سنجش دانش‌‌آموزان نخبه با آزمون ۸۰ سال پیش

به گزارش پارس نیوز، حکایت این روزهای آموزش و پرورش ایران، داستان عجیب و غریبی است و یاد این ضرب‌المثل را تداعی می‌کند «آفتابه و لگن هفت دست، شام و ناهار هیچی».

حرف‌های زیبا و خوبی برای بهبود آموزش و پرورش زده می‌شود اما در عمل هیچ چیز حاصل نمی‌شود یا حاصل عمل، تعریفی نیست.

آموزش و پرورش از بهمن ماه سال گذشته در گفت‌وگوهای متعدد بر اهمیت حذف آزمون در دوره ابتدایی با هدف از بین بردن استرس و ایجاد شادی در بین دانش‌آموزان تأکید کرد و بر اساس این استدلال، حذف آزمون مدارس تیزهوشان و نمونه دولتی را مطرح کرد.

سید محمد بطحایی وزیر آموزش و پرورش ۱۶ بهمن ماه سال ۹۶ از مصوبه حذف آزمون خبر داد و گفت: «در مصوبه‌ای که در آموزش و پرورش داشتیم مقرر شد برگزاری هرگونه آزمون در دوره ابتدایی ممنوع شود و برای مدارس خاص دوره هفتم آزمونی برگزار نشود».

وزیر آموزش و پرورش چند روز بعد در برنامه دیگری اظهار کرد: «حذف آزمون از ورودی پایه هفتم به معنی حذف مدارس تیزهوشان نیست، بلکه آزمون مدارس تیزهوشان نیز شامل مصوبه اخیر حذف آزمون می‌شود؛ بنابراین مدارس تیزهوشان را داریم، اما آزمون نداریم و دانش‌آموزان با استعدادهای متنوع از طریق اجرای طرح‌هایی مانند طرح شهاب، شناسایی و تقویت می‌شوند».

۲۷ بهمن ماه سال گذشته علی زرافشان معاون آموزش متوسطه وزیر آموزش و پرورش در برنامه مناظره شبکه یک سیما، گفت: «یکی از وظایف نظام تعلیم و تربیت، پاسخگویی به ویژگی‌های خاص دانش‌آموزان است و این وزارتخانه باید شرایطی را فراهم کند تا در این خصوص پاسخگویی و ارائه طریق دهد و آن اقداماتی است که انجام دادیم و به شناسایی و آموزش دانش‌آموزان استعدادهای برتر می‌پردازد».

وی با اشاره به مصوبه حذف آزمون گفت: «هدف از این مصوبه، حذف آزمون از مدارس ابتدایی به جهت آسیب‌های این آزمون‌هاست که در دبستان‌ها ایجاد می‌کرد و این در حالیست که آزمون و امتحان باید در خدمت یادگیری باشد».

فاطمه مهاجرانی رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان ۲۱ فروردین‌ماه گفت: «هنوز مدارس سمپاد در دوره اول متوسطه حذف نشده و منتظر ابلاغ مصوبه هستیم؛ بنده از اول هم گفته بودم با حذف آزمون مدارس تیزهوشان موافق هستم اما با حذف مدارس تیزهوشان موافق نیستم».

رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش پژوهان جوان اضافه کرد: «نظرم این است که باید شیوه‌های جایگزین قرار دهیم و مدارس سمپاد را حفظ کنیم».

حذف آزمون مدارس تیزهوشان که با حذف مدارس متوسطه اول سمپاد همراه بود پس از فشارهای مختلف، با مدل جدیدی مطرح شد؛ با توجه به اینکه همه بر روش جذب نخبگان در مدارس استعدادهای درخشان انتقاد داشتند، مقرر شد به جای آزمون پیشرفت تحصیلی، آزمون تست هوش و استعداد از دانش‌آموزان گرفته شود.

بطحایی اول خرداد ماه امسال در جمع خبرنگاران گفت: «برای مدارس استعدادهای درخشان به دلیل تأکیدات و نگرانی‌هایی که در این جهت وجود داشت مبنی بر اینکه مبادا دانش‌آموزان دارای استعداد و هوش بالاتر نسبت به سایر دانش‌آموزان در خلال این تصمیم دچار آفت شده و به فراموشی سپرده شوند، برای مهر ماه ۹۷ صرفاً یک سنجش هوش و استعداد را از بین دانش‌آموزانی که داوطلب هستند و شرایطی که اعلام خواهد شد را داشته باشند، برگزار می‌کنیم». 

وزیر آموزش و پرورش تصریح کرد: «بنابراین آزمون‌های پیشرفت تحصیلی که آزمون‌ها و کتاب‌های تستی را در دوره ابتدایی ایجاد کرده بود، کاملاً کنار گذاشته شده است و صرفاً بر مبنای هوش و استعداد دانش‌آموزان، سنجشی به عمل خواهد آمد و افرادی که بر اساس سنجش صاحب‌نظران از یک حد قابل قبولی استعداد و هوش بالاتری داشته باشند، برای پایه هفتم انتخاب می‌شوند». 

در تیرماه فراخوان داده شد و خانواده‌هایی که معتقد بودند، فرزندشان باهوش است در آزمون ثبت‌نام کردند.

فاطمه مهاجرانی معاون وزیر آموزش و پرورش و رئیس مرکز ملی پرورش استعدادهای درخشان و دانش‌پژوهان جوان نوزدهم تیرماه امسال در جمع خبرنگاران اظهار کرد: «برای سنجش هوش ورودی پایه هفتم مدارس سمپاد، ۱۵۰ هزار دانش‌آموز ثبت‌نام کردند؛ کیفیت در مدارس سمپاد قابل قبول است اما هنوز با استانداردهای سمپاد فاصله داریم».

مهاجرانی با تأکید بر اینکه سمپاد مساوی موفقیت نیست، گفت: «موفقیت هم مساوی سمپاد نیست و اینکه بخواهیم برای موفقیت، دانش‌آموز را سمپادی کنیم، آسیب‌زاست».

وی با بیان اینکه «آی‌کیو»های بالای ۱۳۰ باید به مدارس سمپاد وارد شوند، اظهار داشت: «متخصصان معتقدند سنجش هوش گروهی وجود دارد و آزمون سنجش هوش توسط مرکز سنجش آموزش و پرورش برگزار می‌‌شود».

آزمون ۵ مرداد ماه با حضور ۱۵۰ هزار دانش‌آموز برگزار شد اما روز بعد بحث‌های جدیدی از برگزاری این آزمون ایجاد شد؛ این چه آزمونی بود که برگزار شد؟ و چرا؟

بطحایی ۷ مرداد ماه در خصوص آزمون تست هوش ورودی پایه هفتم مدارس سمپاد گفت: «فرایند برگزارشده تنها فرایند گروهی استاندارد برای سنجش هوش دانش آموزان بوده است و پنج سؤال تشریحی را هم به این مجموعه سؤالات اضافه کردیم تا سایر هوش‌های دانشآموزان را بسنجیم».

وی ادامه داد: ‌«سؤالات فرآیند سنجش هوش و استعداد استاندارد بوده و بخشی از آن‌ هم پاسخ‌های چندگزینه‌ای ریون بوده اما هیچ‌کس از اینکه چه سؤالاتی در آزمون در نظر گرفته می‌شود، مطلع نبوده است».

وزیر آموزش‌ و پرورش با تأکید بر اینکه از مهم‌ترین مؤلفه‌ها در آزمون هوش استاندارد بودن است، تصریح کرد: «در شرایط فعلی سه یا چهار نوع آزمون استاندارد برای سنجش هوش داریم و در آزمون برگزارشده حتی خودم به‌عنوان وزیر آموزش‌ و پرورش به جهت رعایت امنیت سؤالات تا لحظه آخر از اینکه دانش آموزان چه سؤالاتی را پاسخگو خواهند بود، اطلاع نداشتم».

وی در واکنش به این جمله که «با توجه به وجود سه یا چهار نوع آزمون استاندارد، مؤسسات آموزشی را  نسبت به آموزش این سؤالات به دانش‌آموزان در سال‌های آینده ترغیب می‌کند تا دانش‌آموزان در آزمون‌های آینده موفق شوند»، گفت: «چنانچه بخواهیم سال آ‌ینده هم این روش آزمون را به کار بگیریم چنین شائبه‌ای وجود دارد اما هنوز مشخص نکرده‌ایم سال آینده برای پذیرش دانش آ‌موزان چه سازوکاری را به کارخواهیم گرفت».

اما هامون سبطی کارشناس آموزشی با بیان اینکه سیستم مافیایی در درون بحث‌های آموزشی وجود دارد، گفت: «روز جمعه پنجم مرداد ماه آزمون پایه هفتم سمپاد برگزار شد و نکته جالب این است که به عنوان مثال 30 سوال این آزمون در یک کتاب موسسه آموزشی وجود دارد ضمن اینکه سؤالات این آزمون 82 سال پیش طراحی شده بود».

سبطی با بیان اینکه آیا باید دانش‌آموزان نخبه را اینگونه سنجش کنیم، افزود: «پاسخ سوالات آزمون در سایت ها وجود داشت و دانش آموزان با مطالعه می توانستند به این سوالات پاسخ دهند‌».

تست هوش ریون: یکی از راه‌های به دست آوردن بهره هوشی دانش‌آموزان، استفاده از تست‌های هوش روانشناسی است؛ تست هوش ریون یکی از تست های ساده و در دسترس است.

البته این آزمون تقریبی است و حدود معادل هوش‌بهر را نشان می دهد پس نباید نسبت به نتایج آن رفتار افراطی و یا تفریطی داشته باشیم؛ اگرچه ماتریس های پیشرونده ریون 1938 برای سنین 5 تا 65 سال ساخته شده است ولی بهترین کاربرد را بین سنین 10 تا 18 سالگی دارد لذا برای سنجش میزان رشد ذهنی کودکان در دوره راهنمایی و دبیرستان مناسب است؛ ضمن اینکه این آزمون به صورت فردی و گروهی قابل اجراست. 

 آموزش و پرورش قصد داشت دانش‌‌آموزان نخبه به طور درستی شناسایی و وارد مدارس استعدادهای درخشان شوند اما در برگزاری آزمون پایه هفتم مدارس سمپاد بی‌گدار به آب زد و روش مناسبی برای جایگزینی آزمون سمپاد انتخاب نکرده است؟ آیا با این اوصاف کسانی که امسال وارد مدارس سمپاد پایه هفتم می‌شوند، دانش‌آموزان نخبه خواهند بود؟