چه کسی اولین‌بار حج به جا آورد؟

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، از احادیث و روایات متعدد، به دست می آید که انجام مراسم حج برای نخستین بار، از سوی حضرت آدم علیه السلام واقع شد و حج ایشان، پس از پذیرفته شدن توبه اش بود و او، در ماه ذی الحجّه الحرام، این عمل عبادی را به جای آورد۱" .

چگونه سنت حج در میان اولاد ابراهیم (ع) رواج یافت؟

در زمان حضرت ابراهیم علیه السلام و فرزندش حضرت اسماعیل علیه السلام، که آن دو به امر پروردگار متعال، خانه خدا را تجدید بنا نموده بودند، در ایام ذی حجّه مراسم حج را به جای آوردند۲" و این سنّت الهی در میان اولاد و احفاد حضرت اسماعیل علیه السلام تا صدها سال برقرار بود، تا این که مردم جزیرة العرب به تدریج به کفر و شرک روی آورد و خانه خدا را بتکده خویش قرار دادند، ولی مراسم حج را به خاطر افتخار و مزیت خویش نگه داشتند.

از کی ذی الحجه، ماه حج نام گرفت؟

به هر روی، عرب های جزیرة العرب برای گریز از حرمت ماه های حرام، ترفندهای گوناگونی به کار بستند. آنان بنابرقولی، ماه های ذی القعده و ذی الحجّه را ماه های حرام می شمردند و سپس ماه محرم را حلال اعلام کرده و ماه صفر را به جای آن حرام می شمردند؛ تا این که هم حرمت سه ماه را نگه داشته و هم به مدت یک ماه در میان آن ها، فرصت جنگ و جدال و غارت داشته باشند.

در قرآن کریم، در این باره آمده است: " یعنی همانا فراموشی در کفر عصر جاهلیت، بسیار بود که بدان جهت گمراه می شدند آنانی که کفر ورزیده بودند، به طوری که ماه حرام را در سالی حلال و در سال دیگر حرام می شمردند، تا پایمال کنند شمار آن چه را که خداوند متعال حرام کرده است. پس حلال می شمردند آن ماه هایی را که خداوند حرام کرده بود. بدین ترتیب کردار زشت شان بر آنان آراسته می گردید۳" .

بدین گونه ماه های حرام و ایام حج را دستخوش هواهای نفسانی خود قرار داده و سنت الهی را تعطیل کردند. اما با ظهور اسلام و آزاد سازی مکه معظمه به دست توانای رسول خدا (ص) از سنت شکنی عرب ها جلوگیری شد و ماه حج و زیارت خانه خدا به جای اصلی اش برگشت۴" .

عرب های جزیرة العرب در سال هشتم هجری، حج را در ذی القعده انجام دادند، اما در سال نهم و دهم قمری آن را در ماه ذی حجّه به جای آوردند و در حجة الوداع، که رسول خدا (ص) در ذی حجّه سال دهم هجری به زیارت خانه خدا رفته بود، همان ماه را برای همیشه، ماه انجام حج واجب قرار داد و در ضمن خطبه ای فرمودند: همانا زمان، به مانند هیاتی که خداوند در آفرینش زمین و آسمان به وجود آورد، به جای اصلی اش برمی گردد. به این صورت که هر سال ۱۲ ماه دارد و چهار ماه از آن ها حرام است که سه ماه پشت سر هم ذی قعده، ذی حجّه و محرم و چهارمین ماه رجب که میان جمادی و شعبان قرار گرفته است۵" . از آن هنگام، مراسم حج، همه ساله در ذی الحجه برگزار می گردد.

منابع برخی روایات:

۱. بحارالانوارعلامه مجلسی، ج ۱۱، ص ۱۷۸ و ج ۹۸، ص ۱۸۹.

۲. همان، ج ۲۱، ص ۹۹ و مجمع االبیان فضل بن حسن طبرسی، ج ۲-۱، ص ۳۹.

۳. سوره توبه (۹) ، آیه ۳۷.

۴. بحارالانوار، ج ۵۳، ص ۳۹.

۵. مجمع البیان، ج ۶-۵، ص ۴۵.