دست‌ها روی دست

به گزارش پارس به نقل از فارس، با صدای زوزه بادی که کمی دیدمان را کاهش داده بود وارد دشتی بی آب و کم علف شدیم، شکل و ترکیب خانه ها و گرمای شدید هوا حاکی از محرومیت امتدادی بود که بیش از ۱۰۰ کیلومتر، افغان ها را همسایه خود می دید، از دور دشتی داغ، در محاصره تپه های شنی دیده می شود، اینجا برخی دماسنج ها اعداد را نجومی نشان می دهند، نسیم خشن، فرش پهن گستر دشت را تجزیه کرده و تصویر رنگی زندگی را در دو رنگ سرخ و سیاه خلاصه داشته است.

امروز؛ خشکسالی که شاید زمانی تصور می شد اجاره نشین دشت سیستان باشد، صاحب خانه شده و ابتدا سرقفلی دشت سرخ را مال خود کرد و اکنون نیز صاحب خانه ابدی شده و شاید مردم باید کم کم خانه های اجاره ای را پس دهند.

سرزمینی که هنوز اساطیری خوانده می شود، سیاه چهره گان دل سوخته نامی دارد که خشکسالی ۱۴ ساله، سایه خوشی زندگی را از آنها ربوده و مشقت ها را نان سر سفره آنها کرده است، البته اگر سفره ای در کار باشد.

« عبد الناصر» ۲۸ ساله یکی از روستا ئیان هیرمندی معتقد است « ریزگرد ها خود آمده اند و خود می روند» او که از حل این مشکل نا امید شده، با کنایه می گوید« بادی که ریزگرد ها را به همراه آورده، آن را از منطقه خارج می کند»

وی که از کم کاری مسئولان در مهار این پدیده ناراضی بود با اشاره دست، آسمان را نشان داد و سپس دفتر ICT روستایی خود را و گفت « به نظر شما هر تابستان چقدر به من ضرر می رسد؟ » ، این دانشجوی کارشناسی فنی آوری ارتباطات و اطلاعات با تاکید بر اینکه « مشکلات تنفسی در هیرمند غوغا می کند» ، افزود: این مشکلات فقط مربوط به انسان نیست، دام ها هم از این معرکه بی نصیب نیستند.

ریزگرد ها پیام خشکسالی برای مهاجرت مردم است

عضو شورای اسلامی بخش قرقری این شهرستان نیز در توصیفی جالب ریزگردها را « پیغام خشکسالی برای مهاجرت مردم از منطقه» عنوان کرد و با انتقاداز مسئولان گفت که « به نظر هیچ کس به فکر این مردم نیست» .

موسی سنچولی استفاده از « ماسک» را بی فایده برای جلوگیری از استنشاق غبار ناشی از ریزگرد ها دانست و تاکید کرد: کابوس ما به صبح رساندن شب های توفان است.

توفان شن معیار های زندگی سالم برای مردم کم توقع هیرمند را تحت تاثیر گذاشته و به عنوان مکمل خشکسالی، مهاجرت را تنها راه ۱۴ سال سازش با این پدیده تعیین کرده است، مردمی که آلودگی هایی تا ۳۰ برابر حد استاندار را تحمل می کرده اند چند سالی است که طاقت شان تاب آمده و رخت سفر ابدی بر بسته اند.

طبق سرشماری نفوس و مسکن سال ۱۳۸۵ جمعیت روستائی شهرستان هیرمند ۶۷ هزار و ۱۴۶ نفر بوده است که در سرشماری سال ۱۳۹۰ انتظار بود آهنگ رشد جمعیت مشاهده شود نه اینکه جمعیت روستایی به ۵۸ هزار و ۶۹۷ نفر برسد! ظرف پنج سال نزدیک به ۸۵۰۰ نفر از جمعیت روستایی هیرمند کاسته شده است، گزارش مرکز آمار ایران از کاهش ۶۵۶ نفری جمعیت شهری این منطقه طی این مدت نیز حکایت دارد.

آمار های غیر رسمی از مهاجرت مردم در سال های ۹۱ و ۹۲ جای خود باقی است ولی تعداد شوراهای اسلامی روستایی در بخش قرقری شهرستان هیرمند (منطقه کانونی ریزگردها) از ۴۳ شوار در دور سوم به ۳۸ مورد در دور جدید کاهش یافته است، این درحالی است که روستاهای زیر ۲۰ خانوار و یا جمعیت کمتر از ۱۰۰نفر نمی توانند شورا داشته باشند.

به احتمال قوی بحران کاهش جمعیت و وضعیت اسفناک اشتغال مردم هیرمند بود که معاون وزیر کشور و رئیس سازمان مدیریت بحران برای بازدید و بررسی مشکلات به این شهرستان سفر کرد.

حسن قدمی در سفر بهمن ماه سال ۹۰ که به علت بازدید از کانون ریزگرد های منطقه سیستان عنوان شد، موقعیت منطقه « بش دلبر» در جوار مرز ایران و افغانستان را از نزدیک مشاهده کرد و وعده داد تا با دسته بندی گزارشات محلی و مشاهدات عینی از مشکلات خواهیم کاست.

وی در این بازدید از تصمیم وزارت کشور برای پیش بینی اعتباری برای حل مشکل ریزگردها در لایحه بودجه ۹۱ خبر داد که متاسفانه اکنون که ۲۰ ماه از این سفر می گذرد اقدام مثبتی در مورد کاهش شدت ریزگرد ها مشاهده نمی شود و شرایط هر سال نسبت به سال قبل آن برای مردم دشوار تر می شود.

شهر های جنوبی هم تحت تاثیر هیرمند هستند

پس از تداوم سال های متمادی بحران ریزگرد در منطقه شمال سیستان و بلوچستان، امروز دامنه این پدیده مرکز و شهر های جنوبی تر این استان را نیز تحت تاثیر گذاشته است، و موجب شده تا زاهدان نیز آلودگی های بحرانی را تجربه کند.

کارشناس پیش بینی هواشناسی سیستان و بلوچستان تاثیرات توفان شن هیرمند را علاوه بر ۵ شهرستان شمالی استان، بر نواحی مرکزی و جنوبی این استان نیز عنوان کرد.

حسینعلی حسین آبادی سرعت وزش باد در روز گذشته شمال استان را ۸۸ کیلومتر بر ساعت عنوان کرد و کاهش دید افقی را تا ۶۰ متر تخمین زد،

همچنین وی پیش بینی کرد که عصر امروز ناپایداری های مشابه سیستان در زاهدان و نواحی مرکزی استان رخ می دهد.

توفان شن روز گذشته شمال سیستان و بلوچستان موجب شد تا شامگاه چهارشنبه آلودگی هوای ناشی از این پدیده در مرکز استان به ۱۷۲۵ میکروگرم بر مترمکعب یعنی ۱۱.۵ برابر حد استاندارد های جهانی برسد، این موضوع در ماه گذشته نیز تکرار شد و میزان ذرات معلق در شهر زاهدان به ۸۹۸ میکروگرم یعنی « شرایط بحرانی» رسید.

خسرو افسری مدیرکل حفاظت محیط زیست میزان ذرات معلق ناشی از توفان شن امروز هیرمند را ۹۱۴ میکرو گرم عنوان کرد که این مقدار ۶ برابر استاندار های جهانی و در شرایط هشدار است.

جدیت وزارت کشور و استانداری این استان در مورد یافتن راه حل بحران ریزگردها در منطقه سیستان مشخص نیست، بنابر اعلام محیط زیست، شدت توفان شن منطقه شمال سیستان و بلوچستان در ماه گذشته حداکثر به ۳۰ برابر حد مجاز رسید و روز گذشته نیز با میزان ۳۱۶۰ میکروگرم بر مترمکعب ذرات معلق در هوا، این آلودگی ۲۱ برابر استاندار های جهانی ثبت شد.

مدیریت بحران مستقیم دخیل نیست!

سرپرست دفتر مدیریت بحران استانداری سیستان و بلوچستان اعتقاد دارد منشا همه ریزگرد ها، خشکی دریاچه « هامون» در شمال استان است،

رضا اربابی به « انجام یکسری کار های مقطعی بی نتیجه» اذعان کرد و گفت: تا زمانی که آب دریاچه هامون تامین نشود « نمی توان کاری کرد» ، نه اینکه برای احیای هامون کاری نشده باشد، این مضوع مستلزم همکاری طرف افغان و تلاش دولت ماست، در مجموع نتیجه ای که مد نظر استٰ گرفته نشده است.

وی در مورد اقدامات مدیریت بحران و وزارت کشور برای حل مشکل ریزگردها در شمال استان، این موضوع را حوزه تخصص محیط زیست می داند که « آبگیری دریاچه هامون باید از طریق آن انجام شود» اربابی در ادامه نیز ابراز داشت: اینکه مدیریت بحران مستقیم دخیل باشد، نیست، فقط بحث های مربوط به هماهنگی های بین بخشی است تا کار اجرایی، محیط زیست با توجه به تخصص خود به ما پیشنهاد می دهد و ما هم پیگیری می کنیم.

وی در پاسخ به سوال خبرنگار ما در مورد اینکه در راستای هماهنگی های بین بخشی وزارت کشور و سازمان محیط زیست چه اقدامی شده است، گفت که « کانون بحران، دریاچه هامون است» و باید این دریاچه آب داشته باشد، برای آب هم پیگیری هایی شده ولی به نتیجه ای نرسیده ایم.