تقابل مستمر رسانه‌های مدرن و سنتی

دکتر حسن خجسته استاد مدیریت استراتژیک نوشت: رسانه‌های سنتی اعم از رادیو، تلویزیون و مطبوعات با ویژگی‌های خاص خود علاوه بر تعامل دائمی با رسانه‌های مدرن، تقابلی مستمر نیز با آنان دارند.

رسانه‌های سنتی اساسا حرفه‌ای هستند و برای فعالان خود، شغل دائم یا موقت محسوب می‌شوند. این شاغلان، هم آموزه‌های حرفه‌ای را بلدند و هم با دستگاه‌های حرفه‌ای کار می‌کنند. همچنین دارای سطوحی از اخلاق حرفه‌ای هستند، چراکه باید جوابگوی نتایج کارشان در حوزه مخاطب و مسئولیت باشند. این مورد، نخستین وجه تمایز رسانه‌های سنتی و مدرن است.

بخش اخبار در رسانه‌های سنتی نقش مهمی دارد و دارای سه شاخص صحت، دقت و سرعت است. سرعت بعد از صحت و دقت قرار می‌گیرد، زیرا در رسانه‌های سنتی تا خبری صحتش تائید نشود، اعلام نمی‌شود، والا هم به شئونات حرفه‌ای آنها لطمه می‌زند و هم مخاطبانشان را از دست می‌دهند. لازم است در رسانه‌های سنتی به شیوه‌های گوناگون، صحت خبر تائید شود. به عبارتی، زمانی که خبری می‌رسد با تائید اولیه براساس الگوی هر رسانه سنتی، ابتدا یک پیش‌خبر می‌روند. بعد براساس کسب اطلاعات بیشتر، خبر کامل می‌شود. این روند کامل شدن اطلاعات خبر، ممکن است چند ساعت یا حتی یک روز براساس اهمیت و عمق موضوع آن طول بکشد.

اما در رسانه‌های مدرن، چون کاربران کثیر و غیرحرفه‌ای امکان حضور و تولید پیام دارند، لذا هر کاربر، هر چیزی را که به نظرش مهم است از جمله شایعات، بیان کرده و دست به دست می‌شود. در رسانه‌های مدرن بخصوص شبکه‌های مجازی، بیشتر خبرها بسرعت منتشر می‌شوند، اما هیچ‌کس نمی‌داند منبع اصلی اخبار کیست و یا کجاست. این موضوع یعنی نداشتن دروازه‌بان حرفه‌ای خبر که تفاوت بنیادی رسانه‌های مدرن با رسانه‌های سنتی است. در رسانه‌های مدرن، افراد هم کاربر هستند و هم تولیدکننده فعال اخبار و محتوا.

در رسانه‌های سنتی چون کار حرفه‌ای است، ورود اطلاعات به سیستم با توجه به آگاهی از لایه‌های گوناگون اخبار و رویداد انجام می‌شود. اما در رسانه‌های جدید افراد به همه لایه‌های اخبار دسترسی ندارند و به همین دلیل اطلاعات تولید شده در سطح پایینی از محتوا و صحت قرار دارد.

در رسانه‌های جدید، سواد رسانه‌ای و دانش حرفه‌ای بسیار پایین‌تر از رسانه‌های سنتی است. از سوی دیگر کاربران می‌خواهند بسرعت تولید خبر و محتوا کرده و منتشر کنند. در این بخش آنچه فراموش و یا کمرنگ دیده می‌شود، علاقه و خواست مخاطب است. میزان دسترسی، یکی از تضادهای جدی بین رسانه‌های سنتی و مدرن است. دسترسی به رسانه مدرن خیلی آسان است و این یک حسن محسوب می‌شود اما در رسانه‌های سنتی این‌چنین نیست.

برای کسب خبر باید تا زمان پخش آن صبر کرد. برای دیدن برنامه خانواده یا ورزش باید به انتظار نشست، اما در رسانه‌های مدرن چون عنصر زمان و مکان کمرنگ یا گاهی بی‌معناست، از این‌رو دست این رسانه‌ها از رسانه‌های سنتی پیش است و به همین دلیل هم مورد اقبال کاربران قرار می‌گیرد. متقابلا از جهاتی دست آنها بسته‌تر از رسانه‌های سنتی است، از جمله بخش حرفه‌ای‌گری، اعتبار خبر و اطمینان مخاطب به سلامت خبر.

کوتاه سخن این‌که در رسانه‌های مدرن، سرعت اصالت دارد ولی در رسانه‌های سنتی، سرعت در سطح سوم و بعد از صحت و دقت قرار می‌گیرد.