پس از سرقت پلاک خودرو چه کار کنیم؟

اگر مروری داشته باشیم بر تاریخچه پلاک در ایران باید به دوره صدارت وثوق الدوله اشاره کنیم که به درشکه ها و گاری ها پلاک هایی چسبانده شد و هر یک از آن ها دارای شماره ای شدند.

در آن زمان متولی این کار اداره بلدیه (شهرداری) بود. تعویض و نصب پلاک بر روی خودروها در ایران قدمتی طولانی دارد، سابقه اولین خودرو پلاک شده در کشور، به سال 1305 همگام با ورود نخستین خودرو به کشور برمی گردد.

در آن روزگارها قوانینی که شامل 32 بند بود برای شماره گذاری خودروها وضع شد که البته این قوانین سه سال بعد از ورود اولین خودروها به کشور یعنی در سال 1308 تنظیم شد. در آن سال، خودروها صاحب پنج پلاک شدند؛ نام کارخانه، آدرس مالک، نمره عقب، نمره جلو و پلاک مالیات. تصویب قوانین به همین جا ختم نشد؛ حدود یک هزار و 308 وقتی تعداد اتومبیل سوارهای شخصی شهر به یک هزار و522 نفر رسید، قوانین مربوط نیز تغییر کرد و پلاک ها متشکل از نام شهر و حدود چهار عدد که در بالای نام شهر قرار داشت، شدند.

در گذشته در پلاک خودروها پنج رقم و نام شهری که خودرو در آن پلاک شده بود دیده می شد یا به همراه شماره پلاک و نام شهر عددی دیگر در آن درج می شد. با افزایش خودرو در کشور، تصمیمی اتخاذ شد تا یکی از حروف الفبای فارسی نیز به نام شهرها افزوده شود و سپس نوبت به پلاک هایی رسید که نام شهر با عدد دورقمی ترکیب و پلاک های جدیدی بر روی خودروها نصب شد. در دهه هفتاد، خودروها دیگر از آن شکل و شمایل قدیمی خارج شده و پلاک ها نیز لیزری شده بود. در سال 1378 با آمدن پلاک های لیزری، مسوولین تصمیم گرفتند که باید همه پلاک های خودروها یکسان شوند و این نوع پلاک روی همه خودروها نصب شود. طرح تعویض پلاک در سطح کشور آغاز شد. در این طرح مالکان خودرو، موظف به دریافت برچسب تعویض پلاک شدند و بابت آن برچسب ها نیز در آن روزگار مبلغی از آن ها گرفته شد.

در دهه 80 خورشیدی نوبت به پلاک های ملی رسید که هم دارای ابعاد و طرحی جدید بود و هم در نوع شماره گذاری و چیدمان اعداد و حروف در کنار یکدیگر بدیع به نظر می رسید.

مشکلات تعویض پلاک به گونه ای بود که در سال 83، میان نیروی انتظامی و دیوان عدالت اداری اختلاف نظرهایی به وجود آمد که این اختلافات موجود موجب سرگردانی و بلاتکلیفی مردم شد. در همین خصوص، خزانه دار شورای شهر تهران در یکصد و یازدهمین جلسه علنی شورای شهر، با اشاره به 700 هزار خودروی پلاک شده طی سال های 80 تا 83 از دیوان عدالت اداری درخواست کرد که «اگر مصوبه دیوان عدالت اداری (غیرقانونی بودن عدم ثبت تعویض پلاک ها در دفاتر اسناد رسمی) وجاهت قانونی دارد سایر مسوولان هم باید آن را برای رهایی مردم از سرگردانی بپذیرند و اجرا کنند.

این مشکلات همچنان تا سال 87 ادامه داشت تا اینکه رئیس مرکز شماره گذاری راهنمایی و رانندگی اعلام کرد که حدود یک میلیون پلاک قدیمی وجود دارد که هنوز به پلاک کشوری تبدیل نشده اند و 500هزارزوج پلاک مربوط به سال های دهه 40 و اوائل 50 است که در حال حاضر وجود خارجی ندارند و از بین رفته اند.

همچنین در دهه 80 در پلاک های جدید کدهای دورقمی که در سمت راست این پلاک ها بود، معرف محل سکونت و آدرس شهر و منطقه ای بود که مالک خودرو در زمان خرید خودرو به ادارهٔ شماره گذاری اعلام کرده بودند. تفاوت فاحش و اصلی و شاید دلیلی که باعث نصب این نوع پلاک بر خودروها شد، در این بود که این پلاک به خودرو تعلق نداشت و متعلق به مالک خودرو بود و با انتقال خودرو به شخصی دیگر پلاک انتقال نمی یافت و پلاک تنها به شخص تعلق داشت و با تغییر وسیلهٔ نقلیه، شخص همواره از پلاک ثابتی استفاده می کند.

پلاک خودروها در ایران پس از سال ١٣٨٣ به شکل استاندارد اروپایی (پلاک های استاندارد اروپایی دارای 20.5 اینچ (52 سانتیمتر) طول و 4.5 اینچ (11 سانتیمتر) عرض درآمد. انواع پلاک ها نیز از سال 1382 به بعد در خودروها اعم از شخصی، معلولان و جانبازان، گذرموقت، تاکسی، عمومی، کشاورزی، دولتی، نظامی، خودروهای تاریخی، سیاسی، موتور سیکلت ها، مناطق آزاد تجاری نصب شد.

پلاک های وسایل نقلیه ایرانی دارای 11 نوع برای خودروها و پلاک موتورسیکلت ها هستند که در چهار رنگ صادر می شوند. شماره گذاری خودروها نیز به صورتی است که می توان از شماره پلاک آن ها به اطلاعاتی مانند استان صادرکننده پلاک، تاریخ صدور پلاک پی برد.

قانونگزار مجازات هایی را برای صاحبان پلاک های مسروقه در صورت ندادن اطلاع و گزارش به نیروی انتظامی در نظر گرفته است. آنچه که مانند سرقت اتومبیل بسیار اتفاق می افتد، سرقت پلاک ماشین است. به عبارتی دیگر عده ای از سارقان فقط پلاک های اتومبیل را سرقت می کنند و با تعویض این پلاک ها اقدام به انجام اعمال خلاف خود می کنند. این در حالی است که سرقت پلاک برای سارقان بسیار مقرون به صرفه تر و کم خطرتر از سرقت خود ماشین خواهد بود.

سارقان پلاک خودروها در صورت دستگیری، مجازات سرقت اتومبیل مشمول آن ها نخواهد شد، زیرا این افراد معمولا با اتومبیل های غیر مسروقه ولی با پلاک سرقتی متعلق به دیگری اعمال خلاف قانون خود را انجام می دهند. ممکن است مالکان خودروها بنا به دلایلی این نوع سرقت را گزارش ندهند که این امر خود زمینه ساز وقوع بسیاری از جرایم دیگر است به همین دلیل به منظور جلوگیری و پیشگیری از وقوع جرایم، قانونگذار مجازات هایی را برای صاحبان پلاک های مسروقه در صورت عدم اطلاع و گزارش به نیروی انتظامی درنظر گرفته است.