شهری سالم با فضای سبز سالم

از نگاه شهرسازی، فضای سبز شهری نوعی کاربری زمین شهری با پوشش های گیاهی انسان ساخته است که بخشی از سیمای شهر بوده و از انواع گیاهان تشکیل یافته است. فضای سبز شهرها دارای اثرات اجتماعی و اکولوژیکی هستند البته مهم ترین اثر فضای سبز شهرها، کارکردهای محیط زیستی آن می باشد که در تعدیل دما، افزایش رطوبت نسبی، لطافت هوا، جذب گرد و خاک و تولید اکسیژن نقش حیاتی دارد فضاهای سبز با ایجاد تعادل در متابولیسم شهر و بالابردن سطح زیبایی موجب افزایش کیفیت زندگی در شهرها می شود در حقیقت فضاهای سبز ریه های تنفسی شهرها می باشند.

براساس شاخص های تعیین شده از سوی دفترمحیط زیست سازمان ملل، سرانه فضای سبز ۲۵-۲۰ متر مربع می باشد که در سال های اخیر با توجه به رشد ساخت فضای سبز در تهران می توان گفت به این سرانه دست یافته ایم، اما نکته مهم آن است که فضاهای سبز علاوه بر ارزش های اکولوژیکی بعد اجتماعی، رفاهی و سلامت هم دارند. اصولاً فضای سبز تنها محیط دارای درخت و گیاه نیست بلکه نمادی از تفکرات فرهنگی، اجتماعی یک جامعه است. در سال های اخیر در کشور ما آنچه بیش از هر چیز در این بخش در شهرداری ها دنبال شده، ایجاد فضاهای سبز جدید و توسعه آنها بوده است این درحالی است که متناسب بودن این فضاها از نظر کمی و کیفی با کارکردهای مورد نظر و نحوه حفظ و نگهداری از این فضاها بسیار با اهمیت تر از ایجاد فضاهای جدید بوده، و می تواند در ایجاد شهری سالم بسیار مژثر باشد. از نظر شهرسازی، شهر سالم، شهری است که در آن امکانات زندگی برای انسان، حیوان و گیاه فراهم باشد.

باایجاد فضاهای سبز سالم می توان در جهت ایجاد شهری سالم حرکت نمود، فضای سبز سالم ابعاد مختلفی دارد از بعد اجتماعی فضای سبز سالم باید به گونه ای ایجاد شود که ضمن در دسترس بودن، پاسخگوی نیازهای اقشار مختلف جامعه باشد. کمتر شهروندی را می توان پیدا نمود که از فضاهای سبز شهری استفاده ننماید. فضای سبز شهر تنها شامل پارک ها و بوستان ها نمی شود بلکه باغ ها، نوار سبز حاشیه شهرها و خیابان ها، فضاهای سبز اماکن فرهنگی، مذهبی و ورزشی را نیز شامل می شود. با این تعریف از فضای سبز اقشار مختلف جامعه چون کودکان، سالمندان، خانواده ها، جوانان، ورزش دوستان و… ازاین فضاها استفاده می نمایند و این فضاها در سلامت اجتماعی و روانی جامعه مؤثر می باشند و اگر این فضاهای سبز متناسب با شرایط بومی و کارکردهای اجتماعی مدنظر برنامه ریزان شهری باشند، در سلامت اجتماعی یک شهر سالم می توانند نقش اساسی ایفا نمایند.

بهداشت و سلامت جسمی نیز از ابعاد دیگر یک فضای سبز سالم می باشد در سالم و بهداشتی بودن فضاهای سبز نقش مشارکت مردم بسیار حایز اهمیت است که نریختن زباله در سطح فضاهای سبز یکی از مهم ترین وظایف شهروندان در این زمینه می باشد. اما مدیریت شهری هم در زمینه سلامت فضای سبز نقش ویژه ای دارد یکی از مهم ترین وظایف مدیران استفاده از تکنولوژی های روز دنیا در ساخت و نگهداری فضاهای سبز است. امروزه دراکثر کشورهای جهان مدیران شهری از نهاده های ارگانیک و بهداشتی در فضاهای سبز استفاده می نمایند تا در صورت تماس شهروندان به ویژه کودکان بااین نهاده ها مشکلات بهداشتی به وجود نیاید و سلامت شهروندان به خطر نیافتد البته استفاده از این نوع نهاده ها ضمن اینکه در افزایش سلامت شهروندان مؤثر است کاهش هزینه های نگهداری را نیز به علت عملکرد بهتر به همراه دارد.

بنابراین یکی از ارکان اصلی ایجاد شهر سالم ایجاد فضای سبز سالم در شهرها می باشد دراین میان هرچند مشارکت شهروندان بسیار مؤثر است اما نقش اصلی در ایجاد بنیان های آن را مدیریت شهری برعهده دارد که می تواند با طراحی مناسب فضاهای سبز و همچنین دقت نظر در حفظ و نگهداری آن ها در ایجاد شهری سالم مؤثر باشد.

محسن پیرهادی