تهرانی‌ها روزی هفت میلیون کیلو پسماند تولید می‌کنند/ تولید زباله برای آبروداری!
هزینه دفع زباله هرخانوار تهرانی در هر روز500 تومان و در سال 182هزار و 500 تومان است. هزینه‌ای که می‌توان آن را در برنامه‌ای کوتاه مدت کنترل کرد. مدیریتی که نیازمند فرهنگسازی و آموزش است.
پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- حمید حاجی پور- روزانه بیش از 7هزار تن زباله در تهران تولید میشود. با یک حساب سرانگشتی اگر جمعیت تهران را 8 میلیون نفر در نظر بگیریم هرتهرانی روزانه 875 گرم زباله تولید می‌کند که در مجموع میشود سالی 2 میلیون و 555 هزار تن. اگر این عدد را به ماشین حساب بزنیم سهم هریک از ما پایتخت‌نشینان در سال 342 کیلوگرم میشود و اگر میانگین وزن همه نفرات را 50 کیلوگرم محاسبه کنیم به چنین معادله‌ای می‌رسیم که هر شهروند تهرانی 6 برابر وزن خود در سال زباله تولید می‌کند.
البته برای ما شاید چنین اعداد و ارقامی عادی باشد. به این دلیل که در دورریز نان و غذا، مصرف آب و برق و گاز و بنزین و حتی تولید آلودگی نسبت به کشورهای دیگر پیشتاز هستیم و اساساً با چنین فرهنگی رشد کرده‌ایم. حالا تولید زباله هم روی بقیه چیزها، چه فرقی می‌کند. شهرداری تهران سالی380 میلیارد تومان برای جمع‌آوری، انتقال، بازیافت و دفع زباله هزینه می‌کند. عیبی ندارد؛ 380 میلیارد که پولی نیست!
تولید زباله با مصرف بالا
نمی‌دانم چرا دست‌مان به کم نمی‌رود؛ صرفه‌جویی را خیلی جاها کسر شأن می‌دانیم و از همانجا هم ضرر می‌کنیم. این گفت‌و‌گو حتماً برای شما هم آشناست و باید هزار بار شنیده باشید: «بابا زشته آدم از هر میوه یک کیلو بخره. برو از هر کدوم 2 کیلو دیگه بگیرکه جلوی مهمون آبرومون نره.» این دیالوگ چند وقت پیش توی راه‌پله خانه ما هم بین خانم و آقای طبقه بالایی رد و بدل شد. گرفته بود. مرد همسایه نیامده دوباره روانه میوه فروشی شد و اوامر همسر را به اجرا گذاشت و با 7-8 کیسه بزرگ و کوچک دیگر برگشت. بعد فهمیدم کلاً 3 نفر میهمان داشته‌اند. فردای آن روز که زباله‌ها‌شان را جلوی در آپارتمان گذاشتند، طوری بود که اگر کسی نمی‌دانست فکر می‌کرد لابد توی ساختمان ما 40-30 نفری میهمان بوده‌اند. خیلی از همان میوه و سبزی‌هایی که قرار بود برای آبروداری جلوی میهمان‌ها باشد از درون کیسههای بی‌رنگ پیدا بود. یکی نبود بگوید مگر مجبورید این همه بخرید و دور بریزید؟
نمی‌دانم چرا هر چیزی که خانه می‌بریم دو برابرش زباله تولید می‌کنیم. مثلاً استفاده از کیسههای پلاستیکی؛ هرخرید یک پلاستیک، هر خرید یک پلاستیک. قدیم خبری از کیسههای نایلونی نبود مردم از پاکت‌های کاغذی استفاده می‌کردند. معمولاً کسی هم پاکت را دور نمی‌ریخت و چندباری استفاده می‌شد و دست آخر هم می‌رفت حوضچه‌های مخصوص و بعد از خمیر شدن به شکل شانه تخم مرغ و کارتن و مقوا دوباره به بازار برمی‌گشت. ولی حالا نایلون‌ها شده‌اند بلای جان محیط زیست. اگر بازیافت شوند مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند ولی خدا نکند توی طبیعت پخش و پلا شوند. صدها سال طول می‌کشد تا تجزیه شوند.
دوستی که برای مأموریت به کره جنوبی رفته بود تعریف می‌کرد در سئول هر کس برای خرید، کیسه پارچه‌ای یا کاغذی همراه می‌برد. قیمت استفاده از کیسه نایلونی خیلی گران تمام میشود و آنقدر بالاست که مردم از کیسههای کاغذی یا ساک دستی استفاده می‌کنند. بالاخره این هم سیاستی است. زباله زیادی در سطل‌ها نیست و مردم زباله‌ها‌شان را از همان مبدأ یعنی خانه یا محل کار جدا می‌کنند. کاغذ و مقوا و کارتن را در کیسه جدا و پلاستیکی و نایلون را در کیسه دیگر می‌ریزند و به این ترتیب در جداسازی زباله به شهرداری شهرشان کمک می‌کنند.
برای ما فرقی نمی‌کند که از چه کیسه‌ای استفاده کنیم. کاغذی، نایلونی یا پارچه‌ای. بعضی‌ها هم که از هیچکدام. بعضی هم زباله‌های تر و خشک‌شان را توی سطل‌های بزرگ شهرداری یا کنارش یا اصلاً توی جوی آب می‌ریزند. «آشغال است دیگر چه میشود حالا...»
تحقیقات شهرداری تهران در سال 93 نشان می‌دهد میزان پلاستیک تولیدی در ایران بیش از 17 هزار تن در سال است که این رقم معادل 500 تن در روز میشود و هر تهرانی به طور متوسط روزانه 3 کیسه پلاستیکی را وارد چرخه محیط زیست می‌کند.
1500 ماشین مکانیزه برای انتقال زباله
از تولید 2 برابری زباله در کشورمان که بگذریم جمع‌آوری و انتقال زباله‌ها داستان دیگری دارد. درهر شبانه روز زباله‌های تهرانی‌ها چندین بار جمع میشود و می‌رود بسوی آراد کوه. منطقه‌ای در جنوب تهران که چندسالی است به آرامگاه زباله‌های پایتخت‌نشینان تبدیل شده. روزی 7هزار تن زباله سرازیر میشود به این منطقه. کار ساده‌ای نیست. هزاران کارگر مسئولیت دارند که زباله‌هایمان را ببرند و تفکیک کنند.
شهرام فیروزی، مشاور فرهنگی و مدیر روابط عمومی سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران در تشریح فعالیت‌های این سازمان به ایران می‌گوید:«هزار و 250 ماشین مکانیزه برای جمع‌آوری زباله‌های تهران بصورت شبانه روزی فعالیت دارند و محموله‌ها را پس از تخلیه از مخازن عمومی به ایستگاه‌های مرکزی منتقل می‌کنند و از آنجا هم 250 تریلر مخصوص زباله‌ها را به آرادکوه می‌برند. در آرادکوه زباله‌های خشک ارزشمند توسط همکارانم جداسازی میشود و برای بازیافت و استفاده دوباره به بخش‌های دیگر منتقل میشود. زباله‌های غیر قابل مصرف نیز برای سوزاندن و تولید انرژی به کوره‌های مخصوص هدایت می‌شوند. زباله‌های تر و تخمیرپذیر هم طی یک فرآیند ویژه به کود کمپوست تبدیل می‌شوند و برای مصارف کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
و اما نخاله؛ روزانه در تهران بین 50 تا 60 هزار تن نخاله ساختمانی تولید میشود که با هماهنگی با ما، پیمانکاران آنها را به 2 مرکز «آبعلی» و «آراد کوه» منتقل می‌کنند که بخشی از این نخاله‌ها مورد پردازش قرار می‌گیرند و تبدیل به شن و ماسه ساختمانی می‌شوند.»
تفکیک کردن زباله‌های تهران خودش کاری است کارستان! فکرش را بکنید که باید روزی 7میلیون کیلو زباله تفکیک شود. بخشی برای بازیافت و بیشترشان هم برای دفع و سوزاندن.
فیروزی از بازیافت برایمان می‌گوید: «برخی از زباله‌ها که از مبدأ جداسازی شده‌اند کارمان را راحت‌تر می‌کند ولی بیشتر زباله‌ها جداسازی نشده‌اند و تیم‌های مخصوصی که هر کدام در بخشی فعالیت می‌کنند وظیفه جداسازی و انتقال مواد تجدیدپذیر را بر عهده دارند. مثلاً تیمی کاغذ و مقوا و کارتن و تیمی فلز را جدا می‌کنند. به طور معمول 10 تا 15 درصد از زباله تهرانی‌ها بازیافت میشود و بقیه هم به کوره می‌رود.
بررسی‌های ما نشان می‌دهد که 61 درصد از زباله‌ها تر،2 درصد شیشه، کاغذ و مقوا 13درصد، پلاستیک 3 درصد و سایر موارد 21 درصد کل زباله را تشکیل می‌دهد. قصد داریم با فرهنگسازی مردم را برای جداسازی و کاهش تولید زباله تشویق کنیم تا با این کار زمان و هزینه‌ای را که برای تفکیک و دفع زباله صرف می‌کنیم به حداقل برسانیم.»
چطور پسماندها را مدیریت کنیم؟
کشورهای دیگر با مدیریت کنترل پسماند از زباله‌هایی که تولید میشود به بهترین نحو استفاده می‌کنند به طور مثال کشور آلمان برای کاهش هزینه تفکیک و دفع زباله با پخش کیسههای رنگی که هر یک ویژه زباله خاصی است موفق به کنترل هزینه شده‌اند یا کشور امریکا که 36درصد از زباله‌هایش را بازیافت می‌کند و با بازگرداندن آنها به چرخه صنعت به سودآوری قابل ملاحظه‌ای دست یافته است.
باید اشاره‌ای به حجم تولید زباله خانگی ژاپن کنیم؛ سال 1985 حجم تولید زباله در این کشور به بالاترین حد خود رسید تا جایی که مسئولان اجرایی این کشور در پی افزایش تولید پسماند هشدارهای جدی دادند و در ادامه با افزایش آگاهی‌های عمومی درباره ضرورت حفظ محیط زیست، تولید زباله روند کاهشی به خود گرفت. در این کشور برای تسهیل در بازیافت زباله، پسماند‌های خانگی به زباله‌های خشک، تر و قابل بازیافت دسته‌بندی می‌شوند برای نمونه زباله‌های خام آشپزخانه، زباله‌های شیشه‌ای و ظروف پلاستیکی نوشابه، زباله‌های فلزی از جنس آلومینیوم و زباله‌های مقوایی و روزنامه به طور جداگانه جمع‌آوری و برای تولید برق استفاده میشود.
تازه‌ترین آمار وزارت محیط زیست ژاپن نشان می‌دهد که هر شهروند ژاپنی به طور میانگین روزانه هزار و 131 گرم زباله تولید می‌کند و از این میزان 20درصد از پسماندها بازیافت میشود.
البته ما هم می‌توانیم از این تجربه‌ها استفاده کنیم و با فرهنگسازی و تلاش دستگاه‌های دیگر تولید زباله‌مان را به پایین‌ترین حد کاهش دهیم. عبدالمقیم ناصحی،رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران در این باره به «ایران» می‌گوید: «بحث تولید زباله در تهران بحث اساسی و مهمی است که متأسفانه گذشته از اینکه خطراتی برای محیط زیست تهران دارد هزینه‌های زیادی نیز برای دفع آن صرف میشود. در تهران حدود 2میلیون خانوار زندگی می‌کنند که هزینه جمع‌آوری زباله‌هایشان در هر روز بیش از یک میلیارد تومان است. براساس پژوهش‌های انجام شده در مراکز دانشگاهی کشورمان هر تن زباله علاوه بر تولید 400 تا 600 لیتر شیرابه حدود 400 مترمکعب گازهای گلخانه‌ای و دی‌اکسیدکربن هم تولید می‌کند که این روند برای ساکنان پایتخت کمی نگران‌کننده است.
با توجه به اینکه تولید زباله در تهران ماه‌هایی از سال مثل اسفندماه رشد چشمگیری دارد باید برای جلوگیری و کاهش تولید آن چاره‌اندیشی کرد. برای این کار 3 پیشنهاد داریم: ابتدا باید با فرهنگسازی مردم را به تولید زباله کمتر و روش‌های مدیریت پسماند تشویق کنیم. در مرحله بعد به مردم و کسانی که در دستگاه‌های خصوصی و دولتی فعالیت دارند آموزش دهیم که زباله‌هایشان را چگونه از مبدأ تفکیک کنند و این موضوع در کاهش هزینه‌ها بسیار نتیجه بخش است و سومین مرحله تشویق مردم برای اینکه بهای تولید زباله‌شان را خودشان پرداخت کنند. عوارض پسماندی که برای مردم تعیین میشود کمتر از آن چیزی است که هزینه میشود.
هم‌اکنون در کشورهای دیگر از امکانات و تجهیزات پیشرفته‌ای برای بازیافت یا دفع پسماند استفاده میشود. مثلاً در کنفرانسی که در شهر وین برگزار شد از سایت دفع زباله‌ای در وسط شهر بازدید کردیم. زباله‌های بدون استفاده آنجا سوزانده میشود بدون اینکه دود یا بویی تولید کند و هیچ آلودگی هم در پی ندارد. نکته دیگر اینکه در هر شبانه روز، شهرداری تهران مجبور است 3 مرتبه برای جمع‌آوری پسماندها فعالیت کند و این در حالی است که در کشورهای اروپایی هفته‌ای یک یا دو بار زباله‌ها جمع‌آوری میشود. بنابراین برای کاهش و اصلاح این رفتار باید خود مردم هم مشارکت داشته باشند و راهکارهایی مثل پخش کیسههای دائمی و تجدید پذیر و تولید برنامه‌های فرهنگی از سوی شهرداری برنامه‌ریزی شود.»
هزینه دفع زباله هرخانوار تهرانی در هر روز500 تومان و در سال 182هزار و 500 تومان است. هزینه‌ای که می‌توان آن را در برنامه‌ای کوتاه مدت کنترل کرد. مدیریتی که نیازمند فرهنگسازی و آموزش است.
ارسال نظر