منشاء گرد و غبار خوزستان

ضیاء الدین شعاعی مدیر کمیته ملی مقابله با پدیده گرد و غبار با اشاره به مطالعه های انجام شده پس از رخداد گرد و غبار ابتدای بهمن ماه سال جاری (۷ و ۸ بهمن ماه) در خوزستان_ اهواز، گفت: مکانیزم این سیستم گرد و غبار به این صورت است که ابتدا باد از شمال وارد عربستان شده و پس از یک چرخش به صورت باد جنوبی از روی خلیج فارس عبور می کند و در حالی که توده حین عبور از خلیج فارس دارای بار سنگینی نیست، به محض ورود به جنوب خوزستان و جنوب اهواز به دلیل نزدیکی به منشاء های گرد و غبار هندیجان و جنوب شرقی خوزستان و اهواز با بارگیری شدید به ذرات گرد و غبار با قطر و شدت بالا تبدیل می شود.

مدیر کمیته ملی مقابله با پدیده گرد و غبار با اشاره به گزارش های دریافتی از ایستگاه های زمینی سنجش و پایش طوفان های گرد و غبار سازمان حفاظت محیط زیست، اظهار کرد: در مدت زمانی کوتاه، شدت گرد و غبار به ۱۰ هزار میکروگرم بر متر مکعب می رسد. یعنی حدی که دستگاه ها قادر به اندازه گیری بیش از آن نیستند و این در حالی است که حد غیر مجاز غلظت گرد و غبار ۱۵۰ میکرو گرم بر متر مکعب است و ۱۰ هزار میکروگرم بر متر مکعب یعنی حدود ۶۶ برابر حد غیر مجاز، گرد و غبار در منطقه ایجاد شد.

شعاعی با اشاره به اطلاعات دریافتی از سیستم های پایش، همچنین اطلاعات سازمان هواشناسی مبنی بر پیش بینی طوفان گرد و غباری در روزهای ۲۷ و ۲۸ بهمن ماه سالجاری (هفته گذشته) از منشاء مرز عراق و سوریه، گفت: این طوفان با غلظت بسیار بالا روز شنبه ۳۰ بهمن ماه به خوزستان رسید و منجر به تعطیلی مدارس استان و کاهش ساعت کاری اداره ها شد.

این مقام مسئول با بیان اینکه چالش گرد و غبار خوزستان به دلیل تاثیرپذیری از منشاء های داخلی و خارجی به یک بحران جدی تبدیل شده است، خاطرنشان کرد: تشکیل جلسه دولت با حضور تمامی وزرا در روز شنبه ۳۰ بهمن ماه و بررسی و پیگیری جدی موضوع گرد و غبار خوزستان نیز به دلیل همین اهمیت موضوعی بود.

قطع آب و برق در برخی نقاط استان خوزستان

به گفته شعاعی، وقوع این طوفان گرد و غباری شدید به دنبال طوفان های گذشته در خوزستان و شهرستان اهواز، منجر به افزایش بیش از حد نرمال ته نشست گرد و غبار روی سیستم ها و خطوط انتقال برق شد که همزمانی آن با افزایش رطوبت در محل، قطعی برق در برخی نقاط استان را به همراه داشت.

وی ضمن یادآوری این موضوع که رطوبت هوا و مه غلیظ در اهواز و خوزستان، پدیده ای طبیعی است که حتی گاها به دلیل کاهش دید به کمتر از ۱۰۰ متر منجر به لغو پروازهای استان نیز می شود، خاطرنشان کرد: آنچه منجر به رخداد قطعی برق در استان شد، همزمانی دو پدیده گرد و غبار و مه غلیظ بود که باعث تشکیل قوس الکتریکی و تبدیل مقره ها از حالت عایق به حالت هادی و خروج پست های برق و نیروگاه ها از مدار شد.

مدیر کمیته ملی مقابله با پدیده گرد و غبار با اشاره به گزارش وزیر نیرو در جلسه بررسی طوفان گرد و غبار خوزستان با حضور معاون اول رئیس جمهوری، اظهار کرد: خروج چهار نیروگاه اصلی از مدار منجر به قطع برق ۱۰ شهر استان و متعاقب آن به دلیل تامین آب شهرستان اهواز و برخی شهرهای دیگر از طریق پمپاژ، منجر به قطعی آب و تشدید مشکلات مردم شد. که البته با تلاش مستمر نیروهای مرتبط، پس از حدود ۱۲ ساعت منطقه دارای برق و سپس با کمی تاخیر دارای آب شد.

این مقام مسئول اضافه کرد: در حال حاضر ۱۶ اکیپ به صورت شبانه روزی در حال فعالیت های مقره شویی هستند که با توجه به طول ۸ هزار کیلومتری خطوط انتقال برق، این کار زمان بر است و تا حدود ۱۵ اسفندماه زمان می برد. البته کلیه دستگاه هایی که می تواند برای مقره شویی مورد استفاده قرار گیرد از طریق فراخوان به استان ها به خوزستان ارسال شده و نیروهای مسلح هم نیز برای همکاری در این زمینه در حد توان اعلام آمادگی کرده اند.

شعاعی ضمن تاکید بر این موضوع که پدیده گرد و غبار سنگین و ته نشست آن روی خطوط انتقال نیرو، همزمان با افزایش بالای رطوبت از موارد بسیار نادری است که در دنیا در چنین وسعتی مشاهده نشده، تصریح کرد: این حادثه هشداری برای ضرورت افزایش قدرت سازگاری با شرایط از طریق انجام اقداماتی همچون استفاده از مقره های سیلکونی است.

تمامی مقره های برق استان با مقره های مقاوم جایگزین می شود

وی ادامه داد: به همین منظور در حال حاضر وزارت نیرو تمامی موجودی انبارهای خود برای مقره های سیلکونی را فراخوان کرده و در حال جایگزینی مقره های آسیب دیده با مقره های مقاوم به آب، رطوبت و گرد و غبار است. که البته بنا به پیشنهاد وزیر نیرو مقرر شد طی برنامه ای بلند مدت تمامی مقره های استان خوزستان با مقره های مقاوم جایگزین شود تا از تکرار چنین حوادثی جلویگری شود. که البته این اقدام نیاز به خرید خارجی نیز دارد.

مدیر کمیته ملی مقابله با پدیده گرد و غبار با اشاره به تعداد و شدت وقوع حوادث گرد و غباری، همچنین تعداد منشاء های شناسایی شده، خاطرنشان کرد: به راحتی نمی توان زمانی برای کنترل کامل پدیده گرد و غبار اعلام کرد زیرا این موضوع نیازمند اقدامات مختلف در بلند مدت است و البته در کوتاه مدت باید بیشترین تلاش برای افزایش سازگاری از طریق اصلاح سیستم ها به منظور حفظ بهداشت و سلامت مردم و پیشگیری از افزایش آسیب ها بر آن ها تمرکز پیدا کند.

شعاعی اظهار کرد: پیشنهاد وزیر نیرو برای جایگزینی مقره های استان خوزستان با مقره های مقاوم، همچنین نصب ژنراتورهای اضطراری در ایستگاه پمپاژ آب شرب استان به منظور جلوگیری از قطع آب در شرایط مشابه و عدم اتکا آب شرب مردم به برق سراسری، اقدام هایی در همین راستا است.

این مقام مسئول ادامه داد: موضوع سازگاری در بحث های ریاست سازمان حفاظت محیط زیست در این جلسه نیز مورد تاکید قرار گرفت تا جایی که ابتکار با یادآوری مصوبه بهمن ۱۳۹۳ هیات دولت برای مقابله با پدیده گرد و غبار خوزستان و اشاره به عدم تامین اعتبارات بانکی به منظور ارائه تسهیلات ارزان قیمت به مردم برای ایجاد فضای مناسب زندگی از طریق اقدام هایی نظیر عایق بندی پنجره ها و یا استفاده از سیستم های تصفیه آب و هوا، خواستار توجه جدی تر به این موضوع شد.

به گفته وی، ارائه گزارش از روند اقدام های انجام شده برای رفع چالش گرد و غبار، تاکید بر ضرورت تامین رفاه مردم و کاهش آسیب های وارده به آن ها، همچنین لزوم تامین حق آبه تالاب ها و احیاء آن ها به عنوان مانعی برای گسترش گرد و غبار از دیگر بخش های گزارش ارائه شده در این جلسه بود.

مدیر کمیته ملی مقابله با پدیده گرد و غبار اشاره ای هم به گزارش ارائه شده توسط وزیر کشاورزی و دستور رئیس جمهوری به این وزارتخانه برای تسریع در روند تثبیت کانون های فوق بحرانی استان خوزستان داشت و افزود: بر اساس مطالعه های انجام شده توسط سازمان حفاظت محیط زیست و سایر دستگاه های همکار، در حال حاضر حدود ۳۵۰ هزار هکتار کانون گرد و غبار در خوزستان وجود دارد که از این میزان حدود ۱۲۰ هزار هکتار بحرانی و ۳۰ هزار هکتار نیز فوق بحرانی است.

شعاعی خاطرنشان کرد: از جمله مصوبات این جلسه، آغاز سریع عملیات تثبیت کانون های گرد و غبار استان خوزستان طی دو برنامه کوتاه و بلند مدت برای کانون های فوق بحرانی و همه کانون ها بود که مقرر شد این اقدام با پشتیبانی اعتباری سازمان مدیریت و برنامه ریزی و پشتبانی و همکاری نیرویی و امکاناتی نیروهای مسلح صورت پذیرد. و به همین منظور وزارت جهاد کشاورزی طی فراخوانی، خواستار انتقال کلیه نهال های سازگار با اقلیم خوزستان به این استان شد.

قابلیت کشت در ۱۰ هزار هکتار از کانون های گرد و غبار فوق بحرانی استان 

وی ادامه داد: طبق پیش بین های از حدود ۳۰ هزار هکتار کانون های گرد و غبار فوق بحرانی استان خوزستان، ۱۰ هزار هکتار قابل کشت و کنترل منشاء های گرد و غبار با کشت نهال است و مابقی آن نیز باید از طریق مدیریت آب و آبگیری هورها کنترل شود.

مدیر کمیته ملی مقابله با پدیده گرد و غبار همچنین اشاره ای به اعلام آمادگی سرلشکر محمدحسین باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح برای همکاری با زوارت جهاد کشاورزی به منظور تثبیت کانون های گرد و غبار استان خوزستان داشت.

گزارش حوادث گرد و غباری ایران متاثر از کانون های خارجی

این مقام مسئول همچنین از تهیه گزارش تعداد حوادث گرد و غباری ایران متاثر از کانون های خارجی تا پایان ۲۰۱۶ به همراه جدول پایش زمینی، عکس های ماهواره ای و تحلیل حوزه های مرتبط به طور نمونه آمار بارش سازمان هواشناسی جهت ارائه به مجامع بین المللی خبر داد.

وی اشاره ای هم به وظایف سازمان حفاظت محیط زیست برای مقابله با گرد و غبار داشت و گفت: طبق مصوبه دولت، سازمان حفاظت محیط زیست موظف بود با همکاری سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری نسبت به منشاء یابی طوفان های گرد و غبار اقدام کند که در حال حاضر، طرح منشاء یابی ۱۱ استان کشور به طور کامل به پایان رسیده و در برخی استان ها برنامه عمل نیز با همکاری دستگاه های استانی تهیه شده است.

شعاعی خاطرنشان کرد: خوزستان از جمله استان هایی است که با همکاری سازمان زمین شناسی و اداره کل منابع طبیعی، در کنار برخی دیگر ازاستان ها همچون استان های سیستان و بلوچستان، ایلام برنامه منشاء یابی و عمل آن آماده شده است.

تجهیز ۱۹۸ ایستگاه پایش هوا سازمان حفاظت محیط زیست

مدیر کمیته ملی مقابله با گرد و غبار در خصوص پایش غلظت طوفان های گرد و غبار در کشور نیز با بیان اینکه هم اکنون ۱۹۸ ایستگاه پایش هوا سازمان حفاظت محیط زیست مجهز به سیستم پایش pm۱۰و pm۲.۵ هستند، گفت: تنها چند ایستگاه در مرحله نصب و راه اندازی سیستم هستند که به زودی آن ها نیز مجهز خواهند شد. البته به زودی اطلاعات این پایش ها به صورت آنلاین به سازمان هواشناسی ارسال خواهد شد تا در تجمیع با بقیه اطلاعات منجر به تقویت سیستم هشدار شود. البته هواشناسی خوزستان اقدامات قابل تقدیری داشته است

مدیر کمیته ملی مقابله با گرد و غبار ضمن مرور برخی اقدام های انجام شده برای مقابله با گرد و غبار در سطح بین المللی، خاطرنشان کرد: تصویب چهار قطعنامه بین المللی برای مقابله با گرد و غبار، تهیه نخستین گزارش جهانی گرد و غبار و انتخاب ایران به عنوان میزبان نخستین همایش جهانی گرد و غبار در سال ۲۰۱۷ از نتایج اقدام های بین المللی ایران است.