چرا کاندیداها باید به میراث فرهنگی توجه کنند؟

به گزارش پارس به نقل از ایسنا، با توجه به موضوع هایی که تا کنون در سخنان کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری مطرح شده است، با سیاوش صابری گفت وگو کرد و دیدگاه او را درباره ی دلایل لزوم توجه به میراث فرهنگی در برنامه های کاندیداهای انتخابات و همچنین جایگاهی که میراث فرهنگی باید در این برنامه ها داشته باشد، جویا شد.

صابری در این گفت وگو، توسعه را یک امر چندجانبه و با وجوه مختلف دانست و تأکید کرد: حوزه ی فرهنگ به دلیل جهان بینی عمیقی که دارد، در عمیق ترین لایه های مسائل مختلف کشور نیز هست، لایه هایی که با نگاه سطحی قابل مشاهده نیست؛ اما به طور قطع، در عمق مسائل سیاسی و اقتصادی هست، لایه ای که برای رسیدن به آن، به یک بازه ی طولانی چند ساله نیاز است.

او فرهنگ را مسأله ای غنی دانست که می تواند در زمینه ی حل مسائل کشوری به مسوولان کمک کند و ادامه داد: امروزه پس از تجربه ی سال های اخیر می شنویم که توجه به بحث اخلاق و اقتصاد در مسائل مدیریتی اهمیت بسزایی دارد، آنچه مربوط به ویژگی های ذهنی و سپس تجلی های کالبدی و عینی است، کیفیت زندگی امروز با چگونگی فهم اندیشه ها و ارزش گذاری آن هاست که صورت واقعیت به خود می گیرد.

وی این گونه ارزش گذاری ها را نمونه ای برای نشان دادن چگونگی زندگی افراد در جامعه دانست و گفت: مسایلی مانند این، که چه وسایلی می سازیم، تکنولوژی و فن آوری چگونه است و ما به ازای آن اندیشه ها در دنیای عینی و کالبدی چه چیزی وجود دارد، در ذهن هاهست. بنابراین باید درباره ی همه ی چیزهایی که ما را به سمت تعالی می برد تفکر کرد، که این خود نمونه ای از فرهنگ در جامعه است.

صابری یکی از مهم ترین وجوه فرهنگی را میراث فرهنگی به معنای مجموعه ای از تجارب مستمر گذشته دانست و تأکید کرد: این که فرهنگ پیشینیان چگونه بوده و چگونه آن ها در ذهن شان آینده را می ساختند، جزو تجربه هایی است که امروز آن ها را با فکر و زبان خود مورد نقد و ارزیابی قرار می دهیم.

او میراث فرهنگی را مروری بر تجربه ی گذشتگان و فرصتی برای تلاشی مداوم در فهم اندیشه ها در دوره ی کنونی دانست و گفت: برخی از این تجارب، مثبت، برخی منفی و حتا برخی قابل افتخار و دارای ویژگی های فوق العاده ای هستند مانند آیین های نوروزی و آیین های عاشورایی که همیشه مورد توجه قرار می گیرند.

این مدرس دانشگاه با اشاره به تداوم داشتن بسیاری از نمادهای فرهنگ و تجارب در ذهن آدمی، افزود: علاوه بر این که این نمادها در گذشته عملکرد داشته اند، امروزه هنوز در بخشی از زندگی ما حضور دارند.

او از دیگر نتایج توجه به مفاهیم و سنت های فرهنگی را هویت و جنبه های آن برای پیشرفت متوازن و نتایج آن در مسایلی مانند امنیت ملی دانست و ادامه داد: زمانی که به ویژگی های تمدن های ایرانی - اسلامی و اقوام حوزه های فرهنگ ایران توجه می کنیم و ارزش آن ها را برمی شماریم، در واقع به گذشته ی خود افتخار می کنیم و با آن شریک می شویم.

وی یکی از جنبه های ساده ی میراث فرهنگی از حوزه ی فرهنگ را بحث اقتصادی آن دانست و اظهار کرد: اقتصاد گردشگری یکی از مهم ترین مواردی است که از فرهنگ، کمک قابل توجهی می گیرد، محصول دیگر این وجه فرهنگ نیز علاوه بر گردشگری، کمک به توسعه ی فرهنگ و اندیشه های انسانی است.

صابری با اشاره به این که آثار تاریخی کشور، عاملی برای آشنایی کشورهای دیگر با موضوعات فرهنگی و میراث فرهنگی ایران است، بیان کرد: ما امروز با دو دسته اطلاعات از موضوعات فرهنگی و میراث فرهنگی درگیریم، نخست آمارهایی که به صورت مستمر مانند تعداد آثار ثبتی و بناهای مرمت شده داده می شوند و دیگری اطلاعاتی که از تخریب بافت ها و محوطه های تاریخی، کاهش کیفی حرایم، خروج از ثبت آثار تاریخی و از بین رفتن لایه های عمیق تر میراث فرهنگی می شنویم.

وی معتقد است: رسیدن به پاسخ پرسش هایی مانند افزایش تعداد میراث ناملموس ثبت شده چقدر به پیشرفت اقتصاد می تواند کمک کند؟ تعیین حریم نشدن یک اثر تاریخی چقدر در فرهنگ می تواند تأثیرگذار باشد؟ جلوگیری از تخریب یک بافت تاریخی چه نقشی در هویت دارد؟ صدور مجوز عبور تأسیسات گاز از یک محوطه ی مهم اسلامی خدمت رسانی محسوب می شود یا خیر؟ نیازمند رسیدن به راهبردهای جامعی در مدیریت توسعه ی کشور و توجه به نقش فرهنگ است.

او لزوم برنامه ریزی برای طرح هایی در سه سطح کوتاه مدت، میان مدت و درازمدت را برای مسایلی مانند فرهنگ قابل قبول دانست و گفت: در سطح میان مدت در قالب برنامه های پنج ساله و توسعه یی می توان برنامه ریزی هایی انجام داد. در سطح درازمدت نیز سند چشم انداز کشور دربر گرفته می شود، بنابراین نخست باید ببینیم حیات فرهنگی و ارتقای آن را چگونه می توان تضمین کرد؟

صابری معتقد است: باید در یک بازه ی چند ساله بررسی کنیم که پیشرفت یا پس رفت در حوزه ی فرهنگ چه نتایجی به دنبال داشته است؟ در واقع، نخست باید این قضیه را بررسی کرد که امروز کجا ایستاده ایم؟ در این بررسی جای گزارش دهنده، مخاطب و ارزیاب بسیار مهم است وگرنه آسیب ها در درون تقویت می شوند.

او با اشاره به این که در صحبت های مدیران گاه از معماری و شهرسازی ایرانی - اسلامی صحبت هایی مطرح می شود، با تأکید بر قابل توجه بودن بحث معماری ایرانی - اسلامی در حوزه ی فرهنگ، اظهار کرد: امروز فرای ادعاها، آن گونه که باید و به اندازه ی فرهنگ به معماری توجه نمی شود. بنابراین باید به این قضیه فکر کنیم که ما به ازای تولیدی که در حوزه های مختلف تجلی فرهنگ مانند معماری باید وجود داشته باشد، چه اتفاقی افتاده که این نتایج را در مسکن سازی گسترده ی امروز به وجود آورده است؟ شاید ادعای فرهنگی ما با باطن آن متناقض است.

وی بیان کرد: زمانی که گفته می شود به ادبیات فارسی و مفاخر باید بها داده شود، در واقع باید به تجلیات میراث فرهنگی بها داده شود. بنابراین انتظار داریم در شهر « توس» اتفاق های خوبی رخ دهد، در نیشابور، ری و جرجان نیز چنین شود، به شوشتر، آمل و قومس توجه شود و اگر درباره ی معماری و شهرسازی اصفهان به عنوان یک سبک صبحت می کنیم، باید ببینیم این شهرسازی به خوبی مورد حفاظت قرار گرفته، اما اگر ارزش هایش را از دست دهد، نتیجه ی موفق نبودن ما در این حوزه است.

او گفت: اگر می بینیم در طرح های امروز، نگهداری از ارزش های فرهنگی مورد دقت قرار نمی گیرد، نشان دهنده ی موفق نبودن ماست. بنابراین توسعه در یک کشور در شئون مختلف باید مورد توجه قرار گیرد، بحثی که در حوزه ی فرهنگ نیز صدق می کند.

این مدرس دانشگاه با تأکید بر این که مقایسه در چنین مواردی یک کار اشتباه است، ادامه داد: اگر درباره ی فرهنگ صحبت می شود، باید حواس ما باشد که فرهنگ مجموعه ای از مفاهیم است. در چنین مواردی توجه به مواردی مانند زبان های بومی، موسیقی مناطق و اقوام، سنت ها و سبک های معماری، معماری بومی در همه جای ایران بحثی می شود که باید به آن توجه کرد، حذف و انقراض آن ها و روند سرعت یافتن آن می تواند نشانه ای از عملکردها باشد.

صابری پایش و ارزیابی آنچه را که از فرهنگ به زمان بازمی گردد قابل توجه دانست و گفت: با بررسی رفتار انسان های امروز می توانیم بفهمیم که در اموری مانند فرهنگ موفق بوده ایم، ممکن است اهمیت بحث های اقتصادی به این جهت باشد که ما نتیجه ی یک تصمیم را در نان شب و اجاره ی خانه و وسیله ی نقلیه مان در مدت چند روز لمس می کنیم و فکر می کنیم گزاف است از کسی که غم نان شب دارد، بخواهیم دغدغه ی فرهنگ داشته باشد، اما اگر فکر کنیم که خوراک روح انسان ها را چگونه نابود می کنیم و دلخوش به آمارهای کمی باشیم، در آن زمان هویت، امنیت و بسیاری دیگر از مسایل را باید حل کنیم، مسایلی که دیگر با بخشنامه، جلسه و همایش حل نمی شوند.

او اظهار کرد: مسأله در این زمینه روی دیگری دارد، چون با توجه نکردن به فرهنگ و مظاهر آن، اقتصادی هم در بلندمدت نداریم. فرهنگ این گونه مفاهیم را به خوبی دربر می گیرد.

وی با تأکید بر این که فرهنگ مانند موضوعاتی چون اقتصاد، سیاست و اجتماع در سطح یک جامعه، دست کم از اهمیت برابری برخوردار است، اضافه کرد: همان گونه که در ساخت یک چیز، هر مورد نسبت به دیگری مراتبی دارد، در توجه به این گونه مسائل نیز یک توالی و ترتیب وجود دارد. اگرچه از اهمیت آن ها کم نمی کند.