مصائب مهریه با افزایش قیمت طلا و سکه
نرخ سکه هر روز بالا و پایین می‌رود و افراد بسیاری در این صعود و نزول قیمت ها، حساب سود و زیان اموال و دارایی هایشان را دارند اما در کنار آن‌ها، مردان و زنانی هستند که افزایش و کاهش نرخ سکه، می‌تواند تأثیرات فراوانی را بر زندگی آنان به جا بگذارد، چون تصور می کنند طلاق بهتر ازماندن و جان کندن در زندگی های نوپا یا ریشه‌دار است.
مرضیه محبی از فعالان حقوق زنان بر این باور است که زوجین مهریه را صدها سکه طلا قرار می دهند در حالی که آه ندارند با ناله سودا کنند و به محض بروز اختلاف همین دروغ توافق شده، محور جدال می شود، مرد شروع به پنهانکاری واختفای اموالش می کند و زن راهی اداره ثبت و دادگاه می شود و زندگی مشترک به میدان رزم طلبکار و بدهکار بدل می شود. در این میان دستگاه قانونگذار هم بیکار ننشسته و سال‌هاست در کار کُند و بی اثر کردن این سلاح زنان است.
او که در گفت وگو با ایسنا این اظهارات را مطرح نموده، مهریه را شیر بی یال و دم و شکمی توصیف کرده که به هیچ کار نمی آید. زنان که مدعی حقوق عادلانه و گذار از وضعیت سنتی هستند باید این ابزار قدیمی غیر قابل استفاده را زمین بگذارند. دستگاه قانون گذاری نیز باید در جهت اجرای عدالت، قوانینی برای تأمین حقوق فراموش شده زنان تصویب کند.
چهره زشت غم انگیز ادارات ثبت که به صحنه پر ازدحام زنانی بدل شده است که به دنبال مهریه های موهوم خود هستند، پیوندهای اجتماعی را می‌گسلد و جامعه را بیمار می کند.
کافی است سری به یکی از شعبات مجتمع قضائی خانواده در تهران بزنید تا سیل افرادی را ببینید که زندگی خود را بر پایه مهر و عطوفت بنا نهاده اند اما در ادامه مسیر پرنشیب و فراز زندگی مشترک، آن‌قدر گره بر گره زندگیشان افتاده که راهی دادگاه شده اند. زوجینی که با اطلاع و بی اطلاع مهریه‌های بالا را مبنایی برای استحکام بخشی زندگی خود قرار داده‌ا ند و حالا به جایی رسیده‌اند که حاضرند تمامی دارایی خود را بدهند اما لحظه‌ای در کنار یکدیگر نباشند. آدم‌هایی که هیچ گاه فکرش را نمی‌کردند روزی کارشان به طلاق برسد و هرچند در ابتدا حاضرند از جان خود هم برای یکدیگر بگذرند اما در آخر نبض زندگیشان به تعداد سکه‌هایی گره خورده است که قیمتش در لحظه و ثانیه جابه‌جا می‌شود.شاید بخشی از بار این مسئله بر دوش زوجینی باشد که حالا به هر دلیل نتوانسته‌اند با یکدیگر زندگی کنند، اما این مشکل ریشه‌ای تر از این حرف‌هاست و در واقعیت علت آن را باید در فرهنگ و سبک زندگی خانواده‌هایی جست که مهریه‌های بالا را دلیلی برای پایداری زندگی فرزندان خود قرار داده‌اند در حالی که این تصمیم اشتباه بیشتر برای سرپوش نهادن بر مشکلات تربیتی زوجین و کمبودهای شخصیتی آنان مبنا قرار داده می‌شود.مهریه‌های میلیاردی ۱۱۰ سکه‌ای روی میز دادگاه
نزدیک به یک دهه پیش بود که بنا شد، مجازات حبس در مورد مهریه فقط تا سقف ۱۱۰ سکه بهار آزادی یا معادل آن اجرا شود و نسبت به مازاد، قانونگذار، اثبات توانایی زوج را شرط مطالبه مهریه از سوی زوجه قرار دهد اما با گذشت زمان و چندبرابر شدن نرخ سکه در سال جاری نسبت به سال ۹۱ عملا این قانون با ناکارآمدی اساسی مواجه شد که مشخص نیست چه راهکاری بتواند جوابگوی این مشکل باشد. مهریه‌های ۱۱۰ سکه‌ای با نرخ کنونی، رقمی میلیاردی پیدا کرده‌اند و به جز عده‌ای خاص، اکثریت جامعه توان پرداخت چنین هزینه‌هایی را ندارند. سکه‌هایی که در سال ۹۱ بالاترین قیمت آن به ۵۰۰ تا یک میلیون تومان می‌رسید و اکنون نزدیک به ۱۰ تا ۱۶ برابر شده است و نرخ آن هر روز به دلایل مختلفی تغییر می‌کند.
چندسال پیش بود که برخی پیشنهاداتی را به منظور کاهش سقف مهریه به تعداد ۵۵ سکه مطرح کردند اما در نهایت این مسئله عملیاتی نشد و همچنان همان رویه سال ۹۱ پابرجاست. با این وجود متأسفانه معضل مهریه‌های نجومی با قیمت سر به فلک کشیده سکه و طلا، کار را به جایی رسانده است که تقسیط آن به ربع یا نیم هم برای بسیاری از افراد جامعه با درآمد متوسط قابل پرداخت نیست و زوجینی که با یکدیگر به اختلاف برمی‌خورند در سیاهچاله‌ای قرار می‌گیرند که خلاصی از آن به سادگی امکانپذیر نیست و زنان و مردان دوندگی‌های حقوقی بسیاری برای جدا شدن از یکدیگر بر سر راه دارند.
ضرورت بررسی کارشناسی درباره کمیته تعداد سکه در مهریه
در این رابطه با یکی از نمایندگان کمیسیون فرهنگی مجلس به گفت‌وگو پرداختیم و نظرش را درباره کاهش محدودیت تعداد سکه‌ها با توجه به افزایش نرخ بی حد و حساب آن جویا شدیم.
غلامرضا منتظری در این رابطه به «رسالت» گفت: « این موضوع می‌تواند در دستور کار کمیسیون قرار بگیرد اما اکنون نمی‌توان راجع به آن قضاوت کرد چراکه نیاز به یک کار کارشناسی دارد. ما باید نظرات نهادها و سازمان‌هایی را که به طور مستقیم با این مسئله ارتباط دارند و پیامدهای آن را می‌بینند ارزیابی کرده و با شنیدن نظرات آنان، این موضوع به عنوان یک طرح، بررسی شود. اکنون نمی‌توان راجع به آینده این مسئله اظهارنظر کرد اما به عنوان یک دغدغه در دستور کار کمیسیون فرهنگی مجلس قرار دارد و منتظریم نظرات سازمان‌ها و نهادهای مختلف را در این زمینه جویا شده و سپس به راهکاری جامع در این زمینه برسیم تا در آینده این نقدها متوجه ما نشود.»
به گفته سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی «اصل مهریه نشان محبت،عاطفه ، پایداری و وفاداری زوجین است، اگر به مهریه از این دیدگاه نگاه کنیم قطعا ارزشمند است. از طرفی اثرات روحی- روانی را بر جدایی‌های احتمالی دارد، ولی مشکل از اینجا شروع می‌شود که برخی نگاه ابزاری به مهریه دارند و آفت‌های بسیار از این مرحله آغاز می‌شود. به نظر من باید دو کار به موازات یکدیگر شکل بگیرد؛اول کار فرهنگی است که رویکردها در این زمینه تغییر کرده تا کار به این مسئله منجر نشود، چراکه نفس مهریه ارزشمند بوده و نشان وفاداری است. کار دوم هم این است که اگر جمع‌بندی کارشناسی به ضرورت تصمیم‌گیری درباره کمیته مهریه برسد، باید به مدلی برسیم که هم حرمت‌ها حفظ شود و هم در چارچوب مسائل قانونی زمینه ظهور و بروز این مسائل تلخ نشود.»
موضوعی که در صورت ورود مجلس به آن، می‌تواند راهکاری برای حل این مسئله باشد تا اگر خانواده‌ای از تمکن مالی برخوردار نبود، دچار چنین اشتباهاتی نشود. هرچند نیاز به بحث‌های کارشناسی دارد تا در آینده با مشکلاتی نظیر آنچه در سال ۹۱ تصویب شد، مواجه نشویم.در این شرایط باید به این موضوع نیز اشاره کرد که اگرچه تلاش جدی برای کاهش زندانیان مهریه صورت گرفته است اما شیوع کرونا با افزایش نرخ سکه و ارز در کنار افزایش بیکاری و تشدید مشکلات اقتصادی موجب شده تا حبس زدایی از مهریه به جایگاهی که انتظار می‌رفت، نرسد و طبیعی است که اگر زوجین از چنین درآمد نجومی برخوردار بودند، شاید کارشان به دادگاه و طلاق نمی‌رسید.
از ابتدا باید جلوی عقد با مهریه بالا گرفته شود
سمیرا مقدسی، وکیل پایه یک دادگستری در این رابطه به« رسالت» گفت: « اولین اقدام مهم در این زمینه این است که فرهنگ‌سازی ریشه‌ای انجام شود تا در مهریه‌های بالا عقد پذیرفته نشود چراکه تصور بسیاری از مردم بر این است که مهریه‌های بالا قابل وصول نیست در حالی که این چنین نیست. حتی در مهریه‌های بالای ۱۱۰ سکه تنها مرد به زندان نمی‌رود و این مسئله قسط‌بندی می‌شود. این‌که به خاطر چشم و همچشمی میزان سکه بالا تعیین شود، واقعا از اساس اشتباه است چراکه در آینده مشکلات عدیده‌ای را برای زوجین ایجاد می‌کند. عرف جامعه ضعف‌های قانونی را با مهریه پوشش می‌دهد، در حالی که باید فرهنگ‌سازی جدی صورت بگیرد تا این اشکالات برطرف شود از جمله این‌که خانمی که همسرش فوت می‌کند تنها یک هشتم از اموال همسرش را ارث می‌برد و در این زمینه مهریه می‌تواند به او کمک کند در حالی که با یک فرهنگ‌سازی درست می‌توانیم از به وجود آمدن این مشکلات جلوگیری کنیم. متأسفانه ما تنها در جامعه هم و غم خود را بر مسئله مهریه قرار داده‌ایم و در این شرایط زنان ترغیب به گرفتن مهریه بالا می‌شوند. در این زمان اقدامات مختلفی برای بحث مهریه صورت گرفته از جمله این‌که اعسار آقایان با دست و دلبازی بیشتری صورت می‌گیرد در حالی که قبلا این‌گونه نبود.»
این وکیل پایه یک دادگستری تأکید کرد: « ما باید بر این مسئله تأکید داشته باشیم که تنها نباید به دنبال آن باشیم که مردان به زندان نیفتند و بتوانند اعسار خود را به سادگی ثابت کنند و با انتقال اموال خود به دیگر افراد، هیچ حقی به زن نرسد، در این شرایط زنان نه می‌توانند طلاق بگیرند و نه می‌توانند حق و حقوق خود را بگیرند. برخی گمان می‌کنند که در قرار دادن شرایط عندالاستطاعه هم اختلاف نظر وجود دارد و این‌گونه نیست که از اعطای مهریه به زن خودداری کند. موضوع مهم در مسئله مهریه این است که اگر درصددیم که خانم‌ها را به پایین گرفتن مهریه راضی کنیم، باید قوانینی را به نفع خانم‌ها تصویب کنیم که شرایط آنان هم سخت نشود و نفع دو نفر درنظر گرفته شود. نظرمن این است که راه‌های پیشنهادی به نفع خانم‌ها درنظر گرفته شود. از جمله راهکارهایی که می‌توان برای این مسئله سنجیده شود این است که به جای مهریه، ملک درنظر گرفته شود یا اگر ملکی در اختیار ندارد، شرطی قرار داده شود تا مرد در صورت خرید مسکن سه دانگ خانه را به نام همسرش کند یا طرح‌هایی از این دست که به حق خانم‌ها هم در این زمینه توجه شود. یک مشخصات جزئی از منزل داده شود و در عقدنامه ثبت شود تا بعدا بتواند ثبت شود.»
مقدسی در بخش دیگری از سخنان خود خاطرنشان کرد: « قطعا هیچ کس موافق زندان رفتن مردان نیست چراکه عملا با زندانی کردن آنان حقی نیز برای خانم‌ها منظور نمی‌شود و تنها ضرر به بیت المال زده می‌شود. مشکل اینجاست که ما در مهریه‌های بالا عملا کاری انجام نمی‌دهیم و از طرفی اعسار آقایان را هم تأیید نمی‌کنیم، لذا با معضلی مواجه می‌شویم که زن نمی‌تواند طلاق بگیرد و قادر به گرفتن حق و حقوق خود نیز نخواهد بود. نباید راه طلاق را ببندیم و راه مهریه را هم مسدود کنیم و در این شرایط راهکاری برای افراد قرار ندهیم. قانون باید اصلاح شود اما این مسئله زمان‌بر است و در این برهه زمانی بهترین راهکار اقداماتی است که خود قوه قضائیه می‌تواند بر روی آن متمرکز شود. به طور کلی مرد و زن هر دو از مهریه بالا آسیب می‌بینند اما راهکارآن به زندان انداختن مردان یا سخت‌تر کردن قوانین نیست چراکه باید همه تلاش کنیم که دو طرف بتوانند با سهولت در قوانین به شرایط متعادلی برسند.»
خانواده‌ها بدانند مهریه بالا خوشبختی نمی‌آورد
در ادامه این سخنان باید تأکید کرد: فرهنگ‌سازی اولین اقدامی است که باید در این زمینه صورت بگیرد تا خانواده‌ها بدانند مهریه‌های بالا ضامنی برای خوشبختی فرزندانشان نیست، ازطرفی پسران نیز نباید برای چشم و همچشمی دست به چنین اقدامی بزنند چراکه با توجه به نامشخص بودن وضعیت اقتصادی در آینده مشخص نیست که چه اتفاقی در این زمینه صورت می‌گیرد و این مسئله تنها اثرات منفی را بر زندگی زوجین وارد می‌کند.
مطابق دیدگاه جامعه شناسی، در شرایط فعلی و با سخت‌تر شدن قوانین، راهی برای ستاندن مهریه‌های بالا از سوی خانم‌ها وجود ندارد و در این شرایط تنها باید عمر خود را در گیر و دار مباحث حقوقی به منظور دریافت حق و حقوشان تلف کنند. هرچند مهریه می‌تواند طلاق را محدود کند اما برای کسانی که به لحاظ اخلاقی، رفتاری و سازگاری به آخر خط رسیده‌اند، میزانش تأثیرگذار نیست چون طرف مقابل آن‌قدر تحت فشار قرار می گیرد که راضی به بخشیدن مهریه و طلاق است و در نقطه مقابل برای خانواده هایی که در آن مهر و محبت حاکم است، وجود مهریه تأثیری ندارد.
هرچند در این میان برخی کارشناسان معتقدند که از زنان به لحاظ عرفی قبل و پس از طلاق باید حمایت لازم به عمل بیاید تا در صورت پایین بودن مهریه هم بتوانند حق و حقوق خود را در این زمینه استیفا کنند.
در همین رابطه با یک جامعه شناس صحبت کردیم و او در این رابطه تأکید کرد: پایین آوردن مهریه در صورتی قابل اجرایی شدن است که بتوانیم حمایت قانونی را از زنان خود به درستی در جامعه اجرایی کنیم و این مسئله نیاز به فرهنگ‌سازی جدی دارد.
زهرا محسنی فرد در این رابطه عنوان کرد: « مهریه سنگین اکنون عمومیت چندانی در میان خانواده‌ها ندارد و اگر خانواده‌ای هم به دنبال چنین موضوعی باشند، صرفا هدفشان این است که به طور نمادین اعلام کنند که این مهریه بالا به عنوان سرمایه دخترشان مطرح شده است اما این‌که به عنوان یک مفهوم عینی مطرح شود، نیست. بسیاری از افراد قادر به پرداخت مهریه نیستند و به سادگی حتی در صورت تمکن مالی از زیربار پرداخت مهریه شانه خالی می‌کنند.»
این جامعه‌شناس خاطرنشان کرد: « راهکاری که باید در این زمینه اتخاذ شود این است که برای زنان که به هردلیلی دچار مشکلاتی در زندگی می‌شوند، اصلاحات قانونی انجام شود تا بتوانند به سهولت امر طلاق را انجام دهند. زنان برای گرفتن طلاق با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند که باید فکر اساسی برای آنان کرد. هرچند خانواده‌ها باید بدانند در شرایطی که مهریه هیچ ضمانت اجرایی ندارد، چه تفاوتی می کند که چه میزان تعیین شود؟ اکنون مهریه‌های ۱۱۰ سکه‌ای هم رقم بالایی را شامل می‌شوند و بسیاری از افراد قادر به پرداخت آن نیستند. زنان به سادگی نمی‌توانند حق و حقوق خود را بگیرند و وقتی در طی سیزده ماه یک سکه برای فرد محسوب می‌شود، طبیعی است که خانم‌ها از حق و حقوق خود بگذرند تا بتوانند شرایط خود را تغییر دهند. در مناطق و شهرهای مختلف مسئله طلاق و عرف خانواده‌ها باهم متفاوت است و باید در این زمینه کار پژوهشی جدی انجام شود.»
در خاتمه کلام باید به این مسئله نیز اشاره کرد که اگرچه کرونا با شیوع خود روال بسیاری از زندگی‌ها را تغییر داده و تنش‌های میان زوجین به خاطر دورکاری آنان در منزل افزایش یافته است اما بنا به اعلام آمار معاون امور جوانان وزارت ورزش و جوانان ازدواج‌ها در چهارماهه ابتدای امسال نسبت به سال گذشته افزایش یافته است. از این منظر می‌توان به این موضوع نگاه کرد که کرونا با تمام بدی‌هایی که داشته و آسیب‌هایی که تاکنون به افراد زده است، سبک زندگی جدیدی را در ازدواج پدید آورده چراکه بسیاری از زوجین اکنون با شرایط فعلی از قید گرفتن عروسی‌های مفصل و متحمل شدن هزینه‌های سنگین خودداری کرده و تنها با مراسمی ساده زندگی مشترک خود را آغاز می‌کنند. موضوعی که عملا می‌تواند در زندگی آنان ثمربخش بوده و در ابتدای زندگی زیربار هزینه‌های یک شب مراسم عروسی نروند. همین اتفاق و فرهنگ‌سازی می‌تواند درباره طلاق و حتی راهکارهایی برای بهبود وضعیت زندگی جوانان صورت پذیرد تا افراد بتوانند زندگی خود را سرو سامان بخشیده و فارغ از مشکلات به سادگی باهم زندگی کنند.
شاید اگر خانواده‌ها به جای چشم و همچشمی با دید بازتری ملاک‌های همسر آینده فرزند خود را بسنجند و با شرط و شروطی معقول درباره مهریه و شرایط آغاز زندگی مشترک تصمیم‌گیری کنند افراد در زندگی خود کمتر با مشکل مواجه شده و زندگی بهتری خواهند داشت.
ازدواج‌هایی که هرچقدر ساده‌تر برگزار شوند، می‌توانند زمینه استحکام و صمیمیت را میان زوجین افزایش دهند و چه بسا زندگی‌های بسیاری که بدون داشتن مهریه‌های بالا، سال‌ها با خوبی و خوشی سپری شده و هیچ گاه کارشان به دعوا و دادگاه نکشیده است.
ارسال نظر