گردو خاک دریاچه ارومیه در راه است؟

 مسعود تجریشی در برنامه مناظره که با موضوع احیای دریاچه ارومیه برگزار می‌شد، اظهار داشت: تا سال 93 این دریاچه به طور متوسط 40 سانت از عمر خود را از دست داده بود؛ اما از سال 93 و با شروع برنامه‌های احیای این دریاچه در ستاد احیا تاکنون توانسته‌ایم، شرایط آن را تثبیت کنیم. اگرچه تراز و ارتفاع دریاچه از یک سال گذشته تاکنون افزایشی نداشته است، اما با توجه به آن که 24 تالاب خشک شده در کشور داریم، امیدواریم اقدامات صورت گرفته برای این دریاچه شرایط تثبیت آن را فراهم کرده باشد.

مخالف برنامه عدم کاشت هستیم

در ادامه برنامه، نادر قاضی‌پور نماینده مردم ارومیه با بیان اینکه ستاد احیای دریاچه ارومیه از سال 93، 60 میلیارد پول دریافت کرده، گفت: قرار بود برای احیای دریاچه آب از ارس به ارومیه منتقل شود، اما این اقدام صورت نگرفت. همچنین ستاد احیا از کشاورزان منطقه خواست تا برنامه های عدم کاشت در منطقه را اجرا کنند؛ ما اجازه نمی‌دهیم که کشاورزی انجام نشود و در حقیقت با اصلاح کاشت موافقت داریم و مخالف عدم کاشت هستیم. در سال 92 که ستاد احیا کار خود را شروع کرد، ارتفاع دریاچه 26 سانتی‌متر بیشتر از امروز بود، لطفا بگویید پشت پرده چیست؟

وی ادامه داد: ارومیه برای نظام است اگرچه اسمش ارومیه است؛ اما برای کل کشور است. ما هیچ گزارشی از عملکرد ریالی و دلاری شما نداریم. اگرچه سفرهای بسیاری برای ستاد احیای دریاچه ارومیه به خارج از کشور صورت گرفته است. اگر دریاچه ارومیه برای ما آب نشد، برای خیلی‌ها نان شد. ما نمی‌خواهیم مملکتمان ویران شود و برایمان احیای هیرمند و زاینده‌رود و ارومیه هیچ‌ فرقی نمی‌کند.

سیاستهای غلط گذشته ما را در وضعیت بحرانی قرار داده است

سپس سید مرتضی موسوی نماینده وزارت نیرو در ستاد دریاچه ارومیه با بیان اینکه احیای دریاچه ارومیه امری فرابخشی است، گفت: این موضوع یک موضوع ملی است که همه دستگاه‌ها باید در آن مشارکت داشته باشند. در حوزه آبریز دریاچه ارومیه اشتغال و کشاورزی ظرفیت قابل تعاملی را به خود اختصاص داده است. زمانی که باید به پایه‌های زیست‌محیطی در سیاست‌گذاری‌ها توجه می‌کردیم این امر اتفاق نیفتاده و باعث به هم خوردن تعادل در محیط زیست شده است.

وی ادامه داد: در گذشته عدم شیوه‌های مناسب حکمرانی و فشارهای سیاسی در نهادهای کارشناسی منجر شد که طرح‌هایی اجرا شود که تخریبات زیست محیطی فراوانی را بر جای گذارد. کارگروه ستاد احیای دریاچه ارومیه روند مخرب این طرح‌ها را متوقف کرد و اصلاحاتی را ایجاد کرده است که اگر ایجاد نمی‌شد و همان روند گذشته ادامه پیدا می‌کرد دیگر امروز ارومیه‌ای نداشتیم.

مهدی فصیحی استاد دانشگاه در این مناظره گفت: یک پرسش در اینجا مطرح است و آن این است که چرا هر ساله با اجرای برنامه‌های مدیریت منابع آب بهبودی در شرایط زیست محیطی ایجاد نمی‌شود. ما همیشه یک گام از مباحث روز دنیا عقب هستیم. زمانی که دنیا مسائل زیست محیطی را در منابع آبی در نظر می‌گرفت در ایران تازه جنگ تمام شده بود و باید زیرساخت‌ها بازسازی و نوسازی می‌شد از همین رو نیازمند آب بودیم. وقتی به محیط زیست توجه کردیم دنیا به این رسیده بود که اجتماع و سیاست در محیط زیست و آب اهمیت دارد و این از موضوعات بسیار مهمی است که ما هم باید به آن توجه کنیم. ما باید برای حل مشکل ارومیه، زاینده‌رود و هامون به مسائل اجتماعی نیز اهمیت دهیم.

صرفه جویی و انتقال، برنامه های 15 سال پیش است

وی ادامه داد: صرفه جویی و انتقال راهکارهایی است که از دوره مدیریت 15 سال پیش تاکنون در حال اجراست و ما گزینه دیگری نداریم چراکه اجتماع حضوری در سیاست‌گذاری‌های ما ندارد و فقط نقش خود را به عنوان یک دکور در مسائل اجرا می‌کند. آیا با تزریق بودجه ملی و بین‌المللی می‌توانیم فضایی برای احیای دریاچه ارومیه ایجاد کنیم؟

در ادامه قاضی‌پور خطاب به تجریشی نماینده سازمان حفاظت محیط زیست در این برنامه گفت: ‌شما به ساخت سدها مجوز می‌دهید. به انتقال آب از میاندوآب به تبریز مجوز می‌دهید، اما اجازه نمی‌دهید در آذربایجان غربی سد احداث شود.

تجریشی خاطرنشان کرد: ما نظر 750 کارشناس داخلی و خارجی را در خصوص انتقال آب ارس به دریاچه ارومیه جویا شدیم. این گزینه به دلیل گران بودن هزینه‌های انتقال در برنامه‌های ما قرار ندارد. مطمئن باشید به زودی گردوخاک ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه باعث انتقال مردم می‌شود و اگر برنامه احیا نبود ما امروز 1.2 متر از دریاچه را از دست داده بودیم.

وی ادامه داد: پشت پرده هیچ چیزی وجود ندارد و اگر سدسازی باعث خشک شدن دریاچه ارومیه شده است افرادی مانند شما از ما خواستند تا مجوز سد را صادر کنیم. تاکنون چهار بار از مجلس شورای اسلامی و سازمان بازرسی هزینه‌های انجام شده در ستاد احیا را بررسی کرده‌اند و هیچ مشکل خاصی پیدا نکردند. ما اقداماتی را که در گوشه‌گوشه دنیا درخصوص احیای دریاچه‌هایی با شرایط دریاچه ارومیه داشتند مطالعه کردیم.

فصیحی: مدام بر طبل توخالی می کوبیم

سپس فصیحی خاطرنشان کرد: در تمام دنیا دریاچه‌هایی که مانند دریاچه ارومیه بوده‌اند و شرایط آن را داشتند، اجرای برنامه‌های احیا موفق نبوده است. تاکنون تمام برنامه‌های انتقال آب در کشور باعث شکست اکولوژیکی بدنه‌های آب شده است. ما نه تنها از تجربیات دیگر کشورها استفاده نمی‌کنیم بلکه از تجربیات خودمان نیز استفاده نمی‌کنیم و مدام بر طبل توخالی می‌کوبیم.

موسوی: نمایندگان مجلس دو رو بازی می کنند

سپس موسوی با بیان اینکه مجلس نیز یکی از ارکان حکمرانی در کشور است، خاطرنشان کرد: برخی از نمایندگان در ظاهر یک نقش را بازی می‌کنند و در منطقه نقش دیگری را بازی می‌کنند. اگر نماینده‌ای به دنبال احیای دریاچه ارومیه است؛ پس چرا برنامه سدسازی در منطقه را دنبال می‌کند. احداث سد یعنی افزایش مصرف. مجلس در حکمرانی هم نقش دارد. برخی از نمایندگان به دنبال منفعت فردی و رای گرفتن هستند که اگر منافع جامعه را به منافع خود ترجیح می‌دادند وضع ما بهتر از این بود که در شرایط فعلی قرار داریم.

وی ادامه داد: متاسفانه برخی از نمایندگان فشارهایی را بر دستگاه‌های اجرایی اعمال می‌کنند. ما تغییر الگوی کشت در منطقه را خواستیم که موضوع بسیار مهمی است اما نه تنها این امر صورت نگرفت بلکه محدوده زیرکشت از 300 هزار هکتار به 500 هزار هکتار نیز افزایش پیدا کرد.

قاضی پور: ستاد احیای دریاچه ارومیه ستاد مرگ دریاچه است

سپس قاضی‌پور خطاب به موسوی، گفت: نماینده، نماینده ملت است؛ نوکر دولت نیست. ما پول دادیم شما جای دیگری خرج کردید. اجازه نمی‌دهیم شما مردم را به فلاکت برسانید. ستاد شما ستاد احیای دریاچه ارومیه نیست؛ بلکه ستاد مرگ آذربایجان است. تاکنون ما با برنامه‌های ستاد احیا با مشکل نشست زمین در آذربایجان مواجه شده‌ایم.

فصیحی: در حال حاضر همان روش و منشی وجود دارد که دریاچه را به این روز انداخت

تجریشی در پاسخ به قاضی‌پور گفت: 12 سد مهم در حوزه آبریز دریاچه ارومیه قرار دارد که دو میلیارد متر مکعب قدرت تنظیم این دریاچه‌هاست. اما نمایندگانی مانند شما قصد داشتند این مقدار را به 3.9 میلیارد مکعب افزایش دهند.

فصیحی با تاکید بر اینکه ستاد احیای دریاچه ارومیه همچنان بر طبل سیاست‌های نادرست می‌کوبد، گفت: دریاچه ارومیه برای همه ما مبهم است. دو الی سه هزار میلیارد بودجه خرج شده است اما به هیچ جایی نرسیدیم و همان روش و منشی که دریاچه را به این روز انداخت همچنان وجود دارد.

موسوی در پاسخ به فصیحی خاطرنشان کرد: اقدامات سازه‌ای بر اقدامات زیست‌محیطی در کشور ما می‌چربد متاسفانه اقدامات متخلفانه‌ای مانند حفر چاه غیرمجاز باعث شده تا سطح آب‌های زیرزمینی در منطقه کاهش یابد.

قاضی‌پور در ادامه گفت: شما آقای جهانگیری را فروردین ماه به ارومیه می‌آورید و سوار قایق می‌کنید و حرکات نمایشی انجام می‌دهید؛ اگر راست می‌گویید آقای جهانگیری را شهریورماه به ارومیه بیاورید، در آن موقع سطح تراز دریاچه بسیار پایین است. متاسفانه آقای دانشجو مدیر مرکز آب منطقه‌ای نظرات مخالفتی با شما دارند و ما حرف ایشان را می‌پذیریم.

سپس فصیحی خاطرنشان کرد: سیاست‌گذاری روی آب در کشور ما پشت درهای بسته انجام می‌شود و ما هیچ اطلاعی از سیاست‌های کشور در زمینه آب نداریم.

موسوی در پایان گفت: سیاستگذاری کلان آبی توسط مقام معظم رهبری ابلاغ می شود. حرف ما این است که چرا محصولات پرآب بر در منطقه کشت می شود و تغییر الگوی کشت انجام نمی گیرد.