از انتقاد هنرمندان به وضعیت تئاتر مقاومت تا سکوت مقابل «ترن» برای حفظ حرمت‌ها

به گزارش پارس به نقل از فارس نشست هم اندیشی بررسی وضعیت تئاتر دفاع مقدس با حضور جواد جباری مدیرعامل بنیاد روایت، حسین مسافرآستانه دبیر چهاردهمین جشنواره تئاتر مقاومت و حفیظ الله رفیعی رئیس انجمن تئاتر دفاع مقدس و انقلاب روز گذشته در تالار اسوه برگزار شد.

حسین مسافرآستانه دبیر چهاردهمین جشنواره ملی تئاتر مقاومت در این با بیان آنکه این رخداد نمایشی بعد از طی فراز و فرودهایی و وقفه ای چند ساله بار دیگر توسط انجمن تئاتر دفاع مقدس و بنیاد روایت در گام سیزدهم خود احیاء شد گفت: در شکل جدید برگزای این رخداد نوع نگاه به تولید آثار با موضوعاتی فراتر از دفاع مقدس مدنظر مسئولان قرار گرفت و در گام چهاردهم این جشنواره نیز سعی می کنیم تا تغییرات عمل شده در دور قبل را با جدیت بیشتری پیگیری کنیم.

وی ادامه داد: از دور قبلی این رویداد بنا بر آن گذاشته شد تا مفاهیم جاری و مطرح در جهان پیرامون ما چون بیداری اسلامی، مقاومت اسلامی، ظلم ستیزی و ایستادگی در برابر اسلام هراسی به مفهوم دفاع مقدس و انقلاب اسلامی که از مضامین ابتدایی و نخستین شکل گیری این رخداد نمایشی بودند افزوده شوند و برای توسعه این نگاه جهان شمول در قالب جشنواره چهاردهم تمام تلاش خود را به کار خواهیم بست.

دبیر چهاردهمین جشنواره ملی تئاتر مقاومت خاطرنشان کرد: آنچه مدنظر ما قرار دارد دربرگیرنده تمام موضوعات فرهنگ مقاومت در ایران و جهان و در راستای مفاهیم کلان ارزشی نظام جمهوری اسلامی ایران است و قصد داریم با برگزاری این رویداد به حماسه جنگ تحمیلی، بعدی « تقدیس گونه» ، آنچنان که شایسته دلاورمردی های رزمندگان ایران اسلامی به عنوان الگوهای مقاومت ملت مظلوم جهان باشد، ببخشیم.

مسافرآستانه گفت: بر همین اساس بنا داریم تا از این پس به صورت فصلی شاهد برگزاری چنین نشست های هم اندیشی و صمیمی با حضور هنرمندان، پژوهشگران، منتقدان و دست اندرکاران امور نمایشی کشور باشیم تا در خروجی برگزاری جشنواره تئاتر مقاومت شاهد معرفی فراگیر فرهنگ مقاومت به عموم مخاطبان این رخداد نمایشی به شکل عملی و اجرایی آن باشیم.

وی ادامه داد: بر همین اساس و با اتکا به دو اصل ایجاد فرصت مکفی برای ارزیابی و برنامه ریزی مناسب و مدون و همچنین جلوگیری از بیماری جشنواره زدگی، جهت رسیدن به رخدادی تاثرگذار و جریان ساز، تصمیم بر آن گرفته شد تا این رویداد نمایشی به شکل دوسالانه برگزار شود.

در ادامه این نشست جواد جباری مدیرعامل بنیاد فرهنگی روایت گفت: باید بر این مفهوم کلان اشراف داشته باشیم که ما چیزی به نام « تقدس» جنگ نداریم. وقتی وزارتی به عنوان وزارت دفاع در کشور وجود دارد معنای آن، این است که ما باید مفهوم جنگ را از دفاع جدا کنیم و در تولی آثار نمایشی سعی مان باید بر تولید آثار ضد جنگ باشد.

وی ادامه داد: ما جشنواره تئاتر مقاومت و بنیاد روایت را تاسیس کردیم تا فرهنگ مقاومت و انقلاب را توضیح دهیم و بر این نکته نیز تاکید دارییم که مخالفتی را با ذات اعتراضی تئاتر نداریم؛ اما آنچه به عنوان وظیفه ما تعریف شده آن است که ترویج فرهنگ مقاومت در جشنواره تئاتر مقاومت صورت گیرد و توسعه این فرهنگ تنها هدف مورد حمایت ما در عرصه تولی آثار نمایشی است.

جباری با تاکید بر آنکه هشت سال دفاع مقدس و وجود خانواده هایی با پنج یا شش شهید، مواردی هستند که نمونه ای از آنها در جهان وجود ندارد خاطرنشان کرد: گاهی اوقات دیده ایم که ما در تولید آثارمان به این مسائل نادر توجه نمی کنیم و با کلی گویی و کلی سازی صحنه های نمایشی چنین ارزش های بزرگی را زیر سوال می بریم.

وی افزود: در این نکته شکی وجود ندارد که دفاع مقدس لبریز از نقاط مثبت و منفی بود اما نباید فراموش کنیم که در آن نقاط منفی نیز صدها رویداد و نشانه مثبت است که وظیفه ما بازتاب و انتشار آنها است نه تاکید بر وجوه منفی که در هر جنگ و دفاعی موجود است.

در ادامه حمیدرضا نعیمی نمایشنامه نویس، کارگردان و بازیگر تئاتر با اشاره به برگزاری چنین جلسه هم اندیشی گفت: خوشحالیم که بعد از گذشت چهارده دوره از برگزاری جشنواره تئاتر مقاومت و دو ده از تاریخ پایان جنگ تحمیلی هشت ساله، امروز دست اندرکاران تئاتر دفاع مقدس میزی را قرار داده اند تا پشت آن بنشینند و به سوالات هنرمندان دلسوز و فعال در این گونه هنری پاسخ دهند.

وی با طرح پرسش هایی چون اگر این جشنواره برگزار نشود چه اتفاقی در عرصه نمایش کشور روی می دهد و اینکه آیا نگارش نمایشنامه های دفاع مقدس تنها در گرو برگزاری چنین رویدادی است؟ گفت: پاسخ اصلی اینجاست که دست اندرکاران این جشنواره و بنیاد روایت فتح باید بر این نکته اشراف داشته باشند که هنرمندان متعهد و دغدغه مند فارغ از بهانه هایی چون جشنواره تئاتر مقاومت و فارغ زا کار سازمانی و تشکیلاتی، نوشتن درباره جنگ تحمیلی را وظیفه و رسالت خود می دانند.

نعیمی با بیان آنکه کوچکترین و البته مهمترین خواسته هنرمندان آن است که برای آثارشان شرایط اجرای عمومی مستمر فراهم شود گفت: دبیر این جشنواره می گوید هدف از برگزاری این رویداد تقدس بخشیدن به مفهوم مقاومت است؛ اما در این میان رویکرد خود را مشخص نمی کند که نمایشنامه نویس « قربان صدقه گو» می خواهد یا آنکه بر ذات تئاتر به عنوان هنری اعتراضی اشراف دارد.

وی با بیان آنکه هنرمندان تئاتر، سینماگر و صنعتگر نیستند و هدف شان این است که با زحمت و مرارت تلاش کنند تا به زبان تئاتر به نقد جریانات جاری در جامعه بپردازند افزود: اگر تنها نویسنده می خواهید تا در سایه سفارش نمایشنامه ای را به رشته تحریر درآورد به دنبال اهلش بروید اما اگر هدف تان طرح تفکر و جریان سازی است می توانید بر روی تک تک هنرمندان متعهد تئاتر کشور حساب کنید.

نعیمی با بیان آنکه مسئولان نباید هراسی به سبب نوشتن و تولید آثار هنرمندن نمایش در زمینه دفاع مقدس به دل خود راه بدهند گفت: فعالان عرصه هنرهای نمایشی از مردمان همین سرزمین هستند که جنگ تحمیلی و دفاع مقدس را با پوست و گوشت خود حس کرده اند و بر این اصل یقین دارند که حماسه هشت سال دفاع مقدس بعد از اتفاق مشروطه در تاریخ ۱۰۰ ساله معاصر کشورمان، عظیم ترین و مهم ترین رویدادی است که به وقوع پیوسته است.

وی ادامه داد: تعیین ضوابط و چارچوب تنها هنرمندان را از فعالیت در این عرصه سرخورده می کند، خواهش ما فعالان تئاتر آن است که مسئولیت پذیر باشید و به جای تنگ کردن حلقه فعالیت های هنرمندان بر تعهدات و انجام قول هایی که به خانواده تئاتر دفاع مقدس داده اید، پایبند باشید.

این نویسنده تئاتر با طرح این پرسش که چرا چهره های حرفه ای و شناخته شده وارد عرصه تولید آثار نمایشی دفاع مقدس نمی شوند خاطرنشان کرد: پاسخ ساده ای دارد و آن این است که مسئولان این حوزه در کنار هنرمندان حضور ندارند و با قراردادن ضوابط و چارچوب های سخت و غیرمنطقی در مقابل هنرمندان قرار گرفته اند.

نعیمی در ادامه خطاب به جواد جباری مدیرعامل بنیاد فرهنگی روایت گفت: ممکن است به ما بگویید سرنوشت نمایش « ترن» چه شد؟ ۳۰ هنرمند به نمایندگی از ۳۰ خانواده در این اثر نمایشی درگیر بودند اما ماحصل تلاش آنها به کجا رسید؟ در حساس ترین زمان ممکن، بنیاد روایت دست از حمایت آنها برداشت.

وی ادامه داد: هنرمندان سرشناس و چهره های سینمایی که حضور در این نمایش دفاع مقدس را افتخار کارنامه کاری خود می دانستند با این بی مهری شما با سرخوردگی تئاتر دفاع مقدس و فعالیت در این حوزه را به کنار گذاشتند؛ شخصیت و هویت هنرمند اسبابی برای تجربه مدیران ناآشنا با تئاتر نیست و امیدوارم در ادامه این نشست شاهد عملیاتی شدن وعده های مدیران بنیاد روایت فتح و حمایت همه جانبه آنها به شکل عمل گرایانه از هنرمندان تئاتر کشور باشیم.

سیروس همتی نمایشنامه نویس و بازیگر تئاتر در این نشست هم اندیشی با بیان آنکه دو سال پیش نمایشنامه ای را با دعوت حفیظ الله رفیعی رئیس انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس برای چاپ به این انجمن ارائه کرد که توسط بازخوانان رد شد گفت: امروز این نمایشنامه به عنوان یک اثر موفق توسط یک نهاد دولتی در اولویت چاپ قرار دارد.

وی ادامه داد: سال گذشته به عنوان مدیر تولید نمایش دفاع مقدسی « روشان» از مدیر انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس تقاضای حمایت از این اثر را کردم اما این امکان هم از من دریغ شد و در ادامه طبق آمار مجموعه تئاترشهر، این نمایش رکورد پرفروش ترین نمایش حوزه جنگ را به خود اختصاص داد.

بازیگر نمایش « ترن» خاطرنشان کرد: حاشیه های این نمایش و رها کردن حمایت آن توسط انجمن تئاتر انقلاب اقدام دیگری بود که با اهداف و الویت های کاری این انجمن خوانشی ندارد، حال با این کارنامه آیا می توان به قول ها و سخنان مدیران عامل بنیاد روایت و انجمن تئاتر دفاع مقدس بار دیگر اتکا کرد؟

در ادامه مالک سراج و میلاد نیک آبادی از کارگردان جوان و فعال در جشنواره تئاتر مقاومت نیز به بیان وعده های عملی نشده مسئولان انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس درباره حمایت از آثارشان پرداختند.

جباری در پاسخ به انتقادات به عمل آمده با اشاره به حاشیه های به وجود آمده درباره نمایش « ترن» به نویسندگی حمیدرضا آذرنگ و کارگردانی نیما دهقان گفت: در مورد این نمایش، شکل تولید و اجرای عمومی آن مسائل فراوانی بیان شد اما ما تصمیم گرفتیم تا سکوت را در پیش گیریم اما در صورت نیاز در موردش صحبت خواهیم کرد.

همچنین حفیظ الله رفیعی مدیرعامل انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس با بیان آنکه حسن برگزاری این نشست در آن است که از یک سو در ابتدای سال و از سوی دیگر در آستانه برگزاری چهاردهمین جشنواره ملی تئاتر مقاومت قرار داریم گفت: حضور هنرمندان، کارشناسان، منتقدان و مدیران تئاتر کشور در چنین نشست های صمیمی به ما در راستای هم افزایی، هم فکری و هم گرایی هر چه بیشتر برای برگزاری این رویداد مهم نمایشی یاری خواهد رساند.

وی نیز در مقام پاسخ به انتقادات مطرح شده درباره وعده های عملی نشده انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس گفت: بار دیگر تاکید می کنیم که انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس بر اساس سیاست های اجرایی و محتوایی خود برای تولید آثار نمایشی دفاع مقدس برنامه های ویژه ای دارد و درباره نمایش « ترن» و حاشیه های اطراف آن نیز تنها برای دامن نزن به حواشی های به وجود آمده و حفظ حرمت تصمیم گرفتیم دربرابر صحبت های مطرح شده سکوت را انتخاب کنیم.

در ادامه سعید اسدی مدرس، منتقد و کارگردان تئاتر به انتقاد از سیاست های حمایتی انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس از تولید آثار نمایشی و تفاوت آن با جریان تولید اجتماعی تئاتر در کشور پرداخت و گفت: محورهایی مانند مولدان، تولیدگران و حمایت کنندگان چرخه اصلی جریان استمرار تئاتر دفاع مقدس را در کشور تشکیل می دهند که متاسفانه به دلیل وجود سیاست های غیر هم جنس نهادهای حمایتی تئاتر شاهد بروز چنین آسیب هایی در نمایش دفاع مقدس در کشور هستیم.

وی ادامه داد: روشن نبودن و عدم تعریف واضح از ارزش های مطرح شده در تولید آثار مرتبط با جنگ تحمیلی توسط نهادهای متولی امر نمایش و مدیریت های جزیره ای در بخش ها و ادارات گوناگون سبب شده تا سیاست واحدی در امر تولید و اجرای مستمر این نمایش ها وجود نداشته باشد که متاسفانه صدمه و آسیب اصلی این تفاوت ها متوجه بدنه هنرمندان و فعالان این عرصه می شود.

مدیر تالار مولوی خاطرنشان کرد: آقای رفیعی با نگاه خود بر حمایت تاکید می کنند و هنرمندان نیز دغدغه های خود را برای حمایت از آثارشان مطرح می سازند و در این میان چون سیاست واضح و مشترکی وجود ندارد مسلم است که نتیجه این رایزنی ها و بحث ها به هیچ نتیجه ای نخواهد رسید.

نصرالله قادری نمایشنامه نویس، کارگردان و دیگر میهمان حاضر در این نشست نیز با بیان آنکه صادر کردن حکمی نظیر این گفته که تئاتر، هنر اعتراض است از دکترین حزب توده بود که متاسفانه به بدنه نمایش کشور ما راه پیدا کرده است گفت: نتیجه این تفکر است که ما امروز شاهد اتفاقی تلخی به نام عدم حمایت از تئاتر در تمامی اشکال آن در جامعه و برنامه ریزی های کلان فرهنگی هستیم.

وی ادامه داد: از یک سو مسئولان نمی دانند که از تئاتر چه می خواهند و از سوی دیگر هنرمندان نیز نمی دانند که باید چه نمایشی را تولید کنند تا مورد حمایت قرار گیرند و بر همین اساس است امروز عموم هنرمندان اینجا جمع شده اند و از مرکزی به نام انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس تنها می خواهند که از جریان تولید و اجرای مستمر آثار نمایشی با محتوای جنگ تحمیلی به شکلی عملی و نه در کلام حمایت به عمل آید.

در این نشست رویا افشار بازیگر تئاتر با بیان آنکه به دلیل شرایط زندگی در جنوب کشور از نزدیک شرایط جنگ را درک کرده ام و به شرایط خانواده شهید و جانباز آن دوران اشراف کامل دارم گفت: اینکه دبیر یک جشنواره تنها تاکید می کند تا تقدس یک رخداد را با تمام فراز و فرودهایش به تصویر بکشیم برای من قابل درک نیست.

وی ادامه داد: هدف از تولید تئاتر به عنوان هنری فاخر و اندیشه ورز، طرح مساله و ایجاد چالش بریا مخاطب و پاسخ گویی به سووالات ذهنی آنها است؛ مدیران و دوشادوش آنها هنرمندان تئاتر دفاع مقدس باید به دنبال طرح مساله و اشتیاق به تفکر در بین نسل جوانی باشند که جنگ را ندیده اند و در برابر بمباران خبری بیگانگان تصاویر ناقص و معیوبی از آن را درک کرده اند.

این بازیگر با بیان آنکه به دلیل تصاویر آمیخته به دروغ غربیان از جنگ تحمیلی علیه ملت ایران حتی در بین جوانان نسل امروز افرادی هستند که نمی خواهند از آن دوران تصویری را به خاطر بسپارند، تاکید کرد: اینجاست که رسالت تئاتر و هنرمندان آن بیش از هر زمان دیگری به چشم می آید تا با تلاش صادقانه خود سعی کنند تا تصویر حقیقی از دوران دفاع مقدس را به این نسل از مخاطبان انتقال دهند.

افشار یادآور شد: وظیفه هنرمندان و ارگانی چون بنیاد روایت تسهیل کردن امور بری تولید آثاری است که تلخ و شیرین جنگ را به زبان واقعی و ملموس در اختیار جوانان بگذار نا انکه شرایطی را فراهم آمورد که هنرمندان تئاتر تمایلی برای حضور در تولید و اجرای چنین آثاری در صحنه های نمایشی کشور نداشته باشند.

رفیعی در پاسخ به انتقادات مطرح شده با بیان آنکه در حوزه تولیدات آثار نمایشی دفاع مقدس انجمن تئاتر انقلاب به شکل حمایتی و مشارکتی حضور خود را به اثبات رسانده است گفت: در حال حاضر رویکرد اصلی بنیاد روایت بر تولید و حرکت به سمت توسعه نمایش دفاع مقدس استوار است.

وی ادامه داد: در این میان شاید در ابتدای راه قرار داشته باشیم اما بنا داریم تا تمام تلاش خود را برای ارتقای این گونه نمایشی در کشور انجام دهیم.

جباری نیز با اشاره به این مساله که مشکلاتی که در دوره های پیشین جشنواره تئاتر مقاومت وجود داشت رد گام سیزدهم و با تاکید بر اجرای عمومی آثار تا حد بالایی برطرف شد گفت: چهاردهمین دوره این جشنواره نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود و تلاش می کنیم آثارراه یافته به این رخداد پیش و یا پس از جشنواره چهاردهم اجرای عمومی در تهران و شهرستان ها داشته باشند.

وی ادامه داد: جشنواره باید فرصتی را فراهم کند تا ابتدا علاقه مندان به تئاتر دفاع مقدس نمایش ها و تالارهای خود را انتخاب کنند و تولیدکنندگان نیز باید از اجرای آثار خود اطمینان داشته باشند تا در سایه چنین تعامل و جریان پیوسته ای به دنبال نهادینه کردن فرهنگ مقاومت در جامعه با استفاده از ابزار تاثیرگذاری چون نمایش باشیم.

در این مراسم هنرمندان و مسئولانی چون اسماعیل عالی زاد دبیر سی و دومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر، نصرالله قادری، رویا افشار، فرهاد تجویدی، حسین پارسایی، اتابک نادری، وحیدآقاپور، حمیدرضا نعیمی، مالک سراج پور، سعید اسدی، میلاد نیک آبادی، عباس غفاری، شهرام نوشیر مدیر کانون نمایش خیابانی مرکز هنرهای نمایشی حضور داشتند.