فهم روزه و روزه‌داری مقدمه شناخت رمضان

به گزارش پارس به نقل از تسنیم، در مراقبات ماه مبارک رمضان عنوان شده است که یکی از اعمال مهم این ماه، شناخت حقیقت این ماه است. و فهمیدن روزه و روزه داری خود مقدمه ای بر شناخت ماه رمضان است. وقتی ابعاد مختلف آن شناخته شد انجام اعمال ویژه ماه نیز سهل و مخلصانه می شود و نتیجه آن نیز بیشتر مورد توجه خداوند قرار خواهد گرفت. مرحوم آیت الله حاج میرزا جواد ملکی تبریزی در المراقبات این مطالب را بازگو می کند

گرسنگی فواید بیشماری در جهت تکمیل نفس و شناخت خداوند برای سالک دارد. روایات زیادی در فضایل گرسنگی وارد شده است که بد نیست در اینجا اشاره ای به آن ها و سپس به فلسفه و حکمت گرسنگی داشته باشیم.

از پیامبر اکرم (ص) روایت شده است: « با تشنگی و گرسنگی با نفس هایتان مبارزه کنید همانا پاداش این کار همانند پاداش مبارزه در راه خداست و عملی دوست داشتنی تر از گرسنگی و تشنگی در نزد خدا نیست. و همچنین فرمودند: برترین شما روز قیامت در نزد خدا کسی است که گرسنگی بیشتری کشیده باشد و در خداوند متعال تفکر بیشتری کرده باشد. » و به اسامه فرمودند: « اگر می توانی در حال گرسنگی و تشنگی ملک الموت را ملاقات کن تا به بالاترین مقام ها و جاها رسیده و با پیامبران هم منزل شوی و ملائکه از دیدن روحت شادمان شوند و خداوند بر تو درود فرستد. » نیز فرمودند: " گرسنگی بکشید و بر بندهایتان سخت بگیرد شاید دل هایتان خداوند متعال را ببیند. "

معرفت و یقین نتیجه روزه داری

در حدیث معراج خداوند پرسید: " ای احمد! آیا آثار روزه را می دانی؟ پاسخ داد: خیر. خداوند فرمودند: نتیجه روزه کم خوری و کم گویی است. و آن حکمت را به ارمغان می آورد و حکمت معرفت را در پی دارد و معرفت یقین را. و وقتی که بنده ای به یقین رسید باکی ندارد که چگونه روزگار را سپری کند. در سختی یا آسانی و این مقام خوشنودهاست و هر کس طبق خوشنودی من رفتار کند، سه خصلت را به او می دهم: شکری که نادانی همراه آن نباشد، یادی که فراموشی نداشته باشد و دوستیی که دوستی من را بر دوستی آفریدگانم ترجیح ندهد. هنگامی که او من را دوست داشت، من هم او را دوست خواهم داشت؛ دوستی او را در دل بندگانم انداخته و چشم قلب او را به عظمت جلالی می گشایم و علم آفریدگانم را از او پنهان نمی دارم؛ در تاریکی شب و روشنایی روز با او مناجات می کنم تا آنجا که سخن گفتن و همنشینی او با بندگانم قطع شود و کلام خود و فرشتگانم را به گوش او می رسانم و اسراری را که از بندگانم پنهان کرده ام برای او آشکار می کنم… ؛ عقل او را غرق در شناخت خود کرده و درک او را بالا می برم؛ مرگ را بر او آسان می کنم تا وارد بهشت شود و وقتی که ملک الموت او را ملاقات کند، به او می گوید: آفرین بر تو و خوشا به حالت! خوشا بحالت! خداوند مشتاق تو است. . . خداوند می گوید: این بهشت من است، در آن بخرام و خوش باش و در همسایگیم ساکن شو. روح انسان می گوید: خدایا خود را به من شناساندی و با این شناخت از جمیع آفریدگانت بی نیاز شدم. قسم به عزت و جلالت اگر خوشنودی تو در این است که قطعه قطعه شده یا هفتاد بار به بدترین شکل کشته شوم خوشنودی تو برای من دوست داشتنی تر است… آنگاه خدای متعال می فرماید: به عزت و جلالم سوگند، هیچگاه مانعی بین خود و تو قرار نمی دهم؛ تا هر وقت خواسته باشی بر من وارد شوی؛ که با دوستان خود چنین کنم. »

در این روایت به فلسفه و فضلیت گرسنگی اشاره شده است. برای توضیح بیشتر می توان به سخنان علمای اخلاق که برگرفته از روایت می باشد، مراجعه کرد. آنان برای گرسنگی فواید زیادی گفته اند از قبیل:

کسی که شکم خود را گرسنه نگه دارد اندیشه اش تربیت می شود

الف. صفای قلب: زیرا سیری باعث ازدیاد بخار در مغز شده و مغز حالتی شبیه مستی پیدا می کند و نمی تواند خوب فکر کند؛ سرعت انتقال او کم شده و قلب کور می شود. برخلاف گرسنگی که باعث رقت و صفای قلب می شود و قلب را آماده تفکری که باعث شناخت می شود، می کند و نوری آشکار پیدا می کند. از رسول اکرم (ص) روایت شده است: « کسی که شکم خود را گرسنه نگه دارد اندیشه اش تربیت می شود. » قبلا نیز ثمرات شناخت و معرفت را شنیدی.

ب. تواضع و از بین رفتن سرمستی و ناسپاسی که منشا سرکشی است؛ وقتی نفس خوار شد در مقابل پروردگارش خاضع شده و از سرکشی دست بر می دارد.

ج. شکستن شدت شهوات و نیروهایی است که باعث انجام گناهان کبیره شده و سبب هلاکت انسان می شوند. چون بیشتر گناهان کبیره از شهوت سخن گفتن و شهوت جنسی به وجود می آید و کم کردن این دو شهوت باعث مصون ماندن از خطرها می شود.

د. آمادگی برای انجام تمام عبادت ها از چند جهت است؛ که کمترین آن ها کم احتیاجی به تخلی و بدست آوردن غذا و کمتر بیمار شدن به بیماری های گوناگون است. زیرا معده خانه بیماری و پرهیز سر هر دارویی است و نیز مانع بوجود آمدن مشکلاتی که از غذا خوردن بوجود آمده و انسان را محتاج مال و مقام دنیا می کند می کند؛ مال و مقامی که عده بسیاری را هلاک کرده است.

ه. توانایی برای دادن مال، میهمانی دادن، هدیه دادن، احسان و نیکی، رفتن به حج و زیارت و بالاخره انجام تمام عبادت های مالی است.

انسان نمی تواند این فایده ها را به روشنی درک کند مخصوصا فایده اول را. تفکر در عمل مانند نتیجه است و غیر آن مانند مقدمات است چون فکر حرکت است تو غیر فکر مقدمه و آمادگی برای حرکت. به همین جهت درباره تفکر روایت شده است: « یک ساعت تفکر بهتر از هفتاد سال عبادت است»