رونق فروش مشروبات الکلی در فضای مجازی/ الکلی هایی که پشت لبشان سبز نشده

روزنامه صبح نو در گزارشی آورده است:«الکل» خبرسازترین روزهای خود را در رسانه سپری میکند. چندی پیش دادستان تهران و سخنگوی قوه قضاییه یکی از علل اصلی مرگ بازیکن سرشناس فوتبال را الکل اعلام کردند. پس از آن مسوولان، مصرف بالای الکل در قاتل ستایش (دختر 6 ساله افغانستانی) را تأیید کردند و حالا مسوولان از بدمستی الکلی ها در کشور صحبت میکنند.

چندی پیش آقای غلامحسین محسنی اژهای معاون اول قوه قضاییه در نشست خبری در پاسخ به سوالی مبنی بر اینکه علت فوت آقای مهرداد اولادی چه بوده است؟ گفت: «برای اولادی پروندهای تشکیل شد و علت فوت را پزشکی قانونی اعلام کرد، البته بعد گفته شد بحث خودکشی مطرح نیست و وی در اثر مصرف مواد و الکل فوت کرده که این موضوع اعلام نظر پزشکی قانونی و پزشک بوده است.» پیش از آن بسیاری از رسانهها نقش الکل در قتل ستایش 6 ساله را محتمل دانسته و در رابطه با آن تحلیلهای مختلفی ارائه شد تا اینکه روز چهارشنبه آقای محمدرضا قدیرزاده، مدیرکل حوزه ریاست سازمان پزشکی قانونی در سومین هماندیشی علمی «سوءمصرف و اعتیاد به الکل از دیدگاه طب بالینی و قانونی» با تأیید این موضوع گفت: «اخیراً شاهد قتل دختربچه ششساله افغانستانی توسط یک پسر 17 ساله بودیم و متأسفانه قاتل ستایش از 12 سالگی مشروب مصرف میکرده و مصرف مداوم داشته و هنگام مصاحبه با وی متوجه شدیم که همزمان ترامادول نیز مصرف میکرده است.» وی حتی گریزی به پرونده اولادی زد و ادامه داد: «متأسفانه در حال حاضر مصرف مشروبات الکلی همزمان با داروهای مخدر اعم از ترامادول را در کشور شاهد هستیم که خطرات زیادی را به دنبال داشته و باعث مرگ فرد میشود که آخرین قربانی آن نیز مهرداد اولادی بازیکن تیم پرسپولیس است.»

این مقام مسوول در پزشکی قانونی به جنجالیترین تصادفات در سال گذشته اشاره کرد و گفت: سه تصادف پرحاشیه پورشه و BMW در تهران و یک دستگاه پرادو با سه سرنشین در اصفهان تست الکل راننده هر سه خودرو مثبت بوده است.

ایرانیها بدمستی میکنند

سازمان بهداشت جهانی، نتایج پژوهش مصرف الکل در سال ۲۰۱۴ را در قالب گزارشی مفصل منتشر کرد که بر اساس آن ایران از لحاظ مصرف الکل در میان مشروبخواران در رتبه ۱۹ دنیا و بالاتر از آمریکا و روسیه قرار دارد، اما این بدین معنا نیست که درصد الکلخواران ایرانی نسبت به آمریکاییها و روسها بالاتر است یا اینکه مجموع مصرف الکل در ایران بالاتر از این کشورهاست؛ بلکه این آمار تنها مؤید این نکته است که الکلخواران ایرانی (که درصد ناچیزی از جمعیت کشور را تشکیل میدهند) از همتایان آمریکایی و روس خود فاسدتر بوده و میزان الکل بالاتری را مصرف میکنند. بهطور مثال الکل خواران اماراتی (حدود چهار درصد از جمعیت این کشور) بهطور میانگین هر نفر حدود ۳۴ لیتر الکل در سال مصرف میکنند و امارات از این جهت در رتبه دوم جهان قرار دارد؛ در حالی که الکل خواران ایرانی (کمتر از ۲ درصد از ایرانیها) بهطور متوسط نفری ۲۵ لیتر الکل مصرف میکنند. الکلخواران روسی و آمریکایی نیز به ترتیب نفری ۲۲ و ۱۳ لیتر در سال مصرف دارند.

ایران از این لحاظ در جایگاه خوبی قرار داشته و کمتر از ۲ درصد جمعیت آن الکلخوارند. از این حیث، ایران در رتبههای آخر جدول (جایگاه ۱۶۶ و در کنار کشورهایی مثل تونس، تاجیکستان، عربستان و سایر ملل اسلامی) قرار دارد که نسبتاً جایگاه مناسبی است. جالب توجه است که کشورهای روسیه و آمریکا به ترتیب ۱۵ و ۹ درصد از جمعیت کشورشان مصرفکننده الکل هستند و از این حیث در جایگاه چهار و ۴۹ جهانی و بهمراتب در وضعیتی بدتر از ایران قرار دارند. نکته قابل توجه دیگر در این گزارش، مصرف پایین الکل در اکثر کشورهای اسلامی و مصرف بالای این ماده در کشورهای ثروتمند است.

مسوولان پزشکی قانونی نیز با تأیید مصرف بالای الکل در میان الکلیهای ایران میگویند: «خوشبختانه ایران در میان سایر کشورهای مسلمان عضو WHO درخصوص مصرف مشروبات الکلی وضعیت بهتری دارد.» در ظاهر شهر شاید خبری از تبلیغ و ترویج الکل نباشد اما زیرپوست شهر به پاکی ظاهر آن نیست. در فضای مجازی بستر مناسبی فراهم شده تا فعالیتهای زیادی برای عرضه و حتی تبلیغ و توجیه الکل صورت بگیردو صفحات زیادی در حوزه مصرف الکل فعال هستند؛ صفحاتی که هرکدام کارکرد متفاوتی دارد. هرچند طبق گفته مسوولان مصرف الکل آسیبهای بسیار جدی وارد کرده و موجب مرگ و میر بسیاری از جوانان شده اما صفحات زیادی با رویکردی متفاوت در این حوزه فعالیت میکنند. با جستوجویی ساده میان کلمات پرکاربرد در حوزه مصرف الکل میتوان با صفحات زیادی آشنا شد که تلاش میکنند مصرف الکل را یکی از بهترین راههای حفظ سلامتی معرفی کنند. حتی در کنار توصیههای پزشکی برای ترویج مصرف الکل، میتوان با صفحاتی آشنا شد که دستور ساخت طعمهای مختلف مشروب را آموزش میدهند. اما شما با وجود دستگاههای متعدد در حوزه سلامت، هیچ صفحه ای برای انعکاس آسیبهای جدی مصرف مشروبات الکلی پیدا نخواهید کرد و جوانان هیچگاه توصیه های مسوولان به گوششان نخواهد رسید. از سوی دیگر قبحزدایی از مصرف مشروب یکی از کارویژههای صفحات فعال در اینستاگرام است هرچند طبق قانون برای خریدوفروش و مصرف مشروبات الکلی مجازاتی در نظر گرفته شده، اما شما با صفحاتی روبه رو میشوید که صرفاً تصویر مصرف مشروب کاربران جوان ایرانی را بازنشر میدهد و تنها یکی از این صفحات از سوی 25 هزار کاربر ایرانی دنبال میشود. کاربران هم بدون هیچ نگرانی تصویر خود در کنار بساط مشروبخواری خود را به نمایش میگذارند تا با دریافت کامنتهای تشویقی حس بهتری داشته باشند!

یافتن ساقی در چند دقیقه

فروش مشروبات الکلی مانند برخی دیگر از شغلهای غیرمجاز دفتر و دستک خاصی ندارد ولی سفارش تلفنی و اعتماد به مشتری حرف اول را میزند. ساقیها هم به واسطه مشتریهای خود و زیرپوستی تبلیغ و معرفی میشوند. البته فضای مجازی نیز در این امر کمک زیادی به ساقیهای حقیقی کرده است. ظاهراً ارتباط با صاحبان صفحات مجازی و یک گپ و گفت مجازی کوتاه کافی است تا بتوانید به یک ساقی وصل شده و سفارش تلفنی و بیدردسر مشروبات الکلی داشته باشید. 

الکلی هایی که پشت لبشان سبز نشده

طبق آمارهای غیررسمی نزدیک 50 درصد افراد مصرف کننده مواد مخدر کمتر از 24 سال و بخش قابلتوجهی از این جمعیت بین 18 تا 24 سن دارند. چندی پیش سرپرست مجتمع قضایی شهید فهمیده تهران دررابطه با چهارمین و بیشترین جرم رخداده توسط کودکان و نوجوانان با استناد به آمار سال ۹۴، گفت: «شرب خمر پنجمین جرم بین ۱۰ جرم اول حوزه کودکان و نوجوانان است.» پویا، جوانی است که با وجود سن کم، حضور گستردهای در این صفحات دارد. وقتی از چند و چون مصرف الکل میپرسم، میگوید: «متولد 74 هستم و معمولاً بساط مشروبخوری ما به همراه دوستان فراهم میشود. هرچند کار میکنم و درآمد دارم ولی چون ما تقریباً هر روز مشروب میخوریم، خرید مشروبات مرغوب و خارجی برای ما امکانپذیر نیست. به همین دلیل گاهی اوقات خودمان عرق درست میکنیم و گاهی هم از ساقی میخریم. برای هر بطری بزرگ عرق هم دستکم باید 15 هزار تومان هزینه کنیم.» مدیرکل ریاست پزشکی قانونی نیز اعلام میکند: «اخیراً برای اولین بار از سوی وزارت بهداشت اعلام شده که الکل هم یکی از فاکتورهای بیماریهای غیرواگیر است. این در حالی است که الکل نیز مانند مواد مخدر هرچه غلظت بیشتری داشته باشد، خطر بیشتری نیز به دنبال دارد. هرچه غلظت الکل در نوشیدنی افزایش یابد خطر آن نیز بیشتر خواهد شد به همین دلیل به علت پایین و مشخص بودن غلظت الکل در کشورهای خارجی خطر آنها کم است. این در حالی است که در ایران غلظت الکل در مشروبات الکلی اصلاً مشخص نیست.»

مصرف الکل به روایت اعداد

94 درصد مردم ایران بههیچعنوان در طول عمر خود مصرف الکل را تجربه نکردهاند. 

 2 درصد از ایرانیها به گواه گزارش سازمان بهداشت جهانی الکل مصرف میکنند.

 25 لیتر مشروب توسط هر الکلی در ایران هرسال مصرف میشود.

 19 درصد الکلیهای ایران دائمالخمر هستند و در شاخص مصرف سنگین قرار میگیرند که این آمار سه برابر کشورهای اروپایی است.

 658 میلیارد تومان گردش مالی خرید و فروش مشروبات الکلی در کشور است.

 81 نفر در سال اخیر به دلیل مصرف الکل جان خود را از دست دادهاند که این رقم نسبت به سال 89 با کاهش 40 درصدی روبهرو بوده است.