دیسک گردن یک عارضه بسیار شایع در دنیای امروز است که ناشی از عدم فعالیت بدنی و تمایل بیش از حد به سبک زندگی کم تحرک است. اگرچه می‌توان آن را با مراقبت و درمان مناسب مدیریت کرد؛ اما اگر به موقع درمان نشود یا اصلا درمان نشود، می‌تواند باعث ناتوانی شده و بسیار دردناک باشد. در موارد پیشرفته، توصیه می‌شود که جراحی توسط یک پزشک مجرب انجام شود. همچنین توصیه می‌شود برای بهبود سریعتر، تمریناتی را که توسط فیزیوتراپیست توصیه شده است انجام دهید. در صورتی که درمان مناسب انجام شود، فرد می‌تواند بر این وضعیت غلبه کرده و زندگی بدون دردی داشته باشد.

دیسک گردن چیست؟

فتق دیسک به عنوان وضعیتی تعریف می‌شود که با ناهنجاری در دیسک‌های ستون فقرات بین مهره‌های فردی مشخص می‌شود. دیسک‌های ستون فقرات دارای یک مرکز نرم با قوام ژله‌ای هستند که در نمای بیرونی سخت محصور شده‌اند. وقتی لایه خارجی که دیسک را احاطه کرده است پاره شود، مرکز نرم می‌تواند از طریق شکاف خارج شده و دیسک فتق ایجاد کند. این به نوبه خود می‌تواند اعصاب اطراف را تحریک کند و باعث بی‌حسی و ضعف در بازوها و پاها شود.

شایع‌ترین محل فتق دیسک گردن و کمر است. دیسک‌های گردنی خیلی بزرگ نیستند و فضای محدودی برای تحریک عصب در این ناحیه وجود دارد. هر فتق دیسک گردنی کوچک باعث فشار عصب می‌شود و به دنبال آن درد قابل توجهی در شانه‌ها و بازوها ایجاد می‌شود.

علت فتق دیسک گردن چیست؟

دیسک گردن ناشی از فرسایش دیسک گردنی است. خطر فتق دیسک گردن با افزایش سن افزایش می‌یابد، زیرا با افزایش سن مایع گردنی از بین می‌رود. همچنین می‌تواند ناشی از صدمات و ضربه به گردن باشد که ممکن است منجر به ترک و پارگی در لایه بیرونی دیسک شود و منجر به نشت مایعات شود. دیسک برآمده می‌شود، زیرا مایع ژله‌ای از داخل دیسک از طریق شکاف و پارگی بیرون می‌زند.

طبق مطالعاتی انجام شده، خطر ایجاد فتق دیسک گردن با موارد زیر افزایش می‌یابد:

بلند کردن مکرر اجسام سنگین
رانندگی طولانی مدت می‌تواند منجر به فتق دیسک گردن شود.
وضعیت نامناسب هنگام خواب و نشستن در محل کار
افزایش استفاده از ابزارهای الکترونیکی مانند تلفن‌های همراه، لپ تاپ و غیره یک عامل خطر برای فتق دیسک گردن است.
آسیب یا ضربه به گردن
سیگار کشیدن
افزایش سن
تنگی کانال نخاع

علائم فتق دیسک گردن

فتق دیسک گردن می‌تواند در سطوح مختلف رخ دهد و علائم بستگی به عصب خاصی که تحت تاثیر است دارد که به شرح زیر می‌باشد:

علائم فتق دیسک گردن در سطح C4 C5: این بیماری با ضعف در قسمت بالای بازو، شانه و عضلات دلتوئید ناشی از فشرده شدن ریشه عصب C5 مشخص می‌شود.
علائم فتق دیسک گردن در سطح C5 C6: این یکی از شایع‌ترین مناطق برای فتق دیسک گردن است که در آن ریشه عصب C6 فشرده می‌شود. ضعف، بی‌حسی و سوزن سوزن شدن در عضلات دوسر بازو، بازوها، ماهیچه‌های بازکننده مچ دست و کنار انگشت شست وجود دارد.
علائم فتق دیسک گردن در سطح C6 C7: می‌تواند باعث ضعف عضلات سه سر بازو (عضلات پشت بازو) و عضلات باز کننده‌ی انگشتان شود. بی‌حسی، خارش و سوزش همراه با درد ممکن است به سمت عضلات سه سر و انگشت میانی منتشر شوند.
علائم فتق دیسک گردن در سطح C7 T1: می‌تواند باعث ضعف در گرفتن اشیا با دست شود. همچنین بی‌حسی، خارش و درد ممکن است از طریق بازو به سمت انگشت کوچک دست منتشر شوند.

عوارض فتق دیسک گردن

فتق دیسک گردن، در صورتی که درمان نشود، می‌تواند عوارض عصبی جدی به همراه داشته باشد، و می‌تواند منجر به بی‌حسی و ضعف دائمی در ناحیه تحت تأثیر ریشه عصبی آسیب دیده شود. این عوارض می‌تواند تحرک را محدود کند و می‌تواند بر توانایی انجام کارها و فعالیت‌های روزانه تأثیر بگذارد.

تشخیص فتق دیسک گردن

فتق دیسک گردن توسط پزشک یا متخصص ارتوپدی مجرب تشخیص داده می‌شود. با کسب اطلاعات مورد نیاز و پس از آن معاینه فیزیکی گردن، شانه و بازوها، تشخیص انجام می‌شود. ممکن است به منظور ارزیابی و مدیریت بیشتر، مطالعات تخصصی انجام شود، از جمله موارد زیر:

مطالعات تصویربرداری برای تشخیص فتق دیسک گردن: مانند اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آر آی برای ارزیابی فتق دیسک.
الکترومیوگرافی یا EMG برای تشخیص فتق دیسک گردن: این روش به اندازه‌گیری سطح سلامت و فعالیت ماهیچه‌ها و سلول‌های عصبی کمک می‌کند.

درمان فتق دیسک گردن

درمان محافظه کارانه یا غیر جراحی اولین گزینه درمانی است که اکثر پزشکان ستون فقرات برای مشکل فتق دیسک توصیه می‌کنند. بیش از 95 درصد از افرادی که دچار فتق دیسک هستند با کمک درمان محافظه کارانه در عرض شش هفته بهبود می‌یابند و به فعالیت عادی باز می‌گردند. گزینه‌های درمانی غیرجراحی برای مشکلات فتق دیسک شامل مراقبت از خود، دارو، فیزیوتراپی، تمرینات خانگی، تزریق استروئید، فیزیوتراپی و مدیریت درد است.

مراقبت از خود: مراقبت از خود در صورت داشتن مشکل فتق دیسک خفیف، باعث بهبود این وضعیت در عرض چند روز می‌شود و ظرف 6 هفته به طور کامل مشکل برطرف می‌شود. درمان با یخ یا گرما و مصرف داروهای بدون نسخه می‌تواند به بهبود سریعتر کمک کند.
دارو: ممکن است جراح ستون فقرات برخی از مسکن‌ها، داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و استروئیدها را پیشنهاد کند که از درد شدید گردن جلوگیری می‌کند. گاهی شل کننده‌های عضلانی نیز برای اسپاسم عضلانی تجویز می‌شوند.
تزریقات استروئید: این روش شامل تزریق استروئیدها به فضای اپیدورال ستون فقرات است. دارو در کنار ناحیه فتق تزریق می‌شود تا تورم و التهاب اعصاب را کاهش دهد. تقریبا 50 درصد از بیماران مبتلا به مشکلات دیسک گردن پس از تزریق اپیدورال تسکین می‌یابند. تزریقات برای رسیدن به اثر کامل تکرار می‌شوند. با این حال، تزریق استروئید اپیدورال گردن یک روش بسیار خطرناک است و تنها توسط متخصصان کمی انجام می‌شود.
فیزیوتراپی: فیزیوتراپی برای مشکلات دیسک به عنوان درمان محافظه‌کارانه مورد استفاده قرار می‌گیرد، زیرا به شما کمک می کند تا هرچه سریع‌تر به فعالیت‌های منظم خود بازگردید و حتی از آسیب مجدد جلوگیری می‌کند. دکتر پورقاسمیان متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در اصفهان تکنیک‌های خاصی را به شما آموزش می‌دهد، و آنها با شما برای تقویت عضلات گردن و شانه کار می‌کند. آنها به شما کمک می‌کنند تا انعطاف پذیری ستون فقرات گردنی خود را افزایش دهید.

طرح کلی گزینه‌های جراحی برای فتق دیسک گردن

در صورتی که عارضه به درمان محافظه کارانه پاسخ نمی‌دهد یا علائم در حال بدتر شدن هستند، جراحی تنها گزینه باقی مانده است. قبل از جراحی، عوامل زیادی مانند سن بیمار، دوره زمانی عارضه، سایر مشکلات سلامتی، و جراحی‌های قبلی گردن در نظر گرفته می‌شود.

رویکرد قدامی (جلوی گردن) متداول‌ترین روش جراحی دیسک گردن است. برای فشرده سازی دیسک چند سطحی با میلوپاتی، روشهای خلفی در نظر گرفته می‌‌شود.

دیسککتومی قدامی گردن و فیوژن ستون فقرات (ACDF): این روش شامل ایجاد یک برش کوچک در جلوی گردن شما می‌باشد و دیسک پاره شده با فشار بر عصب برداشته می‌شود. این روش با استفاده از میکروسکوپ انجام می‌شود. پس از برداشتن مواد فتق، فضای دیسک ممکن است با پیوند استخوان یا قفس برای ایجاد همجوشی پر شود. فیوژن روشی برای ترکیب دو یا چند استخوان است. پیوند استخوان با یک صفحه کوچک و پیچ ثابت می‌شود.
تعویض دیسک مصنوعی: در طی دیسکتومی قدامی، دستگاهی به شکل دیسک مصنوعی برای ایجاد حرکت طبیعی در ناحیه آسیب دیده قرار می‌گیرد. دیسک‌های مصنوعی ممکن است از فلز یا پلاستیک ساخته شوند.
دیسکتومی خلفی گردن: در این روش، جراح ستون فقرات یک برش 1 تا 2 اینچی در پشت گردن شما ایجاد می‌کند تا به فتق دیسک برسد. بخش کوچکی از قوس استخوانی نیز برای دسترسی به ریشه‌های عصبی و فضای دیسک برداشته می‌شود. قسمتی از فتق دیسک که بر روی عصب نخاعی فشار وارد می‌کند با دقت برداشته می‌شود. معمولاً در این روش از آندوسکوپ یا میکروسکوپ استفاده می‌شود.

بهبودی پس از جراحی بر اساس نوع عمل جراحی است و از فردی به فرد دیگر متفاوت است. در صورت بروز گردن درد یا کمر درد، فوراً با متخصص ستون فقرات مشورت کنید.

آنچه دیگران میخوانند: