهود است که صدمه زیادی به اعتبار آن وارد آورده که یکی مربوط به نارسایی سامانه های آن و دیگری مربوط به مدیریت ریسک این بازار است.

به گفته وی ضعف سامانه و خدمات الکترونیک آن باعث شده تا سرمایه گذاران ناراضی در این خصوص فزاینده و همیشگی باشند. روزی نیست که گلایه قطعی ارتباط، تاخیر در به روز رسانی، ضعف سرور، مشکل اینترنت دیده نشود که همیشه پاسخ های یکسان شنیده می شود. هنگامی که بازاری برای معاملات کالایی خاص مثل اوراق مشتقه ایجاد می شود، فرض بر آن است که مسوولان آن، ابزار و و امکانات لازم برای رویارویی با هرگونه شرایطی را دارا هستند که در غیر این صورت مشتریان وفادار و راضی نخواهند داشت و روز به روز بی اعتبارتر می شوند.

گنابادی با بیان اینکه کسادی موقت بازار طلا می تواند فرصتی باشد تا بورس آتی سکه بتواند روش های کنترل ریسک بازار و چگونگی مواجهه با بحران ها و تصمیمات احتمالی ناشی از آن را در هر شرایطی تدوین و شفاف کند، گفت: این مساله موجب خواهد شد تا همه مشارکت کنندگان در بازار بدانند که مدیریت ریسک بورس سکه آتی در چه چار چوبی هنگام بروز شرایط غیر متعارف، چه تصمیماتی را بالقوه قادر است اتخاذ کند؛ زیرا در بازاری که اهرم مالی ۵ بر یک دارد، تصمیمات ناگهانی و پیش بینی نشده غیر مدون موجب بی اعتمادی و تعبیر غلط می شود، حتی اگر دارای توجیه بوده و بهترین تصمیم باشند.

وی در ادامه افزود: بازار آتی سکه نیاز حیاتی به تقویت و توسعه هر چه بیشتر توان سامانه عملیاتی خود دارد. سرمایه گذار بازار آتی در پی آن نیست که بداند چرا سیستم قطع شده است یا تاخیر در به روز رسانی دارد. وقتی به او گفته می شود سرورها در ساعات شلوغ دچار مشکل می شوند، نه تنها پاسخ گلایه خود را نگرفته، بلکه نگرانی او برای آینده تشدید می شود.