«بهار عربی» از دیدگاه پژوهشگر مسلمان مصری

به گزارش پارس ، « ایمن المصری» ، اندیشمند و پژوهشگر مسلمان مصری در گفت وگو با فارس در قاهره تاکید کرد که دو جریان لیبرالیسم و افراط گرایی مذهبی دو روی یک سکه به شمار می آیند و در این ارتباط نسبت به غارت فرهنگی که رسانه های غربی در جوامع اسلامی دست به آن می زنند، هشدار داد.

المصری که ریاست مرکز آکادمیک « حکمت عقلی» را نیز برعهده دارد، درباره کار این مرکز گفت که این مرکز آکادمیک تلاش دارد، اندیشه عقلی و منطقی برگرفته از فطرت انسانی را احیا کند، چون بر این باور است که عقلانیت و منطق به معنای میانه روی در تفکر و اعتدال در اندیشه و رفتار است.

رئیس مرکز آکادمیک « حکمت عقلی» در ادامه گفت وگوی خود توضیح داد که نبود عقلانیت و منطق آدمی را به تندروی و افراط و تروریسم و فروپاشی اخلاقی و بی توجهی به آن سوق می دهد.

وی در خصوص تغییر و تحولاتی که جهان عرب طی سال های اخیر در چارچوب بهار عربی با آن مواجه شده است، گفت: تا زمانی که جهان عرب در وضعیت عدم توجه به عقلانیت و منطق و وابستگی فرهنگی و سیاسی از غرب به سرببرد، نمی تواند از این تونل تاریکی که در آن زندگی می کند، خارج شود.

به همین منظور این اندیشمند و پژوهشگر جهان اسلام خواستار بازگرداندن هویت واقعی جهان عربی شد تا از هرگونه قید و بند و وابستگی به شرق و غرب رهایی یابد و پس از این رهایی امکان خیزش مجدد و پیشرفت را بیابد.

***آنچه در زیر می آید، مشروح این گفت وگو است***

فارس: در ابتدا می خواهیم از طرح و برنامه فکری تان که درصدد تحقق آن هستید، بگویید تا بیشتر با آن آشنا شویم؟

المصری: ما می خواهیم که اندیشه و تفکر عقلی و منطقی را که از جمله مهمترین ویژگی های آدمی به شمار می آید و او را به این وسیله از دیگر موجودات متمایز می کند، احیا کنیم. اندیشه و تفکری که ریشه در فطرت و نهاد آدمی دارد و به عنوان پایه و اساس اندیشه اصیل اسلامی به شمار می آید و بیانگر دیدگاه واقعی و حقیقی جهانی است. همچنین تلاش می کنیم این نوع از اندیشه و تفکر را در دیگر حوزه های فردی و اجتماعی و سیاسی زندگی انسان ها تعمیم دهیم تا تمدن انسانی و بشری واقعی را شکل دهیم.

فارس: چه رابطه ای بین فلسفه و خط مشی عقلی و منطقی به چشم می خورد؟

المصری: فلسفه اندیشه و تفکر مطلق عقلی و منطقی در هستی و تلاش برای شکل دادن دیدگاهی جهانی و واقعی از انسان و جهان و مبدا یا سرآغاز و انتها یا معاد به دور از اوهام و خرافات و تخیلات و انحراف های فکری است و در واقع فلسفه بیانگر یکی از تطبیق های و اجراهای خط مشی عقلی و منطقی است که ما تلاش داریم آن را به تمام عرصه ها و حوزه های زندگی آدمی تعمیم دهیم.

فارس: به نظر شما نبود خط مشی عقلی و منطقی در پس انتشار پدیده افراط گرایی و تندروی قرار دارد که اکثر کشورهای مسلمان هم اکنون با آن مواجه هستند؟

المصری: در این قضیه جای هیچ تردیدی وجود ندارد. چون عقلانیت و منطق به معنای میانه روی در اندیشه و تفکر و اعتدال در فکر و رفتار است و عدم عقلانیت یا همان بی منطقی انسان را به افراط گرایی و تندروی و تروریسم یا همان زیر پا گذاشتن اخلاق و فروپاشی اخلاقی سوق می دهد.

به همین دلیل است که حضرت علی (ع) می فرمایند: در انسان نادان و جاهل چیزی جز افراط و تفریط نیافتم و بی تردید منظور آن حضرت از انسان جاهل در اینجا انسان غیر عاقل است. بر این اساس باید گفت که دو جریان لیبرالیسم و افراط گرایی مذهبی در یک منبع ریشه دارند که همان عدم عقلانیت و بی منطقی است و هر دو، دو روی یک سکه اند.

فارس: جایگاه طرح شما در طرح تقریب مذاهب اسلامی و اشاعه و ترویج روح همزیستی مسالمت آمیز بین مسلمانان کجاست و چه نقشی در این طرح ایفا می کند؟

المصری: طرح عقلی و منطقی ما نقش بسیار بزرگی را در تقریب و نزدیکی واقعی و نه صوری و شکلی بین مذاهب و گرایشات و جریان های مختلف اسلامی و حتی غیراسلامی ایفا می کند، به گونه ای که می توان گفت که طرح ما طرحی انسانی است که منادی احیای فطرت عاقل و منطقی انسانی است که از جمله مهمترین خصوصیت ها و ویژگی های مشترک بین تمام انسان هاست، چون ریشه و اساس اختلاف بین انسان ها اختلاف در نحوه تفکر و اندیشیدن است که در جای خود موجب برور اختلاف در افکار و دیدگاه ها می شود و یکی کردن یا نزدیک کردن شیوه و خط مشی تفکر منطقی و عقلی بی تردید به نزدیکی افکار و دیدگاه ها و مذاهب منجر خواهد شد و با تحقق چنین امری می توان زندگی مسالمت آمیز افراد بشر کنار یکدیگر را محقق کرد و نهایت آزروی ماست.

فارس: به نظر شما آیا می توان امت اسلامی را از حملات و هجوم های فرهنگی و فکری مصون نگه داشت؟

المصری: در ابتدا و پیش از هر چیز باید بدانیم که در پس هر غارت و حمله فرهنگی تحقق دو هدف نهفته است، یکی از بین بردن عقل نظری و دیگری عقل عملی به ویژه در جوانان.

نابودی عقل نظری که درک کننده معانی کلی معنوی و غیبی است، از طریق ایجاد شک و تردید در دریافت ها و اصول و مبادی کلی و دیدگاه جهانی و الهی آن صورت می گیرد، به گونه ای که منجر به تضعیف اصول و قواعد دینی و مذهبی آن و سرانجام تزلزل و نضعیف ایمان وی به خدا و ارزش های دینی و انسانی همچون شرف و عزت و کرامت می شود که در چنین حالتی باید برای مقابله با این وضعیت به جهاد و مبارزه برخاست.

اما از بین بردن و نابودی عقل و منطق نظری و اخلاقی از طریق اشاعه و ترویج بی حجابی و بی بند و باری و فیلم های مستهجن و خشن و لهو و لعب و مواد مخدر صورت می گیرد، به گونه ای این موارد عزم و اراده جوانان را تضعیف کرده و آنها در باتلاق رذیلت و شهوت های حیوانی فرو می برد و هدف نهایی از تمام این اقدامات خلع سلاح امت اسلامی و تضعیف روح مقاومت در آن و فراهم کردن زمینه حاکمیت و تسلط سیاسی فراگیر غرب بر جوامع بشری است. از اینجاست که آشکار می شود، تنها راه مقابله با حمله و غارت فرهنگی تقویت عقل نظری و عملی است که هدف طرح فرهنگی و تمدنی ماست.

فارس: چرا در حالی که شاهد افرایش انتشار مجلات ادبی و هنری در جهان عرب هستیم، مجلات فلسفی و فکری کاهش می یابند؟

المصری: با توجه به غیبت و نبود عقل از میدان فکر و اندیشه طبیعی است که احساس و توهم و خیال جای این شکاف را پر کند که مهمترین عرصه بروز و به منصه ظهور رسیدن آن ادبیات و تئاتر و موسیقی و دیگر هنرهای حسی و خیالی است و به همین دلیل است که بازار مجلات و مطبوعات ادبی و هنری گرم می شود و هنگامی این وضعیت تشدید می شود که مشاهده می کنیم، پای ماهواره ها و شبکه های ماهواره ای و اینترنت و موبایل نیز به عرصه جوامع بشری و خانه های مردم باز می شود و این رسانه ها و وسایل ارتباط جمعی انسان ها را از مطالعه و تفکر و تامل باز می دارد.

فارس: اجازه دهید وارد موضوع دیگری شویم، « بهار عربی» نظر و دیدگاه شما درباره آن چیست؟ و برداشت و دیدگاه شما در قبال آینده جهان عربی چیست؟

المصری: جهان عرب تا زمانی که در وضعیت عدم عقلانیت و بی منطقی و وابستگی فرهنگی و سیاسی از غرب به سر برد، البته پس از آنکه هویت و اصالت خود را از دست و تا زمانی که فاقد رهبران فکری و سیاسی توانمند و ایدئولوژی اصیل است، نمی تواند از تونل تاریکی که در آن به سرمی برد، خارج شود.

به همین دلیل است که کشورهای عربی باید به ریشه و اصل خویش بازگردند و هویت اصلی خود را باز پس گیرند و از تمام انواع وابستگی ها چه به شرق و چه به غرب رهایی یابند و به دنبال رهبران فکری حکیم و فرزانه ای باشند تا پس از آن بتوانند، برپا خیزند و پیشرفت کنند، چراکه خداوند هیچ قومی را تغییر نمی دهد، مگر آنکه آن قوم خود را تغییر دهند.

فارس: نظر و دیدگاه شما به انقلاب مصر پس از گذشت بیش از دو سال از این انقلاب چیست؟

المصری: ملت مصر مردم اصیل و با فرهنگی تمدنی و انسانی عمیق و ریشه داری هستند و در عین حال جایگاه استراتژیک و مهمی را در عرصه بشری احراز می کنند.

این ملت بزرگ دست به انقلابی عظیم و بزرگی علیه ظلم و فساد و استبداد زد و فداکار های بسیاری در این راه انجام داد، اما با کمال تاسف بسیار و به همان دلایلی که به آنها اشاره شد، نتوانست هیچ یک از اهداف این انقلاب شکوهمند را محقق کند و هم اکنون در وضعیتی از هرج و مرج و بحران به سر می برد، آن هم پس از انکه شیطان بزرگ، آمریکا توانست سناریو مورد نظر خود در مصر را پیاده کند و انقلاب مصر را از محتوای واقعی آن تهی کند و به همین دلیل مشاهده می کنیم که نظام سابق با تمام موسسات و دستگاه ها و نهادهای آن در مصر پابرجاست و مصر از این حیث شاهد ذره ای تغییر و تحول نبوده و همچنان در وضعیت وابستگی و عقب ماندگی و فقر به سر می برد و زمانی اوضاع از این که بود، بدتر شد که بذر فتنه و اختلاف بین تمام طوایف ملت مصر کاشته شد و این طوایف درگیر قضایا و مسائل بیهوده وبی محتوا شدند، بی آنکه در این راه توجهی به مشکلاتی داشته باشند که ریشه در امت عربی دوانده و در وجود غده ای سرطانی و تبعیت از آمریکا و غرب و عدم استقلال سیاسی نمود پیدا می کند و موجب از بین رفتن کرامت و عزت امت عربی و مصری شده است.

با این حال ما همچنان به جوانان آزاده و شرافتمند مصری امید داریم که برخیزند و به عقلانیت و دین و هویت خود باز گردند و دیدگاه جهانی و ایدئولوژی سیاسی خود را اصلاح کنند و رهبران ملی شرافتمندی را بسازند و تحویل جامعه دهد که بتوانند، با مشکلات و چالش های بزرگ مقابله کنند و رو در روی خواسته ها و چشم داشت های بیگانگان بایستند و با قدرت و حکمت با تمام توطئه های استکبار جهانی مقابله کنند.