دو چرخش در مسیر تورم

به گزارش پارس به نقل از دنیای اقتصاد،   گزارش های جدید از تورم، بیانگر ۲ تغییر در روندهای اخیر این شاخص اقتصادی است: کاهش قابل توجه تورم در گروه هایی مثل مواد غذایی و انتقال آن به گروه های غیرمصرفی تر و روند دوم، توقف روند افزایشی تورم و آغاز مسیر کاهشی آن. به این ترتیب، آخرین آمارها بیانگر پایان یک دوره طولانی « افزایش نرخ تورم» در اقتصاد ایران و آغاز مسیر کاهشی تورم است.

بر اساس گزارش بانک مرکزی، تورم پس از ۳۹ ماه افزایش، در مهرماه به قله خود (۴/۴۰درصد) رسیده و از آبان ماه با ۴/۰ واحد درصد کاهش، وارد سراشیبی شده است، اما یکی از مهم ترین نکات گزارش های جدید تورم این بوده که برخلاف روال پیشین، فشار اصلی تورم از گروه های مصرفی تر و ضروری تر برای خانوارها مثل مواد غذایی و در کل از گروه « کالاها» ، به گروه های دیگر منتقل شده است.

در ۲ سال گذشته بیشترین سهم از تورم در بین سه گروه اصلی اقلام مصرفی (کالاها، خدمات و مسکن) متعلق به گروه « کالاها» بود، اما از ماه های ابتدایی سال به این سو، سهم اصلی تورم به تدریج به گروه « خدمات» منتقل شد. آخرین گزارش از جزئیات تورم در آبان ماه بیانگر این است که بیشترین تورم را در بین این گروه های سه گانه، گروه « مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت ها» داشته است.

تورم « صفر» درصدی خوراکی ها
آخرین گزارش بانک مرکزی که تغییرات قیمت ها در آبان ماه را پوشش می دهد، بیانگر نرخ « تورم صفردرصدی» مواد خوراکی در آبان ماه است. گزارش های قبلی از روند تورم نیز حاکی از کاهش تورم مواد غذایی بوده است. به عنوان مثال، در مهرماه نرخ تورم « خوراکی ها و آشامیدنی ها» معادل ۹/۰ درصد بود که در بین گروه های ۱۲ گانه اجزای تورم، چهارمین گروه با تورم پایین بود.

نرخ تورم کلی مهرماه به میزان ۲/۱ درصد گزارش شد که بیانگر این است که افزایش قیمت مواد غذایی، کمتر از افزایش متوسط قیمت اقلام دیگر بوده است. همچنین مقایسه افزایش قیمت خوراکی ها در مهرماه امسال با رشد قیمت این اقلام خوراکی ها در مهرماه سال قبل نیز می تواند تغییرجهت صورت گرفته را تا حدی نشان دهد. تورم مواد غذایی در مهرماه پارسال به میزان ۶/۴ درصد بود که در مقیاس ماهانه، تورم بسیار بالایی محسوب می شود و نشانگر عمق فشار وارد شده بر اقشار مصرفی جامعه در سال گذشته با افزایش بعضا روزانه مواد غذایی است.
تورم ماهانه خوراکی ها در نیمه دوم سال ۱۳۹۱، در سطوح بالایی نوسان می کرد و به خصوص از بهمن ماه، ارقام بی سابقه ای را ثبت کرد. نرخ تورم ماهانه مواد غذایی در بهمن ماه سال قبل به میزان ۴/۸ درصد، در اسفندماه به میزان ۸/۶ درصد و در فروردین ماه سال جاری نیز به میزان ۸/۷ درصد گزارش شد. این ارقام نشان می دهد مجموعا در این سه ماه، قیمت موادغذایی به میزان ۶/۱۲ درصد افزایش پیدا کرده بود که برای یک بازه سه ماهه، رشد بسیار قابل ملاحظه ای است.

گزارش های جدید بانک مرکزی نشان می دهد در آذرماه نیز، قیمت مواد خوراکی روند معتدلی داشته است. به عنوان مثال، بر اساس آخرین گزارش، در روزهای ابتدایی آذرماه، قیمت میوه، چای، برنج و تخم مرغ کاهش اندکی داشته و لبنیات، سبزی، گوشت قرمز و گوشت مرغ افزایش کمی داشته است. بررسی کلی این تغییرات بیانگر این است که احتمالا ثبات قیمت های خوراکی در آبان، در روزهای ابتدایی آذرماه نیز همچنان پابرجا بوده است و انتظار نمی رود تورم مواد غذایی در آذرماه، مقدار قابل توجهی (بالای یک درصد) را ثبت کند.

صدرنشینی تورم در گروه مسکن
یک نکته قابل ملاحظه در بررسی جزئیات گزارش تورم آبان ماه، بیشتر بودن نرخ تورم در گروه مسکن در مقایسه با تورم گروه های کالاها و خدمات است. موضوعی که حداقل در دو سال اخیر بدون سابقه بوده است.
البته در تیرماه امسال، نرخ تورم ماهانه گروه مسکن و گروه خدمات، تقریبا معادل با هم و به میزان ۷/۱ درصد گزارش شد که بالاتر از نرخ تورم ماهانه گروه کالاها بود، اما صدرنشینی نرخ تورم ماهانه در بین سه گروه اختصاصی تورم را باید پدیده ای جدید به شمار آورد.

آنطور که آمارها گزارش می دهد از سال ۱۳۹۰ تا کنون، قیمت های گروه کالاها به میزان ۱۰۶ درصد افزایش یافته که بیانگر بیش از دو برابر شدن قیمت های این گروه است. این در حالی است که در همین مدت، قیمت های گروه خدمات در حدود ۵۱ درصد و قیمت های گروه مسکن تقریبا ۴۰ درصد بالا رفته است. این موضوع نشانگر روند بسیار ناهمگون در اجزای تورم در این دوره زمانی است. به طوری که نرخ تورم کالاها، تفاوت بسیار شدیدی با تورم خدمات و مسکن داشته و در سطوح بسیار بالاتری بوده است. اختلاف قابل ملاحظه تورم گروه ها، از سوی دیگر بیانگر این است که « وزن» اصلی تورم در این دو سال از ناحیه افزایش قیمت کالاها بوده و این اقلام، نقش اصلی را در تورم محاسبه شده از سوی بانک مرکزی داشته اند.

با این وجود، تقریبا از شروع سال ۱۳۹۲، چرخشی در نرخ تورم گروه ها ایجاد شد و سهم اصلی تورم بر دوش گروه « خدمات» و با اندکی فاصله از آن، گروه « مسکن، آب، برق و گاز و سایر سوخت ها» افتاد.
آمار جدید از تورم آبان ماه بیانگر این است که برای نخستین بار در این مدت، گروه مسکن تورم ماهانه بیشتری نسبت به دو گروه دیگر داشته است. این موضوع می تواند نشان دهنده جهت گیری های جدید در مولفه های تورم باشد. هر چند ممکن است افزایش قیمت های صورت گرفته در نرخ های مسکن و اجاره با پایان تابستان، بر نرخ تورم گروه مسکن و سوخت؛ اثرگذار بوده باشد و مجددا از ماه های بعد، بیشترین نرخ تورم متعلق به گروه خدمات باشد.

پایان ۳۹ ماه افزایش تورم
اما یکی از مهم ترین بخش های آخرین گزارش بانک مرکزی، آمارهایی است که بیانگر پایان روند افزایش ۳۹ ماهه تورم در آبان ماه است. توقف مسیر افزایشی تورم، با کاهش ۴/۰ درصدی تورم میانگین در آبان ماه، پس از افزایش بی وقفه این متغیر از شهریورماه سال ۱۳۸۹ به بعد به وقوع پیوسته است. پیش از این پیش بینی شده بود که نرخ تورم میانگین در آبان ماه به قله خود رسیده و از آن به بعد وارد مسیر کاهشی شود. (گزارش « آیا التهاب قیمت ها فروکش می کند؟ » ، دنیای اقتصاد و گزارش « فرود از قله» ، تجارت فردا) کاهش نرخ تورم در آبان ماه را روند کاهشی نرخ « تورم ماهانه» در ماه های نخست سال نشان می داد که بعدها در روند نزولی نرخ « تورم نقطه به نقطه» خود را منعکس کرد. متوسط نرخ تورم ماهانه در نیمه دوم سال گذشته، معادل ۸/۳ درصد بود که یکی از بی سابقه ترین دوره ها در تورم ماهانه در تاریخ اقتصادی کشور را نشان می داد. این موضوع به این معنا بود که در پاییز و زمستان سال قبل، به طور متوسط در هر ماه، نزدیک به ۴ درصد به قیمت های موجود در اقتصاد کشور افزوده می شد که نرخ بسیار قابل توجهی است. برای درک بهتر بزرگ بودن ابعاد این تورم ماهانه، کافی است به این نکته توجه شود که در صورتی که قیمت ها در یک سال با روندی مشابه با نیمه دوم سال قبل (ماهانه ۸/۳ درصد) افزایش یابد، میزان افزایش قیمت ها در پایان آن یک سال، معادل ۳/۵۶ درصد خواهد بود.

با این حال با شروع سال ۱۳۹۲، از التهاب تورم ماهانه تا حدودی کاسته شد و نرخ این متغیر، وارد سطوح کنترل شده تری شد. به جز نرخ تورم ماهانه در فروردین ماه و خردادماه، در بقیه ماه های این دوره این متغیر در سطوحی معادل یا کمتر از ۲ درصد بوده است.
متوسط نرخ تورم ماهانه نیز در شش ماه نخست سال جدید، به میزان ۱/۲ درصد بوده است که اگرچه هنوز بالا است، اما روند مطلوب تری را حداقل در مقایسه با پاییز و زمستان سال قبل ترسیم می کند. متوسط نرخ تورم ماهانه در هشت ماه نخست سال، معادل ۸/۱ درصد بوده که بیانگر اثر کاهشی نرخ های تورم ماهانه مهرماه و آبان ماه بر این شاخص است.

کمترین تورم ماهانه در ۲۷ ماه
گزارش بانک مرکزی همچنین حاکی از این است که « شاخص قیمت مصرف کننده» در آبان ماه معادل ۵/۱۸۰ شده است. مقایسه این رقم با میزان شاخص در مهرماه که به میزان ۷/۱۷۸ گزارش شده بود، بیانگر رشد ۰۱/۱ درصدی شاخص در آبان ماه یا به عبارت دیگر، تورم ماهانه تقریبا ۰/۱ درصدی در آبان ماه است.
این نرخ از تورم ماهانه، از مردادماه سال ۱۳۹۰ به بعد بدون سابقه بوده و بیانگر این است که نرخ تورم ماهانه در آبان ماه، به کمترین میزان خود در ۲۷ ماه اخیر (از شهریور ۱۳۹۰ تا آبان ۱۳۹۲) رسیده است، البته نرخ تورم ماهانه در خردادماه سال قبل نیز حدودا ۰/۱ درصد گزارش شده بود، اما با توجه به اینکه نرخ دقیق تر آن به میزان ۰۴/۱ بوده، می توان گفت نرخ تورم آبان کمترین نرخ از مرداد ۱۳۹۰ به بعد بوده است.