دولت یازدهم و مطالبات زیست‌محیطی

این در حالیست که بسیاری از کارشناسان محیط زیست معتقدند، اگر دولت آینده برای حل مسائل زیست محیطی اقدامات بزرگی انجام ندهد مشخص نیست که در آینده دچار چه مشکلات بزرگتری خواهیم شد؛ زیرا اکنون چالش های بسیاری در پیش روی محیط زیست کشورمان قرار دارد که سلامت، اقتصاد، توسعه، رفاه و امنیت مردم را تحت تاثیر خود قرار داده است.

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، ۵ژوئن، روز جهانی محیط زیست بهترین بهانه برای جلب توجه مسوولین و مردم به این مسئله زیربنایی و حیاتی است و از آنجا که در کشور ما، بزرگداشت هفته محیط زیست با برگزاری انتخابات ریاست جمهوری مقارن شده، می تواند نقطه عطفی برای توجه به مطالبات زیست محیطی و پاسخ به آنها باشد.

دکتر تقی شامخی، استاد محیط زیست دانشگاه تهران در این رابطه می گوید: با توجه به برخوردهای منفی دولت قبلی در مواجهه با موضوع محیط زیست مهم ترین مساله این است که این قبیل برخوردها در دولت آینده وجود نداشته باشد.

وی ادامه می دهد: یکی از اولین اقدامات مخربی که در دولت گذشته اتفاق افتاد کنارگذاری شورای عالی محیط زیست از تصمیم گیری ها بود که مشکلات بسیاری را برای محیط زیست کشور در پی داشت؛ علاوه بر آن در اجرای برنامه های توسعه و محیط زیست در بیشتر مواقع جانب توسعه گرفته شد و محیط زیست را کنار گذاشتند.

این استاد دانشگاه با اشاره به روند نابودی دریاچه ارومیه می داند و می گوید: همانطور که می بینیم طی این سال ها برای حل مشکل این دریاچه بحث هایی صورت گرفت و اقداماتی هم انجام شد، اما با این وجود اراده ای را برای بازگرداندن حق آبه آن مشاهده نکردیم.

وی می افزاید: علاوه بر آن در رابطه با حفاظت از جنگل های کشور چندی پیش یکی از مسوولین وزارت کار، اظهار کرد که طرح خروج دام از جنگل شکست خورده و دام ها باید به جنگل بازگردند؛ در صورتی که برای بهره برداری مناسب از چوب جنگل های شمال و ذخیره آب در جنگل های غرب باید در ابتدا فشار دام را کاهش دهیم. علاوه بر آن طرح خروج دام از جنگل، طرحی کارشناسی شده است که از ۷۰ سال پیش به اجرا درآمده و سازمان جنگل ها از مدت ها پیش برای اجرای آن درگیر است اما متاسفانه می بینیم یکی از مسوولین به خود اجازه می دهد آن را نادیده گرفته و باعث بروز خسارات و آسیب های جدی به محیط زیست کشور شود.

شامخی می افزاید: یکی دیگر از اقدامات غلط در حوزه محیط زیست واگذاری تعاونی های جنگلی به بخش خصوصی است که تعداد آن ها به ۲۰ عدد رسیده و علاوه بر اقدامات مشارکتی بسیار خوبی که توسط اعضای آنها انجام می شود، منافع حاصل از آن به مردم منطقه بازگشته و تا کنون باعث تغییر وضع روستاها و احیای جنگل های کشور شده است.

این استاد دانشگاه می افزاید: در تمام جهان از جمله کشور ما موضوع مشارکت در سطح گسترده مطرح است اما با این قبیل اقدامات تنها کارهای مشارکتی نتیجه بخش متوقف می شود.

شامخی اضافه می کند: همچنین در برنامه چهارم توسعه قوانین بسیار خوبی برای حفاظت از محیط زیست به تصویب رسید که متاسفانه عملی نشد.

در وجود مسائل متعدد بر سر راه توسعه پایدار و حفاظت از محیط زیست کشور شکی نیست اما در این که اولویت با حل کدام یک از آنها است میان کارشناسان اختلاف نظر وجود دارد. از نظر عده ای مسئله کم آبی و بحران ناشی از آن در سال های آینده در اولویت بوده و عده ای حل مسئله آلودگی هوای کلان شهرها از جمله تهران را مهم می دانند اما این استاد دانشگاه مهم ترین چالش محیط زیست را مسائل ناشی از مشکلات اقتصادی می داند و می گوید: کاهش نرخ اشتغال و گرانی حامل های انرژی هجوم به منابع طبیعی و تخریب ناشی از آن را افزایش داده است؛ مثلا وقتی مردم بیکار می شوند آخرین راه را خرید چند دام دانسته و به مراتع هجوم می آورند و یا با گران شدن حامل های انرژی استفاده از چوب جنگل یا بوته های مرتعی را تنها چاره خود می دانند.

به گفته وی، عدم توجه به جنگل ها و مراتع، اجرای پروژه های عمرانی و احداث معادن و عدم توجه به روستاییان از دیگر چالش های مهم محیط زیستی در سطح ملی است که باید به آنها توجه شود.

ایران در انتظار بحران آب

شامخی استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی را نیز یکی از مهم ترین چالش های نادیده گرفته شده محیط زیست کشور می داند و می افزاید: متاسفانه در چند سال اخیر برای استفاده از آب های زیرزمینی بی پروا عمل کردیم زیرا بسیاری از مسوولین و نمایندگان مردم برای آنکه رای جمع کرده یا بتوانند از انجام کارهای درست اما پرهزینه برای تامین آب شانه خالی کنند، به استفاده از آب های زیرزمینی دست زده و چاه هایی با عمق ۲۰۰ تا ۲۵۰ متر حفر کردند که در نتیجه آن سفره های آب زیرزمینی خالی شده است.

باید تشکل های زیست محیطی افزایش یابند

وی با تاکید بر لزوم افزایش مشارکت اجتماعی در زمینه های مختلف از جمله محیط زیست می گوید: وقتی تعداد تشکل های زیست محیطی افزایش یابد راه را برای حل مسائل مختلف باز می کنیم. از سویی رسانه ها نیز باید با ایجاد فرهنگ حفاظت از محیط زیست به مردم اطلاع رسانی کنند.

دولت باید از کارشناسان ماهر در کنار خود استفاده کند

یکی از مهم ترین مسائل در حوزه های مختلف استفاده از متخصصان و کارشناسان ماهر در آن رشته است زیرا به دلیل فقدان افراد متخصص در برنامه ریزی ها، ممکن است طرح هایی بی اساس و نادرست به اجرا درآمده و یا حتی اجرای طرح هایی صحیح با شکست مواجه شود، همانگونه که پدر کویرشناسی ایران می گوید: برای حل مسائل زیست محیطی، ابتدا باید خود رییس جمهور کارشناس باشد و در غیر این صورت از کارشناسان ماهر در کنار خود استفاده کند.

اسماعیل کهرم، استاد دانشگاه نیز می افزاید: رییس جمهوری یک کشور نباید به اندازه دو میلیون نفر کار کند بلکه باید چنان مدیریتی داشته باشد که بتواند از دو میلیون کارمند کار کشیده و بهترین فرد را در راس بگذارد.

او نیز تاکید می کند که اگر رییس جمهوری در زمینه محیط زیست کارشناس نبود باید از بهترین کارشناسان و مشاوران استفاده کند.

رییس جمهوری آینده باید سازمان محیط زیست مقتدر ایجاد کند

این کارشناس محیط زیست با تاکید بر لزوم بهبود ساختارها برای حل بحران های محیط زیستی کشور می گوید: رییس جمهوری آینده باید با ایجاد یک سازمان حفاظت محیط زیست مقتدر، بودجه آن را برای استخدام پرسنل افزایش دهد.

به گفته وی در حال حاضر با آنکه در کشورها مساحت مناطق حفاظت شده به ۱۳ میلیون هکتار می رسد دو هزار ۷۰۰ محیط بان از آن حفاظت می کنند در صورتی که استاندارد جهانی برای حفظ این مناطق ۱۱ هزار محیط بان است و باید حداقل نیمی از آن را تامین کنیم تا بتوانیم حیات وحش و آب و خاک را هم حفظ کنیم.

خواسته های تشکل های زیست محیطی از رییس جمهور آینده چیست؟

تمام کارشناسان حوزه های مختلف بر اهمیت تشکل های مردمی اتفاق نظر دارند به گونه ای که می توان گفت اجرای هیچ طرحی بدون مشارکت مردم نتیجه بخش نخواهد بود به همین دلیل به سراغ یکی از فعالان حوزه محیط زیست رفته و نظر او را به عنوان نماینده دیگر تشکل های محیط زیستی جویا شدیم.

حسین عبیری فعال محیط زیستی می گوید: یازدهمین دوره از انتخابات ریاست جمهوری را در حالی برگزار می کنیم معضل بزرگ آلودگی محیط زیست گریبانگیر مردم ایران است که این مساله به دلیل نبود تجربه های توسعه ا ی و پایین بودن آگاهی های علمی و تخصصی در کشور و روند اجرای پیشرفت اقتصادی و صنعتی اتفاق افتاده است.

وی می گوید: ما رئیس جمهوری می خواهیم که به منافع کل ملت و به آینده کودکان مان بیندیشد و راه استفاده از منابع خدادادی را خوب بداند. فقط از این منابع خدادادی برای امروزو فردای دوران ریاست جمهوری اش استفاده نکند. همچنین سهم آیندگان را از این نعمت خدادادی در نظر گرفته و از تاراج این منابع ملی جلو گیری کند.

عبیری تاکید می کند: رییس جمهور آینده باید برنامه های خود را جهت حفاظت از محیط زیست اعلام کند زیرا وضعیت آلودگی هوا، خاک، دریا، کوه، رودخانه، دشت، مرتع، جنگل و تالاب بسیار بحرانی است. همچنین او باید به توسعه پایدار به چشم یک آشنا نگاه کرده و به « اصلاح الگوی مصرف ضامن سلامت محیط زیست» اعتقاد جدی داشته باشد.

وی می گوید: با توجه به وسیعت دامنه علوم جدید، دیگر یک نفر نمی تواند خود به تنهایی پاسخگوی کل مشکلات کشور باشد. به همین دلیل رییس جمهور آینده باید از تیم مشاوران قوی زیست محیطی در برنامه های خود استفاده کند. علاوه بر ان باید بداند در جهان امروزی مانند گذشته تنها علم اقتصاد، اجتماع، سیاست و فرهنگ شاخص های اصلی نبوده و باید در کنار آنها یک شاخص دیگری چون محیط زیست وجود دارد که چشم پوشی از آن می تواند باعث نابودی ملتی یا حتی جهان شود.

این فعال محیط زیست می افزاید: رئیس جمهوری می خواهیم که از مشکلات محیط زیست کشورمان آگاهی کامل داشته و از اقدامات و خواسته ها و تصمیم گیری های سریع برای اجرای طرح عمرانی و اقتصادی و فرهنگی بدون ارزیابی زیست محیطی شدیداً جلو گیری کند. او باید بداند جنگل های شمال، سواحل دریاها، حریم رودخانه ها، مراتع، بیابان ها و معادن و کلیه نعمت های خدادادی همچون نفت ملی است و به همه ملت ایران تعلق دارد. برداشت بی رویه، تخریب و تصرفات برخی از نعمت های خدادادی بدون در نظر گرفتن سهم آیندگان غیرقانونی است، ولو اینکه متجاوز دارای سند مدرک باشد.

وی باید با جدیت جلوی این تخریبات، تصرفات و برداشت ها را بگیرد و اموال به یغما رفته ملت را به بیت المال برگرداند. او باید برای جلو گیری از پیشروی کویرها و پسروی جنگل ها، برداشت بیش از حد آب از سفره های زیرزمینی در دشت های کم آب، سد سازی بدون ارزیابی زیست محیطی، چرای بی رویه دام در مراتع ملی، جاده سازی و تجاوزات غیراصولی در مناطق حفاظت شده و کوه ها و جنگل ها، برداشت بیش از حد از معادن و سنگ کوه ها، تخریب تالاب ها و ساخت و سازهای غیراستاندارد در محدوده های بالای استاندارد جهانی برنامه اساسی داشته باشد.

  سرویس محیط زیست خبرگزاری دانشجویان ایران آمادگی دارد برنامه های نامزدهای ریاست جمهوری در حوزه و موضوعات زیست محیطی را منعکس کند.