تشخیص، درمان و روش های پیشگیری از تنبلی چشم

چشم برخی کودکان با آن که سالم به نظر می رسد، از دید و سلامت کافی برخوردار نیست. در واقع رشد و تکامل مرکز بینایی در مغز از دوران جنینی از دوران جنینی تا حدود ۱۰ سالی ادامه دارد اما حداقر رشد آن تا سه سالگی است. در این مدت به خصوص سه سال اول زندگی هر عاملی باعث کاهش دید، در یک یا هر دو چشم کودک شود، رشد و تکامل دستگاه بینایی را متوقف می کند و در نتیجه باعث کاهش میزان بینایی می شود. این یعنی امکان دارد چشمی که از نظر ظاهری کاملا طبیعی است، از بینایی کامل برخوردار نباشد.

علل تنبلی چشم

اشکالات مادرزادی مثل آب مروارید (کاتاراکت) و پایین افتادگی پلک سبب می شود چشم نتواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت کند و به‌ تدریج دچار تنبلی شود.

علت دیگر این است که در نزدیک بینی، دوربینی و آستیگماتیسم، اگر دید هر دو چشم بسیار کم باشد، هر دو چشم و اگر تفاوت دید آن‌ ها زیاد باشد، چشم ضعیف‌ تر نمی ‌تواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت کند و دچار تنبلی می‌شود.

علت دیگر تنبلی چشم انحراف یا لوچی است که می ‌تواند باعث دوبینی شده در نتیجه تصویر واضحی روی شبکیه تشکیل نشود. بدین ترتیب مغز به‌تدریج برای حذف دو بینی، تصویر چشم منحرف را حذف کرده و تنبلی چشم ایجاد خواهد شد.

تشخیص تنبلی چشم

همه کودکان قبل از سنین مدرسه باید از نظر تنبلی چشم غربالگری شوند. تشخیص تنبلی چشم ساده نیست چون تا زمانی که والدین متوجه مشکل بینایی کودک نشوند، مراجعه نخواهند کرد. با این حال پزشک این اختلال را بر حسب اختلاف قدرت بینایی بین هر دو چشم یا ضعف بینایی هر دو چشم تشخیص می دهد. در کودکان کم سن تر این کار مشکل تر است و باید به وسیله روش های خاص از جمله بررسی چگونگی تمرکز و تعقیق اشیاء توسط یک چشم در حالیکه چشم دیگر پوشانده شده، قدرت بینایی تخمین زده شود. برخی از کارشناسان پیشنهاد می کنند که تست تنبلی چشم باید در ۶ ماهگی و سه سالگی انجام شود و بعد از آن هر دو سال در سالهای مدرسه انجام شود. چون تشخیص زودهنگام بهترین و کلیدی ترین درمان این عارضه است. فراموش نشود که سابقه خانوادگی تنبلی چشم یک عامل خطر برای این بیماری است.

راه های پیشگیری و درمان

شاید موثرترین و تنهاترین راه پیشگیری از این عارضه تشخیص به موقع عوامل ایجاد آن باشد به طوری که حداقل سه بار قبل از شروع سالهای مدرسه معاینه شود.

اگر کودکی انحراف چشم دارد، والدین باید به محض تشخیص، او را نزد متخصص برده و تحت درمان قرار دهند.

رایج ترین درمان تنبلی چشم، بستن چشم سالم است، تا چشم تنبل به کار بیافتد و تنبلی آن برطرف شود. مدت بستن چشم را چشم پزشک تعیین می ‌کند. در این مدت زمان بسته شدن چشم سالم، چشم های کودک باید مدام توسط پزشک مورد معاینه قرار گیرد. اگر تنبلی چشم تشخیص داده شد، به والدین توصیه می شود که تا پایان ۱۰ سالگی وضعیت بینایی و تغییرات عیوب انکساری چشم کودک را تحت تعقیب توسط پزشک قرار دهند.

عینک و در برخی موارد جراحی برای برطرف کردن آمبلیوپی یا تنبلی چشم توصیه می شود.

اگر علل مادرزادی مانند آب مروارید، پایین افتادگی پلک یا دیگر عیوب ساختمانی علت باشند، تنبلی چشم باید قبل از سه ماهگی درمان شود.

والدین باید استقامت، پشتکار و حوصله لازم را داشته باشند و از رفت و آمد نزد پزشک متخصص و سایر مشکلات جانبی خسته نشوند.