رفع استرس در نگاه امام رضا (ع)

به گزارش پارس به نقل از قدس آنلاین، قرآن کریم و پس از آن اهل بیت (علیهم السلام) دستورالعمل‎ های مادی و معنوی زیادی برای جلوگیری از بروز مشکلات روانی در فرد ارائه کرده اند. در آموزه‎ های قرآنی و تعالیم سازنده اهل بیت علیهم السلام روشهای متعددی برای برون رفت از افسردگی و کاهش استرس های روزمره که دامنگیر انسان می شود پیشنهاد شده است.

در این آموزه های نورانی از ایمان، یاد خدا، توکل، تقوی و پرهیزگاری، توبه، انس با قرآن، امید به رحمت الهی، صبر و دعا، عبادت و عفت و پاکدامنی به عنوان راههای کاهش استرس و رسیدن به آرامش یاد شده است.

در همین زمینه امام رضا علیه السلام هم برای رسیدن به نشاط و آرامش معنوی می فرماید: لیس شیء من الاعمال عندالله عزوجل بعد الفرائض افضل من ادخال السرور علی المومن؛ بعد از انجام واجبات، کاری بهتر از ایجاد خوشحالی برای مومن، نزد خداوند بزرگ نیست. (۱) .

و یا در جایی دیگر می فرماید: من فرج عن مومن فرج الله عن قلبه یوم القیمه؛ هر کس اندوه و مشکلی را از مومنی برطرف نماید خداوند در روز قیامت اندوه را از قلبش برطرف سازد. (۲)

اما جدای از توصیه های معنوی امام رضا (ع) برای کاهش و دوری از ناملایمات و کسب آرامش و رضایت الهی، آنحضرت توصیه هایی عملی برپایه اصول بهداشتی و تغذیه ای برای حفظ شادابی و نشاط و مقابله با فشارهای ناشی از زندگی روزمره ارایه کرده اند که جالب توجه است.

در روایتی از امام رضا (ع) نقل شده که فرمود: « الطیب نشره و العسل نشره، و الرکوب نشره و النظر الی الخضره نشره. یعنی: بوی خوش، عسل، سوارکاری و نگاه به مناظر سرسبز و خرم، باعث نشاط و شادی می شود. » (۳)

بر طبق این نقل، نگاه به مناظر جذاب و سرسبز گیاهان برخی از بیماری ها را روحی و روانی را از بین می برد و افسردگی ها و غم ها را می زداید به گونه ای که گاه شگفتی و حیرت انسان را برمی انگیزد و با دیگر لذت ها و خوشی ها رقابتی پیروزمندانه می کند. چنان که تشریح منعای واژه « نشره» مؤید آن است: « نشره چیزی است که موجب آرامش وراحتی اعصاب می شود، پس از آنکه دچار بیماری و افسردگی شده است. »

امام رضا علیه السلام در حدیث دیگر توصیه جالب برای آرامش روح و روان دارد. ایشان می فرمایند: « عَلَیکُمْ بِالزَّیتِ فَإِنَّهُ یکْشِفُ الْمِرَّةَ وَ یذْهِبُ الْبَلْغَمَ وَ یشُدُّ الْعَصَبَ وَ یذْهَبُ بِالضَّنَی وَ یحَسِّنُ الْخُلُق‏ و یطیب النفس و یذهب بالغم» . بر شما لازم است که از زیت (روغن زیتون یا هر گونه روغن مایع) استفاده کنید؛ زیرا صفرا را آشکار و بلغم را از بین می برد و عصب را تقویت، بیماری را نابود و اخلاق انسان را نیکو می کند، روح را آرامش می دهد و غم را از بین می برد. « . (۴)

شبیه این مضمون امام رضا (ع) در جایی دیگر فرمود: « نِعْمَ الطَّعَامُ الزَّیتُ یطَیبُ النَّکْهَةَ وَ یذْهَبُ بِالْبَلْغَمِ وَ یصَفِّی اللَّوْنَ وَ یشُدُّ الْعَصَبَ وَ یذْهَبُ بِالْوَصَبِ وَ یطْفِئُ الْغَضَب‏ ؛» روغن زیتون، خوب طعامی است که دهان را خوش بو می کند، بلغم را می برد، رنگ پوست را درخشنده می نماید، عصب را نیرومند و بیماری را نابود می کند و خشم را فرو می نشاند» . (۵)

امام رضا (ع) در سخنانی دیگر توصیه می کنند که از زیاده روی در خوردن پیاز خودداری کنید زیرا پیاز زیاد رنگ نشاط و شادی را از چهره می برد و سایه ای غم انگیز به سیما فرو می اندازد اما خوردن کدو را باعث شادی و رفع حزن و اندوه بر می شمرد.

عن صحیفه الرضا (ع) عن آبائه (ع) قال قال رسول الله صلی الله علیه وآله اذا طبختم فاکثروا القرع فانه یسر القلب الحزین.

ازصحیفه امام رضاعلیه السلام از پدرانش (ع) روایت شده است که رسول خدا صلی الله علیه وآله فرمودند: هرگاه غذا می پزید کدو (حلوائی) بسیار بپزید، زیرا کدو قلب محزون را شاد می کند. (۶)

آنحضرت همچنین در مورد تحرک و آثار ورزش در ایجاد نشاط معتقدند که جنبش بیش از اندازه و خسته ساختن اعضای بدن باعث فرسودگی جسم و جان خواهد شدو موجب حزن و درد را فراهم می سازد. اما اگر تقلا و جنبش به حد اعتدال باشد باعث نشاط و شادمانی انسان می گردد و او از این فعالیت لذت خواهد برد.

همچنین امام رضا (ع) در یک توصیه تغذیه ای دیگر برای ایجاد آرامش به نقل از حضرت علی (ع) می فرماید: طلحه بن عبیدالله بر رسولخدا (ص) وارد شد و در دست رسولخدا (ص) بک « به» بود و آنرا به طلحه داد و فرمود: ای ابو محمد اینرا بگیر که قلب را راحت و تقویت می کند. (۷)

پانوشت ها:

۱. بحارالانوار، ج۷۸، ص۳۴۷

۲. اصول کافی، ج۳، ص۲۶۸

۳. عیون اخبار الرضا باب ۳۱/ حدیث ۱۲۶

۴. عیون اخبار الرضا، باب ۳۱/ حدیث ۸۱

۵. مکارم الاخلاق، ص۱۹۰

۶. مستدرک وسائل الشیعه ج۱۷ص ۵۶باب ۹ح ۲۰۴۳۰

۷. عیون اخبار الرضا باب ۳۱/ حدیث