تاثیر مخرب استرس بر عملکرد مغز

پژوهشگران اخیرا پس از بررسی‌هایی که بر روی حیوانات و انسان‌ها انجام دادند، اظهار کردند که استرس می‌تواند بر نحوه عملکرد مغز تأثیر منفی بگذارد. این پژوهشگران همچنین اعلام کردند استرس نه تنها بر حافظه و بسیاری از کارکرد‌های دیگر مغز، مانند خلق و خو و اضطراب تأثیر می‌گذارد، بلکه باعث التهاب مغز نیز می‌شود که این مورد بر سلامت قلب نیز تأثیر منفی می‌گذارد.

این مطالعه جدید که در مجله" JNeurosci "منتشر شده است، نشان می‌دهد که استرس با تغییر ساختار و عملکرد نورون‌ها و آستروسیت‌ها، عملکرد مغز را تغییر می‌دهد.

آستروسیت (astrocyte) یا آستروگلیا یا اختریاخته، یاخته‌ای گلیایی و ستاره‌شکل است که تغذیه و حفاظت یاخته‌های عصبی را بر عهده دارد. آستروسیت‌ها سلول‌های گلیای ستاره‌شکل در مغز و طناب نخاعی می‌باشند. آستروسیت‌ها بیشترین نوع سلول‌های گلیا هستند. آستروسیت یعنی سلول ستاره‌ای و این نام به درستی شکل این سلول را توصیف می‌کند. آستروسیت‌ها از اندازه بزرگی برخوردارند و نورون‌ها را تغذیه کرده و از آن‌ها حمایت می‌کنند و به همراه میکروگلیا‌ها مواد زاید درون مغز را از بین می‌برند و در نهایت به صورت مواد شیمیایی از مایع احاطه‌کنندهٔ نورون‌ها حفاظت می‌کنند. گاهی اوقات نورون‌ها به دلایل ناشناخته‌ای از بین می‌روند یا در اثر ضربه مغزی عفونت یا سکته مغزی می‌میرند. در این هنگام آستروسیت‌ها به همراه میکروگلیا وظیفه پاکسازی و از بین بردن مواد زائد باقی‌مانده را به عهده می‌گیرند.

آستروسیت‌ها ماموران مدیریتی مغز هستند که وظیفه دارند پس از انتشار در سیناپس، انتقال دهنده‌های عصبی را کنترل کنند.

در این مطالعه دانشمندان با برسی مغز موش‌ها دریافتند استرس حاد باعث انقباض فرآیند‌های جانبی در آستروسیت‌های مخچه موش می‌شود. استرس با متوقف کردن تولید زیر واحد اساسی گیرنده‌های گلوتامات به نام GluA ۱، این تغییر را القا می‌کند.

در طی یک رویداد استرس زا، هورمون استرس "نوراپی نفرین" (norepinephrine) یک مسیر مولکولی را که به طور معمول در سنتز پروتئین GluA ۱ به اوج خود می‌رسد، سرکوب می‌کند. بدون گیرنده‌های عملکردی GluA ۱ یا گلوتامات، نورون‌ها و آستروسیت‌ها توانایی برقراری ارتباط با یکدیگر را از دست می‌دهند.