تاملی بر سیره پیامبر اکرم (ص) و الگو پذیری در ماه مبارک رمضان

« لقَدْ کَانَ لَکُمْ فِی رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ کَانَ یرْجُو اللَّهَ وَالْیوْمَ الْآخِرَ وَذَکَرَ اللَّهَ کَثِیرًا»
« مسلما برای شما در زندگی رسول خدا سرمشق نیکویی بود، برای آنها که امید به رحمت خدا و روز رستاخیز دارند و خدا را بسیار یاد می کنند. احزاب – ۲۱ »

کلمه اسوة حسنه در آیات ۲۱ احزاب و ۴ و ۶ ممتحنه بیان شده که در دو مورد آخری در خصوص پیروی از روش و منش حضرت ابراهیم (ع) می باشد و در آیه ۲۱ احزاب در خصوص تاسی به رسول گرامی اسلام (ص) می باشد.

بر اساس بیان مفسر کبیر قرآن علامه طباطبائی در کتاب مبارک تفسیر المیزان، اسوه به معنای اقتدا و پیروی است و معنای فی رسول الله یعنی درمورد رسول خدا (ص) و اسوه در مورد ایشان عبارت است از پیروی او و اگر تعبیر… به لکم فی رسول الله شما در مورد رسول خدا (ص) تاسی دارید که استقرار و استمرار در گذشته را افاده می کند، برای این است که اشاره کند که این وظیفه همیشه ثابت است و شما همیشه باید به آن جناب تاسی نمایید.

و درجمله لمن کان یرجو ا… والیوم الاخر و ذکر ا… کثیرا،
تاسی به رسول خدا (ص) صفت حمیده و پاکیزه ای است که هر کسی که مومن نامیده شود به آن متصف نمی شود، بلکه کسانی به این صفت پسندیده متصف میشوند که به طور حقیقی ایمان داشته باشند و امیدشان به خدا و تلاششان جهت خانة آخرت است چون به زندگی آخرت اهمیت می دهند و در نتیجه عمل صالح می کنند و هرگز از یاد خدا غافل نمی مانند.

طرح این سؤال ها ضروری است:
چرا انسانها به دنبال الگو هستند؟
چگونه انسانها از الگو تاثیر می پذیرند؟
شرایط لازم الگو بودن چیست؟

اولا: آدمی موجودی است تأثیرپذیر و تأثیر گذار و قطعا از محیط اجتماعی و انسانهای دیگر تأثیر پذیر است.
ثانیا: تقلید، یکی از فرآیندهای روانی انسان است که پایه و اساس بسیاری از یاد گیری های او به شمار می رود، این احساس به قدری در انسان متداول است که برخی از روانشناسان آن را به عنوان حس غریزی انسان تلقی می نمایند.

البته باید توجه داشت اطاعت و تقلید کور کورانه مذموم است و خداوند نیز در قرآن کریم تقلید بدون آگاهی نکوهش کرده است. با توجه به آنچه گذشت می توان گفت که انسان به دلیل کمال خواهی، اهداف و آرزوهایی را در سر می پروراند و هنگامی که با الگویی روبرو می شود و کمال مطلوب خویش را در آن می یابد از نظر عاطفی نوعی قرابت و هماهنگی بین خود و الگو احساس می کند. از سویی احساس نیاز به آن کمال که در الگو هست سراسر وجود الگو پذیر را می گیرد.
حال که ماه مبارک رمضان به روزهای آخر خود نزدیک می شود با مروری به رفتار و افکار خود و نیز مطالعه سیره و روش پیامبر اسلام (ص) دریابیم که تا چه میزان توانسته ایم الگوپذیر مناسبی از پیامبر هدایت باشیم و در فضای کنونی کشور تلاش نماییم اخلاق رذیله را از جامعه دور و اخلاق حسنه را جایگزین آن نماییم. انشا ا…

« پرویز کاظمی »