پوکی استخوان موریانه ساختمان بدن

 ونوس بهنود: بیماری پوکی استخوان اختلال اسکلتی دوران کهن‌سالی است که استخوان‌های فرد را در معرض شکستگی قرار داده و چارچوب اولیه بدن تغییر فرم پیدا می‌کند.

این بیماری هر چند در سراسر جهان شایع بوده اما در کشورهای در حال توسعه به مراتب شیوع بیشتری دارد که به عقیده کارشناسان علت عمده آن به عادات بد تغذیه بازمی‌گردد.

در مقایسه با مردان، زنان بیشتر در معرض این بیماری قرار می‌گیرند که بروز و ظهور و افزایش مبتلایان آن در سال‌های اخیر موجی از نگرانی را به دنبال داشته است.

موضوعی که در استان اردبیل نیز نمود عینی داشته و متأسفانه بررسی‌ها نشان می‌دهد فعلاً عزم جدی برای مقابله با شیوع این بیماری وجود ندارد.

افزایش مراجعات بیماران به بهانه درد استخوان

یکی از متخصصان اردبیلی به افزایش مراجعه شهروندان به بهانه استخوان‌درد اشاره و تصریح کرد: بررسی‌ها و سنجش تراکم استخوان در اغلب این افراد گویای پوکی استخوان است.

وی افزود: به ویژه پوکی استخوان در بانوان به مراتب بیشتر شایع بوده و بعد از یائسگی شیوع بیشتری دارد.

متخصص دیگری با تأکید به اینکه بیشتر پوکی استخوان در سنین کهن‌سالی مشاهده می‌شود، اضافه کرد: به دلیل عادات اشتباه تغذیه، سبک زندگی و رژیم غذایی این بیماری بروز و ظهور بیشتری دارد.

آیدین عرب زاده با بیان اینکه هم ماده عالی و هم ماده معدنی استخوان در این بیماری به طور همزمان کاهش می‌یابد، اضافه کرد: تا سن 35 سالگی تراکم استخوان به صورت عادی رو به افزایش بوده و بعد از 35 سالگی به صورت نرمال با کاهش همراه است.

وی افزود: به ویژه کاهش تراکم استخوان در زنان بعد از دوران یائسگی به دلیل کاهش هورمون‌های جنسی بیشتر مشاهده می‌شود و به صورت معمول پوکی استخوان اولیه در خانم‌های مسن با سن 60 سال به بالا و پوکی استخوان ثانویه در پی مصرف برخی داروها از جمله کورتون و یا بیماری‌های زمینه‌ای دیگر مشاهده می‌شود.

آمار دقیق پژوهشی در اردبیل نداریم

هر چند پزشکان از شیوع پوکی استخوان ابراز نگرانی می‌کنند اما مطابق اظهارات رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان اردبیل فعلاً آمار دقیق پژوهشی در استان وجود ندارد.

قدرت اخوان اکبری به خبرنگار مهر گفت: بررسی‌ها در سطح جهانی و در سطح ملی انجام شده اما در سطح استانی آمار دقیقی از شیوع این بیماری نداریم.

بیشترین بار مراجعات پوکی استخوان در اردبیل از سوی بانوان مسن بالای 50 سال است با وجود اینکه بررسی آماری این بیماری می‌تواند اساس اقدامات و برنامه‌ریزی‌ها باشد، اما رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان تأکید کرد: فعلاً مطالعات جامعی در این خصوص صورت نگرفته است.

متخصص ارتوپد نیز در این خصوص تصریح کرد: بیشترین بار مراجعات پوکی استخوان در اردبیل از سوی بانوان مسن بالای 50 سال است.

عرب زاده ادامه داد: با وجود اینکه 200 میلیون نفر در کل دنیا به این بیماری مبتلا هستند، آمار دقیق پژوهشی در اردبیل نداریم.

بررسی‌های کلی نشان می‌دهد یکی از دلایل اصلی تشدید این بیماری عادت‌های اشتباه تغذیه است. بطوریکه سهل‌انگاری در تغذیه و تربیت بهداشتی نسل گذشته امروز موجب شده اغلب زنان کهن‌سال به پوکی استخوان مبتلا شوند و نگرانی از انتقال این بیماری به نسل جوان تشدید شود.

جوش‌شیرین مصرفی در نان عامل تشدید بیماری

رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان تأکید کرد: بررسی‌ها نشان می‌دهد در کشور 47 درصد زنان بالای 50 سال تراکم استخوان مناسب ندارند.

وی با تأکید به اینکه کمبود ویتامین D و کلسیم این بیماری را تشدید می‌کند، افزود: نه تنها مصرف سرانه شیر در کشور به مراتب پایین‌تر از کشورهای توسعه یافته است، بلکه نان مصرفی به دلیل افزودن جوش‌شیرین مانع جذب ویتامین D و کلسیم می‌شود.

به گفته اخوان اکبری در سال‌های اخیر با افزودن جوش‌شیرین در نان به جد برخورد شده و در خود استان اردبیل استفاده از جوش‌شیرین در 99 درصد نانوایی‌ها برچیده شده است.

وی افزود: در صورتی که مصرف جوش‌شیرین در نانوایی محرز شود، واحد مربوطه بلافاصله پلمب خواهد شد که بی‌شک برخورد با افزودن جوش‌شیرین می‌تواند در مقابله با پوکی استخوان مؤثر باشد.

مشکلات دریافت ویتامین D از نور خورشید!

از سویی کمبود ویتامین D که عامل اصلی بروز بیماری پوکی استخوان عنوان می‌شود معضل جدی در اردبیل است که شرایط اقلیمی و سبک زندگی به تشدید آن منجر شده است.

مدیر غذا و داروی علوم پزشکی اردبیل در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: کمبود ویتامین دی در تغذیه شهروندان اردبیلی مشکلی جدی بوده و نیازمند اصلاح برنامه‌های غذایی و شیوه‌های زندگی است .

عبدالرسول ادیب در گفتگو با خبرنگار مهر تصریح کرد: منبع اصلی تأمین ویتامین D بدن نور خورشید است که به دلیل شرایط اقلیمی این منطقه مشکل کمبود ویتامین دی در اغلب شهروندان به ویژه بانوان مشاهده می‌شود .

وی با تأکید به اینکه بیش از 90 درصد شهروندان از کمبود ویتامین D رنج می‌برند، متذکر شد: کمبود این ویتامین بیماری‌های متعددی از جمله خرابی دندان و پوسیدگی آن، MS ، دیابت، ریزش مو و بیماری‌های پوستی و برخی سرطان‌ها را به دنبال دارد.

مدیر غذا و داروی علوم پزشکی استان تأکید کرد: ویتامین دی به ندرت از طریق غذاهایی که مصرف می‌شود تأمین می‌شود و بهترین منبع آن نور خورشید است.

ادیب افزود: با این وجود شیوه‌های نادرست زندگی موجب شده است شهروندان به این مهم توجه نداشته باشند.

اصلاح عادت غذایی گرفتار بدهی مالی شد

متخصص ارتوپد معتقد است علت اصلی شیوع پوکی استخوان در اردبیل به عادات اشتباه تغذیه و تحرک اندک بازمی‌گردد.

عرب زاده متذکر شد: در صورتی که فرد از سنین رشد تحرک فیزیکی و تغذیه مناسب داشته باشد و در معرض نور خورشید ویتامین مورد نیاز خود را دریافت کند، تا حد قابل‌توجهی از بروز بیماری پوکی استخوان در سنین کهن‌سالی ممانعت خواهد شد.

وی افزود: از سویی مصرف الکل و دخانیات نیز این بیماری را تشدید می‌کند که در مجموع مراقبت دوران جوانی و میان‌سالی می‌تواند عامل پیشگیری از این بیماری باشد.

این تأکیدات در حالی است که تنها برنامه مشترک دو وزارت خانه برای اصلاح عادات تغذیه در ارتباط با دریافت مناسب کلسیم، روند مطلوبی در اردبیل ندارد.

رئیس دانشگاه علوم پزشکی استان معتقد است مصرف مواد لبنی در کشور بسیار محدود است و به همین دلیل آموزش مصرف لبنیات در خانواده‌ها از طریق متخصصان و پزشکان ضروری است.

اخوان اکبری یکی از طرح‌های وزارت بهداشت برای فرهنگ‌سازی مصرف لبنیات را توزیع شیر در مدارس عنوان و تأکید کرد: نکته قابل‌توجه برای دختران جوان این است که بیشترین رشد استخوان در سنین بین 11 تا 17 سالگی بوده و تا 30 سالگی به دانسیته استخوان‌های بدن افزوده می‌شود.

تأکید به توزیع شیر در مدارس که اقدامی نمادین از سوی وزارت بهداشت و وزارت آموزش‌وپرورش است، نه تنها در سال‌های اخیر کارنامه مناسبی نداشته بلکه امسال نیز با گذشت سه ماه از سال تحصیلی هنوز عملیاتی نشده است.

برنامه مشترک دو وزارت خانه برای اصلاح عادات تغذیه در ارتباط با دریافت مناسب کلسیم، روند مطلوبی در اردبیل ندارد معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی اداره کل آموزش‌وپرورش استان اردبیل دلیل تأخیر در توزیع شیر را عدم تأمین اعتبار آن عنوان کرد.

حسین برزگر به خبرنگار مهر گفت: متأسفانه اعتبار خرید شیر طی سال گذشته از کارخانه‌های تولیدی تاکنون پرداخت نشده و در خود اردبیل یک میلیارد و 500 میلیون تومان به کارخانه‌ها بدهی داریم.

وی افزود: تاکنون تأمین این اعتبار و پرداخت بدهی کارخانه‌ها انجام نشده و به همین دلیل قراردادی برای خرید و توزیع شیر در سال جاری نیز منعقد نشده است.

در این شرایط نه تنها میزان ابتلا به پوکی استخوان در اردبیل مشخص نیست بلکه برنامه‌های پیشگیری به ارشاد مبتلایان خلاصه شده در حالی که درمان قطعی برای پوکی استخوان متصور نیست و بیش از درمان، پیشگیری از بروز این بیماری در نسل‌های آینده ضرورت دارد.

در مجموع نگرانی‌های ایجاد شده، سهم متولیان بهداشت در فرهنگ‌سازی، آموزش، پیشگیری و حتی مطالعه و پژوهش از وضعیت این بیماری مبهم است.