آیت‌الله خوشوقت چگونه صراط را دید؟

به گزارش پارس ، به نقل از تسنیم، آیت الله قرهی رئیس حوزه علمیه امام مهدی (عج) در شب های ماه مبارک رمضان امسال به تفسیر و شرح دعای نورانی ابوحمزه ثمالی می پردازد. متن کامل جلسه نوزدهم ایشان که در شب بیستم ماه مبارک رمضان سال ۱۴۳۴ در مهدیه القائم المنتظر (عج) حکیمیه برگزار شده، بدین شرح است:

« وَ لَیْسَ مِنْ صِفَاتک یَا سَیِّدِی أَنْ تَأْمُرَ بِالسُّؤَالِ وَ تَمْنَعَ الْعَطِیَّة وَ أَنْتَ الْمَنَّانُ بِالْعَطِیَّاتِ عَلَى أَهْلِ مَمْلَکَتِک‏ وَ الْعَائِدُ عَلَیْهِمْ بِتَحَنُّنِ رَأْفَتِکَ» ؛ پروردگار عالم منّت نمی گذارد، لذا بعضی بیان کردند: منّان بودن به معنی منّت نیست؛ یعنی لطف است و کرم. گرچه ما عرض کردیم: شاید منّان به این معنا باشد که ما منّت می کشیم و باید اصل را همین قرار دهیم، امّا برای این که نظرات دیگران را هم بیان کنیم و یک تحلیلی هم راجع به آن نظرات داشته باشیم، بد نیست نکاتی را عرض کنیم.

در قرآن کریم و مجید الهی هم بحث منّت آمده، به عنوان مثال آیه یازدهم سوره ابراهیم و آیات قبل و بعد آن را مطالعه بفرمایید، بسیار عالی است و یک نکته ای دارد. می فرماید: « وَ لکِنَّ اللَّهَ یَمُنُّ عَلى‏ مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ » . . این نکته، نکته عجیبی است. یک عدّه بیان کردند: این که خدای متعال فرموده به هرکس بخواهد، بسیار عطا می کند و خداوند منّان است؛ یعنی عطای بسیار می کند. بعد گفتند: منّت گذاشتن از ناحیه انسان از رذائل است و یکی از رذائل اخلاقی همین است که کسی اگر چیزی را به کسی منّت بگذارد و بگوید: من بودم که آن روز تو را کمک کردم، اگر من نبودم تو از بین می رفتی و… . امّا بیان کردند: منّت گذاشتن از ناحیه خداوند به انسان، لطف است، مثل کبریایی حضرت حقّ.
ذوالجلال و الاکرام، متکبّر است، اما تکبّر به واسطه همین کبریایی اوست، « الله اکبر حتّی ما یوصف» ، حتی وصفش هم نمی شود کرد، اکبر است، طبعاً صفاتش را هم نمی¬ شود وصف کرد. آنچه که اولیاء خدا بیان کردند، این است که اگر پروردگار عالم منّت بگذارد، حقّش است، امّا باز هم منّت نمی گذارد.

ذکری برای کسب نعمات دنیوی و اخروی

لذا بد نیست یک نکته ای را هم عرض کنم: هرکس می خواهد از نعمات پروردگار عالم، چه نعمات ظاهری دنیا، چه نعمات باطنی استفاده کند، اگر به حروف ابجدیّه اش، روزی ۱۴۱ مرتبه « یامنّان» بگوید، اثرگذار است. گفتن این ذکر منعی هم ندارد و همه اجازه دارند که بیان کنند. منتها ابوالعرفا (اعلی اللّه مقامه الشّریف) بیان فرمودند: یک شرطی هم دارد و آن این که طهارت اوّلیّه باید در انسان حاصل شود و إلّا فقط قسم اوّلش، یعنی نعم ظاهری، شاید برای انسان میسور شود، آن هم شاید!

طهارت اوّلیّه هم یعنی انسان از گناه دور شود. وقتی انسان از گناه دور شود، طهارت اوّلیّه حاصل می شود و بعد به اوج می رسد. یعنی آنچه را که می دانی گناه است، انجام نده. خوب یک موقع انسان نمی داند، یک بحث دیگر است. گرچه این هم که فرمودند: « قف عند الشبهه» ، معنایش همین است که اگر نمی دانی گناه است یا نیست، باز هم توقّف کن. امّا خیلی چیزها را که می دانی، گناه است، حتماً ترک کن. مثلاً چشم چرانی را می دانیم گناه است، خوب گناه نکنیم. یا لقمه حرام خوردن را می¬ دانیم گناه است، خوب نخوریم. یا حرف رکیک و زشت زدن و فحش دادن را می دانیم گناه است، خوب نگوییم. یا رفتن در بعضی از مجالس لهو و لعب را می دانیم گناه است، خوب نرویم و… .

گرچه برای بعضی ها گناه همین ها است، امّا برای بعضی ها هم تشبّه به لباس دیگران، گناه است. یعنی اگر شخصی بداند که مثلاً به نیروی حزب اللّهی متدیّن و مؤمن، معروف است، امّا یک لباس هایی بپوشد که جلف باشد، خوب این برایش گناه است. یا مثلاً راجع به کسی که در سن بالا است روایت داریم که اگر لباسی را بپوشد که این لباس خیلی جوان نما باشد، گناه است. مثلاً شلوار لی پوشیدن - البته نمی خواهم بگویم که کلّاً این لباس برای جوانان هم درست است، یا درست نیست، فقط از باب تمثیل عرض می کنم - برای کسی که در سن پنجاه، شصت سالگی است، قبیح است. « کلّ ما قبیح عند الناس حرام عند الاولیاء» هر چه هم که در نظر مردم زشت و قبیح باشد، اولیاء خدا برای خودشان حرام می دانند.
لذا این گناهان، طهارت اوّلیّه نمی آورد. طهارت اوّلیّه دوری از گناه است که در آن صورت، اگر کسی ۱۴۱ مرتبه « یا منّان» بگوید، فرمودند: هم نعم ظاهری دنیوی و هم اخروی یعنی نعم باطنی به او داده می شود. منتها شرطش را هم عرض کردم که طهارت اوّلیّه است؛ یعنی حداقل آن گناهانی را که می دانیم، گناه است، انجام ندهیم. آن وقت اگر ۱۴۱ مرتبه « یا منّان» بگوییم، نعمت های ظاهری و نعمت های باطنی به ما مرحمت می شود.

کسی که بابت کار خوب خود، منّت بگذارد؛ پست و لئیم است

پس معلوم است منّان بودن پروردگارعالم این نیست که بخواهد به تعبیری منّت بگذارد، چون اگر منّت گذاشتن از صفات زشت است، ولو او پروردگارعالم هم باشد، منّت نمی گذارد و این طور نیست که بگوید: من پروردگارعالم هستم، به شما ربطی ندارد و می خواهم منّت بگذارم. وجود مقدّس حضرت صادق القول و الفعل، امام جعفر صادق (صلوات اللّه و سلامه علیه) فرمودند: پیامبر عظیم الشّأن، خاتم رسل، محمّد مصطفی (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) فرمودند: برای پروردگارعالم، نود و نه اسم کلّی است (خداوند اسامی زیادی دارد، ما در همین دعای جوشن کبیر که می خوانیم، بیش از هزار اسم برای خدا بیان می کنیم. امّا منظور از این اسامی کلّی؛ اسم های اصلی است) و یکی از آن نود و نه اسم، منّان است. یعنی منّان، از اسماء کلّی پروردگارعالم است.

او منّان است، امّا به ما بیان می کنند که منّت نگذارید؛ یعنی پروردگار عالم دارد منّت می گذارد؟ ! در حالی که این قدر سفارش هست که می گویند: از زمان نوح نبی این ورد زبان شد که گفتند: « اذا صنعتم صنیعه فانسوها» . می گویند: آن هایی هم که کرم و بخشش داشتند، خودشان برای خودشان همیشه این را می گفتند. به حاتم طایی می گفتند: آقا! شما خیلی کریم هستید. می گفت: نمی فهمم شما چه می گویید. می گفتند: چطور؟ می گفت: من که چیزی متوجّه نیستم، امّا اگر این هم راست بگویید، « اذا صنعتم صنیعه فانسوها» هرگاه کار خوبی درباره کسی انجام می دهید، فراموش کنید.

طوری شده که شعرا در شعرها هم این را بیان کردند. یک شاعر عرب زبان است که شعرهای بسیار عالی دارد و به او حُلَفی می گویند. او این طور بیان می کند: « ان امرء اسدى الی صنیعة و ذکرنیها مرة للئیم» اگر کسی کار نیکی را در حقّ من کند و ولو یک بار بیان کند، من او را لئیم یعنی پست می دانم؛ یعنی کسی که منّت بگذارد برای کاری که برای دیگران کرده، پست است، آن کار نیک یک توفیق مِن ناحیه الله تبارک و تعالی بوده که از دست من و شما برآمده است.

نعمت دادن خدا، برای فیض رساندن به بنده است

من ولیّ خدایی را می شناختم که وضع مالی ایشان خوب بود، ولی یک جایی وضع مالی اش بد شد و هیچ کسی هم نمی دانست. یک کسی از نزدیکانش آمد و چیزی از او طلب کرد. به او گفت: إن شاءالله فردا می دهم. فردا به همسرش گفته بود: می خواهم فرش را ببرم عوض کنم. گفته بود: خوب است، این فرش، خیلی عالی است. گفته بود: نه، این را که دیگر ده، پانزده سال است داریم و… ، خلاصه به این بهانه فرش را جمع کرد و برد به فرش¬ شویی داد و گفت: این را بشویید. بعد گفته بود: آقا! طوری هم بشویید که این حالت جلا بگیرد و پرزش هم بالا بیاید. بعد با آن بنده خدا تماس گرفته بود و به او گفته بود: من از بین آن چیزهایی که می خواستی، فعلاً یک فرش برایت فرستادم. حالا خانم او منتظر بود که همسرش فرش دیگری بیاورد. او هم بالاخره یک طوری رفت و با قرض و قوله یک فرش پست¬ تری گرفت و آورد انداخت که به تعبیری صدای خانم بخوابد.

خانمش دیدن همین آقای داماد رفته بود، دیده بود اِه! فرش خودش آن جاست. معمولاً می گویند: مال انسان، انسان را صدا می زند، به خصوص خانم ها دیگر! هیچی نگفته بود، منزل آمده بود، به ایشان گفته بود: فرش ما را که بردی به این ها دادی؟ ! گفته بود: هیس! اگر یک بار دیگر بگویی، راضی نیستم، گفت: نه! من چیزی نمی خواهم بگویم، امّا خوب چرا؟ ! نمی شود بیان کرد. بعد جمله ای را بیان کرده بودند، گفته بودند: اگر پروردگار عالم، امروز یک نعمت بزرگی را قلمبه در دامن ما انداخت (به تعبیر عامیانه با همسرش صحبت کرده بود) ، ما باید از آن بهره برداری کنیم؛ چون این را فرستاده که من به فیض برسم.

اولیای خدا این گونه هستند، منّت که نمی گذارند هیچ، تازه می گویند: این نعمت مِن ناحیة اللّه تبارک و تعالی است. خدا یک نعمت بزرگی را قلمبه در دامن من انداخته که من فیض برسم و بهره ببرم. آن وقت این ها بیایند منت بگذارند که مثلاً من فلان موقع، فلان ساعت، فلان جا، چنین کار خیری انجام دادم؟ ! ابداً. خدا با چه کسی صحبت نمی کند، به او نگاه نمی کند و او را پاک نمی کند؟ پیغمبر اکرم خاتم رسل، محمد مصطفی (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) فرمود: « المنّان‏ بما یعطی‏ لا یکلّمه اللَّه و لا ینظر إلیه، و لا یزکّیه، و له عذاب الیم» الله اکبر! این روایت، عجیب است. کسی که به چیزی که بخشش می‎ کند، منّت بگذارد، خدا دیگر با او سخن نمی گوید، خدا دیگر هیچ موقع نگاه به او نمی کند و خدا هیچ موقع او از گناه، پاک نمی سازد - ببینید علّت این که ما توفیق پیدا می‎ کنیم شب قدر را ببینیم، برای همین است؛ یعنی خدا می خواهد گناهانمان را ببخشد و خودش می خواهد ما را تزکیه کند - و خدا برایش یک عذاب دردناک هم قرار می دهد.

خدا خیلی بدش می آید، می فرماید: خوب نمی دادی، چرا حالا منّت می گذاری؟ ! عطا کردی، باید منّت بگذاری؟ ! می دانی این منّت گذاشتن چقدر برای آن کسی که چیزی را از من و تو گرفته، دردناک است؟ ! آن طرف مقابل می خواهد زمین دهان باز کند و داخلش برود، می گوید: ای کاش از آن نامرد چیزی را نمی گرفتم که امروز بخواهم زیر بار منّتش باشم.
برای همین پیامبر فرمود: « المنّان‏ بما یعطی‏ لا یکلّمه اللَّه و لا ینظر إلیه، و لا یزکّیه، و له عذاب الیم» الله اکبر! اگر کسی بخواهد منّت بگذارد، خدا به او نظر نمی کند!
خدا منّت می گذارد، یا ما منّت می کشیم؟ !

یا در یک روایت دیگری بیان می فرمایند که هر کسی را به یک مؤمن نیکی کند، بعد با یک سخنی او را آزار بدهد و منّت بگذارد که من این کار را کردم، خدا کارش را باطل می کند. در قرآن هم آمده: « یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى» . حالا این ها را داریم عرض می کنیم، برای این است که ما در این فراز از دعا داریم می خوانیم: « وَ لَیْسَ مِنْ صِفَاتک یَا سَیِّدِی أَنْ تَأْمُرَ بِالسُّؤَالِ « وَ تَمْنَعَ الْعَطِیَّة وَ أَنْتَ الْمَنَّانُ بِالْعَطِیَّاتِ عَلَى أَهْلِ مَمْلَکَتِک‏ » ، اگر منّت، بد است، اگر خودش هم فرمود: « لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى » ، می¬ شود که خود پروردگار عالم منّت بگذارد؟ !

دو حالت دارد، بعضی بیان کردند که مِن ناحیه الله عیبی ندارد، چون پروردگار عالم با انسان فرق می کند، منّت در مورد انسان با انسان نباید باشد و تمثیلی که زدند، گفته اند: ذوالجلال و الاکرام در مقام کبریایی است و تکبّر متعلّق به ذات احدیّت است، دیگران نباید تکبّر داشته باشند. الله اکبر، از همه جهات است و تکبّر متعلّق به اوست.
یک مطلبی هم ما عرض کردیم که منّان به معنی منّت گذاشتن مِن ناحیه الله نیست. منّان به این معناست که ما منّت می کشیم. همان طور که عرض کردم حضرت ثامن الحجج، آقا علی بن موسی الرضا (صلوات اللّه و سلامه علیه و علیه آلاف تحیه و السّلام) بیان فرمودند: « من لم یشکر المنعم من المخلوقین لم یشکر الله عزّوجلّ» هرکسی تشکِر نکند از آن کسی که به او نعمتی را داده است، حتّی از پروردگار عالم هم تشکّر نکرده است. لذا درست است که او منّت نمی گذارد، امّا ما باید تشکر کنیم.

پروردگار عالم حتّی برای مخلوقین این را بیان می کند که « من لم یشکر المنعم من المخلوقین » ، هرکسی که به شما نعمتی را داد، اگر کسی از او تشکر نکند، « لم یشکر اللّه عزّوجلّ» ، از خدا هم تشکّر نکرده است. یعنی بنا نیست که ما بگوییم وظیفه اش است، پولدار بود، خرجمان کرد، حالا مگر چی شد؟ خیر، درست نیست که کسی این حرف را بزند. باید تشکّر کنیم، ادب اقتضا می کند که ما تشکّر کنیم و بگوییم: آقا! محبّت کردی، بزرگواری کردی، ممنون، خدا به برکاتت بیفزاید. نباید انسان بگوید: حالا مگر چه کار کرده؟ او که برایش چیزی نیست، این خرج هایی که کرد، مثلاً فقط پول تو جیبی آقازاده اش هست؛ این حرف ها چیست؟ ! ما باید تشکّر کنیم. اگر تشکّر نکنیم، اشتباه کردیم. « من لم یشکر المنعم من المخلوقین لم یشکر اللّه عزّوجلّ» ، می فرماید کأنّه از پروردگار عالم تشکر نکرده، پس باید تشکّر کرد.

ما هم از پروردگار عالم باید تشکّر کنیم. پس « وَ أَنْتَ الْمَنَّانُ بِالْعَطِیَّاتِ ‏ » دو وجه است؛ یکی این که بعضی می گویند: خدا منّت نمی گذارد و دیگر این که بعضی می گویند: عیبی ندارد، خدا منّت می گذارد، پروردگار عالم با ما فرق می کند. پس پروردگاری که می فرماید: « لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِکُمْ بِالْمَنِّ وَ الْأَذى » ، یا پیامبری که آن حدیث کوبنده را فرموده که اگر کسی چیزی را به کسی داد و منّت گذاشت، خدا دیگر با او حرف نمی زند، تزکیه اش نمی کند و تازه به عذاب دردناک هم دچار می شود. دلیلش چیست؟

عرض کردم، اگر ما بعد از این که چیزی را به کسی دادیم، منّت بگذاریم، اوّل این که دلش می شکند و بعد هم می نشیند بارها به خودش لعن و نفرین می کند و می گوید: ای کاش از تو نمی گرفتم که بخواهی منّت بگذاری. پس منّت گذاشتن، خیلی بد است. در سوره بقره، آیه ۲۶۲ پروردگار عالم می فرماید: » الَّذینَ یُنْفِقُونَ أَمْوالَهُمْ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ ثُمَّ لا یُتْبِعُونَ ما أَنْفَقُوا مَنًّا وَ لا أَذىً لَهُمْ أَجْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ وَ لا خَوْفٌ عَلَیْهِمْ وَ لا هُمْ یَحْزَنُونَ» ‏ آن ها که در راه پروردگار عالم انفاق می کنند و به دنبال آن اذیت نمی کنند و منّت نمی گذارند، معلوم است که خدا اجر و پاداش به آن ها می دهد.

آن ولیّ خدایی که مثال زدم، می گوید: وقتی نعمتی قلمبه در دامن ما افتاده، لطف و رحمت خدا بوده و این نعمت خداست که من دارم به دیگری کمک می کنم. این دید کجا و آن دیدی که منّت می گذارد، کجا؟ ! خیلی فرق می کند. پس اگر منّت، بد است، اگر خود خدا هم در قرآن می فرماید و پیامبر عظیم الشّأن هم این طور بیان می فرماید، پس چرا در همین فراز شما دارید می گویید: « و انت المنّان بالعطیات» ؟ خود قرآن می فرماید که بعضی آمدند به تو منّت گذاشتند که مثلاً ما اسلام آوردیم، اگر ما نبودیم، اگر ما دور تو را نمی گرفتیم، کار تو پیش نمی رفت، ما آمدیم که تو را کمک و یاری کردیم و… . در سوره حجرات آیه ۱۷ بخوانید، ببینید چه می فرمایند، « یَمُنُّونَ عَلَیْکَ أَنْ أَسْلَمُوا قُلْ لا تَمُنُّوا عَلَیَّ إِسْلامَکُمْ بَلِ اللَّهُ یَمُنُّ عَلَیْکُمْ أَنْ هَداکُمْ لِلْإِیمانِ‏ » حبیب من! پیغمبر من! بر تو منّت می گذارند که بدون جنگ اسلام آوردند. بگو: اسلام خودتان را به رخ ما نکشید، بلکه خداست که شما را به ایمان هدایت کرد.

یعنی تصوّر نکن من حالا مسلمان شدم، منّتی است، من اگر نمی آمدم، نمی شد و… بلکه لطف خدا شامل حال تو شده است. چقدر انسان باید پست باشد که بگوید اگر بنده نبودم، این طوری نمی شد. اصلاً تو کیلو چند می ارزی که این حرف ها را می زنی؟ ! پروردگار عالم منّت بر تو گذاشته، لطف و محبّت و بزرگواری کرده، تو را در این وادی آورده است. حالا من منّت بگذارم که اگر من نبودم، چنین و چنان می شد؟ ! یا این که استغفرالله، نعوذبالله، نستجیربالله؛ پناه به ذات احدیّت، بگویم: من هستم که دارم هدایت می کنم؟ ! !

آیت الله خوشوقت در مورد هدایت جوانان توسط خودشان چه گفت؟

یک جمله ای بگویم که خیلی جالب است. به آیت الله خوشوقت (اعلی اللّه مقامه الشّریف) ، آن مرد الهی گفتند: آقا! شما خیلی موفّق هستید. دائم جوان ها دور شما هستند و باعث هدایت این جوان ها هستید. ایشان جمله خیلی قشنگی فرمودند، فرمودند: من خدا را شاکرم که تا به این جا، خدا به واسطه جوان ها، مرا از صراط مستقیم و هدایت دور نکرده است. چون جوان ها دور من جمع شدند، من دیدم این جوان ها چقدر در صراط مستقیم هستند و آن ها من را از این صراط مستقیم دور نکردند. من از خدای متعال تشکر می کنم و ممنون هستم که من را از این صراط مستقیم دور نکرده است. جوان ها که آمدند تازه صراط را هم دیدم. ولیّ خدا منّت نمی گذارد.

شما به پیامبر می گویید: ما اسلام آوردیم، یعنی ببین اگر ما نبودیم، یاری نمی کردیم، تو نمی توانستی مردم را هدایت کنی. این چه حرفی است؟ ! شما باید منّت بکشید که اسلام آوردید. حالا این منّت یعنی چه، اگر منّت بد است، خود آن ها منّت گذاشتند، پس این منّت یعنی چه و چرا این جا باز عنوان منّت را می آورد؛ حالا این ها نکاتی دارد که عرض می کنم.

بعضی از بزرگان نکاتی دارند، من آن ها را عرض می کنم و بعد نهایتاً می رویم به همان چیزی که خودمان جلسه گذشته گفتیم. فعلاً دارم جورچین را عرض می کنم. در این جلسه به این خاطر که آن چیزی که ما در مورد « وَ أَنْتَ الْمَنَّانُ» عرض کردیم که ما منّت می کشیم؛ به صورت ظاهر با معنی ظاهری « وَ أَنْتَ الْمَنَّانُ» نمی خورد، برای همین این را یک مقدار توضیح دادیم. إن شاءالله ادامه مطالب برای جلسات بعد بماند.

پس این اوّلین سؤال بود که اگر منّت بد است، پس چرا این جا « وَ أَنْتَ الْمَنَّانُ» است. بحث دیگر باز دومرتبه همین آیه شریفه است که عرض کردم بعضی می گویند: منّت من ناحیه الهم اشکالی ندارد. ما باز هم یک اعتراض داریم. مگر نمی گویید: منّت بین مردم اشکال دارد، اعتراض ما این است که در سوره محمّد (صلّی اللّه علیه و آله و سلّم) ، آیه ۴ به نوعی صحبت می شود که باز عنوان منّت است. آن هم منّت از ناحیه خلق به خلق. « فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَ امّا فِداءً» هدیه بدهند که مثلاً این ها آزاد بشوند، این خودش عنوان منّت است. « یابن الطلقا» که بیان می شود همین است. این منّت گذاشتن چیست، مگر این منّت گذاشتن، بد نیست، مِن ناحیه المخلوق برای دیگری این بد است، پس چطور بیان می شود؟ این را چه جوابی دارید بدهید؟

این آیات را هم که خواندید، روایت را هم که خواندید، پیامبر هم که بیان فرمود که خدا اصلا به کسی که منّت بگذارد، دیگر نگاهش نمی کند و با اوحرف نمی زند و قهری هم می کند که عذابش، دردناک می شود. حالا جواب چیست؟ إن شاءالله بماند برای جلسه بعد که به فضل الهی عرض کنیم موضوع چیست و دارند چه چیزی را مطرح می کند. « وَ أَنْتَ الْمَنَّانُ بِالْعَطِیَّاتِ عَلَى أَهْلِ مَمْلَکَتِکَ» إن شاءالله عرض کنیم.

خدایا! شب ها، شب های عجیبی است. لحظات، لحظات عجیبی است. خدایا! تو منّت نمی گذاری، ما منّت کش هستیم. آقاجانمان؛ حضرت حجّت منّت نمی گذارد. ما منّت کش هستیم. خدایا! در این شب های عجیب، عنایت آقاجانمان را به ما لحظه به لحظه افزون و با عنایت ویژه قرار بده.