افرادی که از ارتفاع، سوسک، تاریکی و امثال آن می ترسند/ راه های درمان/چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کنیم؟/ ترس نیکول کیدمن از پروانه

پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- مجید حسین زاده- باید اعتراف کنیم که همه ما در زندگی روزمره از بعضی چیزها می ترسیم و گاهی هم واکنش نشان می دهیم؛ به عنوان مثال از جا می پریم یا جیغ می کشیم! گاهی هم چشمانمان دو دو می زند و خدا خدا می کنیم زودتر از شر یک شی، موجود یا شرایطی که از آن می ترسیم، خلاص شویم. البته زن ها کمی آسوده تر می توانند ترسشان را بروز دهند. هرچند آن ها وقتی بچه هایشان از ترس، خودشان را به بغلشان می اندازند، چاره ای ندارند جز قایم کردن ترسشان اما مردها وضعیت بدتری دارند. همه افراد خانواده، پشت آن ها مخفی می شوند، هم بچه ها و هم زن ها و انتظار دارند آنها مثل شیر از هیچ چیز نترسند؛ یعنی از دیدن مار یک دفعه نپرند، در بالا رفتن از بلندی ها ته دلشان خالی نشود و در هواپیما کف دستشان عرق نکند! پرونده این شماره زندگی سلام اختصاص دارد به ترس هایی که در اصطلاح روان شناسی به آن فوبی یا فوبیا (phobia) گفته می شود.

فوبی و راه های درمان

اکرم برومند، کارشناس ارشد روان شناسی بالینی- فوبی ترس شدید و غیر منطقی از شی یا موقعیت هایی است که در حقیقت خطرناک نیست. بیمار مبتلا به این اختلال به غیرمنطقی بودن ترس خود آگاه است ولی در عین حال قادر به مقابله با آن نیست. این ترس به حدی زیاد است که باعث اجتناب فرد از موقعیت های هراس آور می شود یا حداقل به سختی می تواند این موقعیت را تحمل کند و در صورت مواجهه نیز اضطراب فراوانی در او ایجاد می شود. فرد مبتلا به فوبی ممکن است حتی از تصور قرار گرفتن در موقعیت خاص هراس آور یا تصور نتایج ناشی از مواجهه با موقعیت هراس آور نیز دچار اضطراب شود. این گونه ترس ها بسیار فلج کننده است و فرد را در انجام فعالیت های شغلی و اجتماعی دچار مشکل می کند.

با 3 نوع فوبی آشنا شوید

فوبی ها انواع مختلفی دارد. یکی از آن ها، فوبی اجتماعی است که در آن فرد از این که مورد توجه، ارزیابی یا انتقاد دیگران قرار گیرد بسیار می ترسد مانند افرادی که از سخنرانی در جمع می ترسند. در چنین شرایطی فرد تصور می کند که زیر ذره بین دیگران قرار دارد و بقیه در همه حال، مشغول ارزیابی و حتی سرزنش و تحقیر وی هستند. این افراد از این که کاری کنند که موجب شرمندگی آن ها شود، نگران هستند و در موقع صحبت کردن صدایشان می لرزد، صورتشان سرخ می شود و لرزش دست پیدا می کنند. دسته دیگری از فوبی ها به فوبی های ساده یا اختصاصی معروفند و بسته به شی یا موقعیت هراس آور، انواع مختلفی دارند نظیر ترس از ارتفاع، ترس از حیوانات، ترس از قرار گرفتن در اماکن بسته مانند آسانسور، ترس از وقایع طبیعی مانند توفان، رعد و برق و ... که باعث اجتناب فرد از موقعیت های هراس آور می شود؛ به طور مثال ممکن است فرد به دلیل ترس از هواپیما حاضر باشد مسافت های طولانی بین شهری را با وسایل دیگر به سختی طی کند ولی هرگز سوار هواپیما نشود یا مثلاً بیشتر ما از مار یا کروکودیل می ترسیم، ولی چنین ترسی باعث ایجاد اختلال در زندگی روزمره ما نمی شود گاهی ممکن است فردی از سوسک بترسد و این ترس به حدی باشد که در ساعاتی از روز که احتمال بیرون آمدن سوسک ها وجود دارد، از رفتن به حمام اجتناب کند. نوع سوم فوبی بیرون هراسی یا گذر هراسی است که در آن فرد از رفتن به موقعیت هایی که فکر می کند در مواقع اضطراری فرار کردن یا کمک گرفتن در آن جا مشکل است، اجتناب می کند مانند ترس از ورود به مکان های شلوغ یا ترس از استفاده از وسایل حمل و نقل عمومی و ترس از فاصله گرفتن از خانه. این بیماران معمولا وقتی در خانه هستند احساس ایمنی می کنند و هر قدر فاصله آن ها از آن جای امن دورتر شود، بیشتر می ترسند.

علایم شایع مبتلایان به فوبی

علایم شایع فوبی عبارتند از مشکل در تنفس، افزایش ضربان قلب، احساس تنگی و درد در قفسه سینه، لرزش، احساس دیوانگی، پیچش در شکم، عرق کردن، احساس نیاز شدید به فرار، ترس از دست دادن کنترل یا دیوانگی، احساس مرگ قریب الوقوع.

دلایل ابتلا به فوبی

درباره علت بروز فوبی مجموعه ای از عوامل زیستی-وراثتی در کنار عوامل محیطی و روان شناختی مطرح است. به نظر می رسد برخی از افراد به لحاظ ژنتیکی مستعد اختلالات اضطرابی از جمله فوبی هستند. عده ای از روان شناسان نیز معتقد به اصل یادگیری هستند و فوبی را نوعی واکنش شرطی شده تلقی می کنند. به طور مثال کودکی که با یک گربه خانگی بازی می کند ممکن است بدون قصد، دم او را بکشد و گربه به او آسیب برساند. در این صورت کودک با ترس و ناراحتی واکنش نشان می دهد و یاد می گیرد که در آینده از گربه اجتناب کند. از دیدگاه روانکاوی علت مشکل به تعارض های درونی و تکانه های ناخودآگاه مربوط می شود. ممکن است مکانیزم جابه جایی نقش داشته باشد، بدین معنی که ترس و اضطراب فرد از یک فرد یا موقعیت اضطراب زا به اشیا یا موقعیت های دیگر منتقل شود.

اجتناب به جای درمان

برای درمان این اختلال، ترکیبی از درمان های دارویی و غیر دارویی موثر شناخته شده است. یکی از رایج ترین روش های درمان فوبی، درمان رفتاری- شناختی است که طی آن از شیوه حساسیت زدایی استفاده می شود. مسلماً فرد مبتلا به فوبی از تمام موقعیت های هراس آور اجتناب می کند. اگر چه اجتناب در کوتاه مدت احساس بهتری به فرد می دهد اما مانع از این می شود که یاد بگیرد چگونه با ترس های خود مقابله کند و تجربه کنترل موقعیت را به دست آورد. در نتیجه فوبی در طول زمان در ذهن فرد خطرناک تر و شدیدتر می شود.

از شیوه حساسیت زدایی بهره ببرید

در شیوه حساسیت زدایی، فرد با یک روش مرحله به مرحله در معرض موضوع یا موقعیتی که از آن ترس دارد، قرار می گیرد و این تماس آن قدر ادامه می یابد تا ترس به تدریج کم شود. در این روش فرد با کمک درمانگر نخست در ذهن خود و به صورت تجسمی و سپس در واقعیت با عامل ترس مواجه می شود. به عنوان مثال، اگر فردی از عنکبوت ترس دارد، از او می خواهند تا ابتدا آن را در ذهن تجسم کند، سپس عکس هایی از عنکبوت را ببیند و سرانجام در واقعیت به یک عنکبوت نگاه کند. این مراحل از کمترین سطح ایجاد کننده ترس تا بالاترین سطح ایجاد کننده ترس با کمک درمانگر مشخص می شود و همزمان با انجام رویارویی روش های آرام سازی، اجرا و از سوی روان درمانگر حمایت و کنترل می شود. با تکرار این تجربه، فرد درمی یابد که اگر چه آن موقعیت ناخوشایند است اما زیان بار نیست و هر بار که فرد در معرض عامل ترس قرار بگیرد توانایی کنترل بر آن ترس در وی بیشتر می شود و بیمار به واسطه رویارویی با چیزهای ترسناک چگونگی برخورد موثر با آن ها را از نو یاد می گیرد. در خور ذکر است که به دلیل اهمیت این موضوع و مشکلاتی که ممکن است در اثر اجرای اشتباه روش های درمان فوبی ایجاد شود، به مبتلایان فوبی توصیه می شود که به هیچ وجه خودشان به سراغ روش های درمان نروند.

چه زمانی باید به روانشناس مراجعه کنیم؟

اگر ترس های شما توانایی های شما را برای هدایت یک زندگی کامل و عادی مختل کرده است و هنوز به پیشرفتی برای مقابله با آن دست نیافته اید، اگر به نظر بیشتر افراد پیرامونتان، آن چه شما را نگران می کند چندان یا اصلا نگران کننده نیست، اگر از حضور در موقعیت های هراس آور اجتناب می کنید و اگر از لرزش، تعریق یا احساس خجالت، هنگام قرار گرفتن در موقعیت های اجتماعی رنج می برید یا احساس می کنید که فاقد توانایی های اجتماعی هستید، به شما توصیه می شود که حتما برای حل مشکلتان به یک مشاور متخصص مراجعه کنید.

مردم دنیا بیشتر به چه فوبی هایی مبتلا هستند؟

فوبیا مرد و زن و کوچک و بزرگ نمی شناسد. چیز غریبی هم نیست. طبق تحقیقی در کشورهای اروپایی، در مجموع نزدیک 19 درصد افراد با فوبیا و ترس شدید مواجه هستند. به گزارش عصر ایران، جدول بزرگ ترین فوبی ها به شرح زیر است:

مارها

یکی از رایج ترین فوبیاها، ترس از مار است که در بیشتر انسان ها وجود دارد در صورتی که شاید حتی یک بار هم، مار را از نزدیک ندیده باشند.

پرواز

اصطلاح «آسمان مهربان» تقریباً برای 25 میلیون آمریکایی که به نوعی فوبیای پرواز دارند، معنی ندارد. این ترس ها ممکن است فقط یک دلهره ساده باشد یا وحشت شدید از پرواز که فرد تحت هیچ شرایطی حاضر نیست سوار هواپیما شود.

صاعقه و رعد و برق

صاعقه و رعد و برق ممکن است باعث تپش قلب و عرق کردن کف دست افرادی شود که فوبیای شدیدی به این شرایط خاص آب و هوایی دارند. یکی از محققان دانشگاه لووا در تحقیقات خود نشان داده است که بیشتر جوانان دانشجو یعنی حدود 73 درصد از شرکت کنندگان در تحقیق او، میزان ترسشان از رعد و برق، زیاد یا متوسط است.

ارتفاع

اگر وقتی روی پشت بام می روید یا به ساختمان های بلند نگاه می کنید، توی دلتان خالی می شود، نگران نباشید؛ شما تنها نیستید. ترس از ارتفاع یکی ازرایج ترین ترس هاست چراکه حدود 20 تا 30 درصد مردم از این نوع فوبیا رنج می برند.

دندانپزشک

کمتر فردی را می بینیم که با ذوق و شوق برای جرم گیری دندانش به دندانپزشک مراجعه کند. معمولاً بین 75 تا 85 درصد از مردم به دلیل دلهره و ترس به سراغ دندانپزشک نمی روند. این وحشت از دندانپزشکی اصلاً وضعیت خوبی نیست چون فردی که می ترسد به هیچ عنوان حاضر نیست به دندانپزشک مراجعه کند.

تاریکی

برای خیلی از بچه ها تاریکی مساوی است با این نگرانی که یک آدم وحشتناک یک دفعه از زیر تخت یا پشت کمد بیرون بپرد. درحقیقت ترس از تاریکی یکی از ترس های معمول در کودکان است اما بزرگ ترهای زیادی هم با آن درگیر هستند.

عجیب ترین فوبی ها از رنگ زرد تا پنیر سفید!

فوبیا اختلالی روانی است که تنوع باورنکردنی دارد و میلیون ها نفر را در سرتاسر جهان تحت تاثیر خود قرار داده است. بر اساس گزارش تلگراف و به نقل از خبرآنلاین، ترس از ارتفاع، سگ، تاریکی و تنهایی از انواع شایع فوبیاست اما افرادی هستند که از موضوعاتی عجیب و باورنکردنی هراس دارند.

ترس از رنگ زرد: مبتلایان به فوبیای رنگ زرد از هر جسم زرد رنگی می ترسند. به طور مثال از خورشید می هراسند. در مراحل پیشرفته این بیماری، فرد حتی از واژه زرد نیز می ترسد.

ترس از خوابیدن: این نوع فوبیا شامل ترس و هراس شدید از به خواب رفتن است. بیشتر مبتلایان به این نوع از فوبیا، از ترس فوت کردن در خواب دچار این نوع اختلال روانی شده اند.

ترس از درختان: هراس شدید از درختان، جنگل ها و چوب، نوعی دیگر از فوبیاست. دیدن تصاویر ترسناک درباره جنگل ها یا درختان در دوران کودکی به بروز این بیماری منجر خواهد شد. بسیاری از این کودکان پس از بالغ شدن درمان نمی شوند و حضور در جنگل یا نزدیک شدن به درختان منجر به ایجاد هراس شدید در آن ها می شود.

ترس از باران: افراد مبتلا به این نوع از فوبیا، به شکلی عجیب از باران می ترسند و دچار حملات عصبی می شوند. عوامل مختلفی می تواند این ترس را تحریک کند برای مثال برخی کودکان همواره از باران ترسانده می شوند زیرا به گفته پدر و مادرشان، باران باعث سرماخوردگی و بیماری آنها می شود.

ترس از پنیر: مبتلایان به این نوع فوبیا، معمولاً پنیر را با خاطرات ترسناک ارتباط می دهند. برخی از افراد تنها از یک نوع خاص از پنیر و برخی دیگر نیز از تمامی انواع پنیر هراس دارند.

سلبریتی هایی که به فوبی خود اعتراف کرده اند

شخصیت های معروف زیادی دچار این بیماری روانی هستند. به گزارش همشهری آنلاین، در این مطلب می خواهیم به دنیای شخصی چند نفر از چهره های ایرانی و خارجی که به خوبی آن ها را می شناسید، سر بزنیم تا به شما نشان دهیم آن ها هم در خلوت خودشان، گاهی اوقات دچار فوبیا هستند و با این ترس درونی زندگی می کنند. آدم هایی که در ظاهر، جذابیت های زیادی دارند ولی در پس پرده، دچار ترس هایی ذاتی اند!

ترس علی پروین از هواپیما

علی پروین ملقب به سلطان فوتبال ایران یک فوبیای عجیب دارد. پروین از هواپیما می ترسد! او درباره قصه ترسش از هواپیما گفته است: این همه آدم روی زمین هستند که اخلاق های خوب و بد دارند، من هم از هواپیما می ترسم. وقتی در آسمان یک هواپیما می بینم وحشت می کنم. در تمام عمرم، سعی کردم زیاد سوار هواپیما نشوم. آخر چطور ممکن است وسیله به این گندگی(!) برود در دل آسمان و نیفتد؟

ترس جانی دپ از دلقک

«جانی دپ» نه تنها به خاطر بازیگری اش بلکه به خاطر گریم های متفاوت و خاصی که در فیلم های متعدد داشته، معروف است. این سوپراستار هالیوودی که با گریم های سنگین، نقش های متفاوتی را اجرا می کند از دلقک می ترسد! دپ بیشتر فکر می کند که پشت لبخند مصنوعی و چهره رنگارنگ دلقک ها، شرارتی ترسناک پنهان است!

ترس وودی آلن از سگ

«آلن» بازیگر و فیلمنامه نویسی است که گام های بلندی در عرصه سینمایی برداشته است اما کمتر کسی می داند که او از بیماری ترس از سگ رنج می برد. این بیماری ترسیدن او از سگ دائمی است بدون این که بداند چه چیزی باعث ایجاد این ترس می شود.

ترس نیکول کیدمن از پروانه

وقتی نیکول کیدمن بازیگر آمریکایی-استرالیایی برنده اسکار شد، به این دلیل که پروانه ای اطرافش پرواز می کرد، ترس وجودش را فرا گرفت و قلبش به تپش افتاد. جالب است که او از خزندگان ، عنکبوت ها، ارواح و جنایتکاران نمی ترسد اما پروانه را موجودی عجیب و وحشتناک می داند.

ترس آلفرد هیچکاک از تخم مرغ

به احتمال زیاد برایتان جالب است بدانید استاد سینمای وحشت ، فیلمساز صاحب نام و تاثیر گذار انگلیسی را چه چیزی آشفته می کند؛ این فیلمساز مشهور که سال ها با آثارش رعب و وحشت را به دل تماشاگرانش نشاند، هراسی عمیق از تخم مرغ داشت! او هرگز در طول عمرش لب به تخم مرغ نزد و همیشه سعی می کرد از آن دوری کند.

ترس جاستین از رعد و برق

جاستین تیمبرلیک، بازیگر هالیوودی اعتراف کرده است که ترس از رعد و برق هرگز دست از سرش برنمی دارد.