چگونگی حمایت دربار شاه از انتشار لغتنامه دهخدا

به گزارش پارس ، به نقل ازایسنا، دومین نشست شب های ایرانشهر به بزرگداشت علامه علی اکبر دهخدا اختصاص پیدا کرده بود.

در این مراسم که پنجشنبه ۱۳ تیرماه در تالار « جلیل شهناز» خانه هنرمندان و با حضور شخصیت هایی همچون عبدالله انوار (نسخه پژوه) ، علی افخمی (رئیس مؤسسه لغت نامه دهخدا) ، سید احمد وکیلیان (پژوهشگر) و فاطمه راکعی (مدیرعامل انجمن شاعران ایران) برگزار شد، غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان ادب فارسی درباره علامه دهخدا گفت: دهخدا از مردان بزرگ تاریخ معاصر ایران است. او از مردانی است که در انتقال ارزش های مثبت دوران تجدد به ایران نقش بزرگی داشته و سهم بسزا و فراموش نشدنی در گسترش علم و فرهنگ و ارتقای دانش و همچنین بسط آزادی داشته و دارد.

حدادعادل با بیان اینکه زندگی علامه دهخدا فراز و نشیب های زیادی داشته است، افزود: اگر کسی همت کند و فیلمی از زندگانی او بسازد این فیلم می تواند مثل یک سریال تلویزیونی جذاب باشد. دهخدا در چندین عرصه تلاش مؤثر و ماندگاری داشته است.

او با اشاره به همکاری علامه دهخدا با میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل برای انتشار روزنامه « صوراسرافیل» اظهار کرد: میرزا جهانگیرخان صوراسرافیل پس از اینکه شعر « مرغ سحر چون شب تار» دهخدا را در روزنامه خود منتشر کرد از سوی محمدعلی شاه اعدام شد و اگر دهخدا در کشور می ماند او نیز اعدام می شد. در همان زمان، دهخدا به پاریس می رود و در آنجا تلاش می کند روزنامه صوراسرافیل را منتشر کند که البته موفق نمی شود. ولی در سال ۱۳۲۷ در استانبول روزنامه « سروش« را با افکار مشروطه خواهی منتشر می کند.

رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی در ادامه به فعالیت های سیاسی علامه دهخدا اشاره کرد و در این زمینه گفت: پس از دوران « استبداد صغیر» که مجلس دوم گشوده می شود با اینکه دهخدا در ایران نبوده است، از سوی مردم دو شهر تهران و کرمان به نمایندگی مجلس انتخاب می شود. دلیل انتخاب او از سوی مردم کرمان دفاع از حق مردم کرمان و ایستادن او در مقابل حکومت بوده است. او پس از اینکه وارد مجلس می شود به اعتدالیون می پیوندد و این بخش نیز جزئی از فعالیت های سیاسی او می شود.

او در ادامه به فعالیت علامه دهخدا در عرصه مدیریتی علامه دهخدا در مدرسه سیاسی اشاره کرد و در این زمینه نیز گفت: دهخدا اولین درس خوانده مدرسه سیاسی بوده است که بعدها خود نیز رئیس این مدرسه سیاسی می شود. پس از تأسیس دانشکده حقوق در دانشگاه تهران نیز بلافاصله مدیر این دانشکده می شود و حدود ۱۴ سال به اداره مؤسسات آموزش عالی می پردازد.

حدادعادل همچنین گفت: فعالیت دیگر دهخدا در بخش علمی بوده است. او در ایران و حوزه علمیه درس خوانده و با ادبیات فارسی و عربی آشنایی خوبی داشته است. همچنین طی دو سال زندگی در اروپا با تمدن و فرهنگ غرب از نزدیک آشنا بوده است. علامه دهخدا تمام همت خود را صرف تألیف کرده و به سراغ « امثال الحکم» رفته و توانسته جامع ترین مجموعه امثال الحکم را منتشر کند. حتی بسیاری از افرادی همچون صادق هدایت که پیش از آن تحقیقاتی در این زمینه انجام داده اند کارهای خود را به دهخدا هدیه می کنند.

حدادعادل با بیان اینکه کار اصلی علامه دهخدا در عرصه تألیف، انتشار لغت نامه دهخدا است، گفت: تألیف و انتشار این اثر که از سال ۱۳۱۸ تا ۱۳۵۸ طول کشیده است؛ برای این است که لغت نامه دهخدا می شود خزانه و پیکره واژگان فارسی و مادر هر لغت نامه دیگری که بعد از آن منتشر می شود به طوری که پس از ۷۵ سال هنوز جانشینی برای این لغت نامه به وجود نیامده است. از این جهت دهخدا حق ویژه ای به گردن تمام فارسی زبانان جهان دارد.

او در ادامه با اشاره به ارزش تألیف لغتنامه دهخدا اظهار کرد: در این اثر علامه دهخدا با ذوق و فهم ادبی خوبی که داشته است توانسته شاهد مثال هایی از خیلی جاها برای لغات و واژه ها پیدا کند و همچنین به خاطر اینکه به این کار علاقه داشته، خود نیز یادداشت هایی به آن اضافه کرده است که خود این یادداشت ها و نقل قول هایش نیز سند هستند.

او همچنین به دوران زندگی در خفای علامه دهخدا در نزد سرداران ایل بختیاری اشاره کرد.

حداد عادل با بیان اینکه تالیف لغت نامه به تنهایی کافی است تا نام دهخدا را جاودانه کند، گفت: او زندگی پرفراز و نشیبی داشته است. در زمان مصدق نیز به حکم رادمردی و ایران دوستی، از دولت مصدق پشتیبانی می کند و وقتی کودتا می شود وی مغضوب دربار واقع می شود و به همین دلیل چندبار احضار و بازجویی می شود.

رئیس فرهنگستان زبان ادب فارسی در ادامه به طبع شعر علامه دهخدا اشاره کرد و گفت: علامه دهخدا شعرهای محکم و استواری دارد که در این باره باید جداگانه درباره او صحبت شود. دهخدا از مردانی است که هرچند وقت یکبار به جوانان معرفی شود تا مردم بدانند وضع امروز فرهنگ ایران نتیجه تلاش چه کسانی است.

حدادعادل در ادامه به فعالیت های فرهنگستان زبان و ادب فارسی برای تألیف فرهنگ جامع زبان فارسی اشاره کرد و گفت: از ابتدای تاسیس فرهنگستان زبان به این نتیجه رسیده بودیم که باید تحولی در نوشتن فرهنگ نویسی به وجود آید و یک لغت نامه دهخدای دیگری که پاسخگوی امروز زبان فارسی باشد، تالیف شود. خوشبختانه شخصیت جامع و معتدلی مثل علی اشرف صادقی قبول کرد تا این کار انجام گیرد و هم اکنون نیز جلد اول این فرهنگ جامع زبان فارسی که شامل حرف « آ» است، منتشر شده است. تالیف و انتشار این جلد ۱۸ سال طول کشیده و حدود یک میلیارد تومان هزینه برداشته است. حرف « آ» بیش از ۱۲۰۰ صفحه است که احتمال می دهیم به ۴۰ هزار صفحه برسد.

او همچنین سخنانی درباره کمبود بودجه برای انتشار جلدهای بعدی این فرهنگ بیان کرد و گفت: این روزها که معمولا بحث از کمبود بودجه است یکی از نگرانی های من ادامه انتشار فرهنگ جامع زبان فارسی است.

به گزارش ایسنا، در ادامه مراسم، علی افخمی رئیس موسسه لغت نامه دهخدا نیز در سخنانی عنوان کرد: خیلی ها هستند که به لغت نامه دهخدا ایراد می گیرند و به آن نقدهایی وارد می کنند؛ البته اشکالی هم ندارد اما باید بدانیم که دهخدا کار تألیف لغت نامه را به تنهایی و در خانه خود انجام داده است. او پس از اینکه دو میلیون فیش تهیه می کند به این فکر می افتد که این فیش ها باید در قالب کتاب چاپ شوند ولی می بیند که پول ندارد. به مجلس نامه می نویسد و مجلس کار را دنبال می کند و نهایتا انتشار این اثر را به دانشگاه تهران محول می کنند. البته در همان زمان افراد مختلف نظرات موافق و مخالفی درباره انتشار این اثر داشتند که خوب است امروز اسناد آن منتشر شود. حتی برای انتشار لغت نامه از دولت وقت هم درخواست پول می شود که گفته می شود از محل فروش پهن اسب های سلطنتی مبلغی به این کار اختصاص یابد. این موضوع در تاریخ وجود دارد.

او در ادامه با بیان اینکه امروز نیز مؤسسه لغت نامه دهخدا در مضیقه مالی قرار دارد، درباره انتشار فرهنگ جامع زبان فارسی و دیگر فعالیت ها در این زمینه گفت: الان حرف « الف» تمام شده است اما همه به ما می گویند که چرا لاک پشتی عمل می کنید. استاد حداد عادل می داند که برای انتشار یک جلد فرهنگ یک میلیارد هزینه شده است. بنابراین من از ایشان تقاضا می کنم با توجه به پشتوانه فرهنگی ای که دارند در این زمینه دست ما را بگیرند.

او همچنین گفت: دو سال پیش به خاطر وضعیت فقر و تنگدستی مؤسسه لغت نامه دهخدا پیش مسئولین دانشگاه رفتم و تقاضای کمک کردم اما آنها گفتند شما ساختمان مؤسسه لغت نامه دهخدا را اجاره بدهید و اگر از جایی هم پولی به ما دادند ما هم صدقه ای به شما می دهیم.

در ادامه این مراسم، عبدالله انوار نسخه پژوه و مصحح با موضوع لغت نامه دهخدا از منظر فلسفی متنی را قرائت کرد.

همچنین فاطمه راکعی مدیرعامل انجمن شاعران ایران با موضوع سبک شناسی شعر علی اکبر دهخدا سخنانی بیان کرد.

همچنین سیداحمد وکیلیان از دیگر شخصیت هایی بود که با موضوع « لغت نامه دهخدا از بهارستان تا بهبودستان» سخنانی بیان کرد.