پایگاه خبری تحلیلی «پارس»- صورت شان گل انداخته است، اين پا و آن پا مي کنند تا نوبت شان برسد. يکي از نيمکت هاي سالن را تازه عروس ها تصرف کرده اند و نيمکت آن سوتر را تازه دامادها. البته اگر استرس‌شان اجازه بدهد که بنشينند! عموي يکي از دامادها، يک بند زنگ مي زند تا آدرس محضر را بگيرد، آن يکي داماد دنبال رستوران خوب است تا يک طايفه را ظهر ناهار بدهد و آهسته پشت خط زمزمه مي کند: فقط تو رو خدا هر جا آدرس مي دي، شيک ولي ارزون باشه...! تازه عروس ها سر در گوش هم مي کنند تا قصه ازدواج همديگر را بشنوند. چطور آشنا شدي؟ عقد و عروسي رو باهم مي گيرين يا جدا؟ لباس نامزديت رو از کجا گرفتي؟ با مادرت اومدي يا با مادر شوهرت؟ و...

اينجا يکي از مراکز انجام آزمايش پيش از ازدواج است. در حقيقت يکي از اولين خان ها براي شروع زندگي مشترک به حساب مي آيد. خاني نه چندان دشوار که زوج هاي جوان اگر از آن و ده‌ها مشکل و اختلاف احتمالي ديگر بگذرند، اين فرصت را پيدا خواهند کرد که در کنار هم پير شوند. اهميت اين خان از آن رو است که زوجين ضمن بررسي سلامت طرف مقابل از نظر وابستگي به مواد مخدر، مي توانند اطمينان پيدا کنند که ازدواج آن ها و در آينده بچه دار شدن شان از نظر پزشکي مخاطره آميز نيست. اين خان همچنين يک فرصت مناسب براي آشنايي بيشتر با يکديگر و همچنين يک مهلت خوب براي طرح پرسش هايي است که در ذهن هر يک از زوجين نسبت به موضوع مهم و حساس «روابط زناشويي» باقيمانده است. آن هم در شرايطي که يکي از عوامل اصلي طلاق هاي رسمي، طلاق هاي عاطفي، خيانت هاي زوجين به يکديگر و ... به نامناسب بودن روابط زناشويي مربوط مي شود. لذا در مراکز بهداشت، مشاوره هايي در اين باره به زوج هاي آينده داده مي شود که البته اندک است! همانطور که کارشناسان مراکز آزمايش و مشاوره قبل ازدواج به ما مي گويند؛ مراجعات متعددي خارج از چارچوب بسته هاي آموزشي و آزمايشي قبل ازدواج از سوي زوجين براي گشوده شدن گره هاي زندگي شان وجود دارد. گزارش پيش رو؛ گوشه چشمي دارد به کيفيت و کميت خدمات آموزشي و آزمايشي قبل ازدواج که از سوي وزارت بهداشت طراحي شده است.

آزمايش اچ آي وي؛ اختياري؛ سنجش سلامت روان؛ غايب
سارا سروش- بسته مشاوره اي در مجموعه خدمات آزمايشي و آموزشي پيش از ازدواج که در مراکز بهداشت به زوج هاي جوان ارائه مي شود، از بعد از ماه مبارک رمضان در استان خراسان رضوي، تا سطح خدمات مشاوره اي بعد از ازدواج نيز ارتقا مي يابد.

اين خبر را محمد احمديان، مدير سلامت جمعيت خانواده و مدارس معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي مشهد اعلام مي کند و توضيح مي دهد: در حال حاضر چيزي حدود 59هزار زوج جوان به صورت سالانه به 24 مرکز و واحد خدمات بهداشتي ما در استان مراجعه مي کنند تا از آن ها آزمايش هاي پيش از ازدواج به عمل آيد و همچنين از خدمات و کلاس هاي مشاوره ما بهره مند شوند.

وي بيان مي کند: خدمات سلامت ما شامل انجام آزمايش هايي براي تشخيص اعتياد، تالاسمي و بيماري هاي مقاربتي است و در بخش آموزش نيز، زوج هاي جوان با بعضي نکات در موضوع روابط همسرداري و زناشويي آشنا مي شوند.

آموزش هاي فردي رايگان اما مجازي
احمديان توضيح مي دهد: مهارت هاي مذکور در اين دوره ها به صورت گروهي به همه زوجين (آقايان و خانم ها به صورت مجزا) ارائه مي شود و آموزش هاي فردي نيز با در اختيار قرار دادن اکانت اينترنتي رايگان براي مراجعه اين افراد به سايت هاي آموزشي مورد تاييد وزارت بهداشت، ارائه لوح فشرده و کتاب آموزشي انجام مي گيرد. در حقيقت مهارت آموزي هاي فردي به منظور تداوم خدمات آموزشي بعد از تشکيل زندگي مشترک انجام مي گيرد و فعلا اين آموزش ها اختياري و به درخواست زوجين است اما در آينده اي نزديک، مجموعه خدمات مشاوره پس از ازدواج به بسته فعلي خدمات آموزشي و آزمايشگاهي پيش از تشکيل زندگي مشترک، افزوده خواهد شد تا مجموع اين ساختار ارتقا يابد و نياز مخاطبان به خوبي پوشش داده شود.

اين 5 سال سرنوشت ساز
وي بيان مي کند: بررسي ها حکايت از آن دارد که عمده طلاق ها در 5سال اول زندگي مشترک رخ مي دهد و تلاش ما براي تداوم مشاوره ها و خدمات آموزشي در مرحله بعد از ازدواج، به منظور کاهش احتمال چالش هاي جدي در اين مدت است.

البته ما در اين باره نظرسنجي ها و نيازسنجي هايي داشته ايم که حکايت از تمايل زوجين به تداوم مشاوره ها در مراحل بعدي زندگي مشترک دارد.

تشخيص مصرف مخدرها و روانگردان هاي جديد بسيار دشوار است
مدير سلامت جمعيت خانواده و مدارس معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي مشهد در عين حال نيم نگاهي هم دارد به آزمايش هاي پيش از ازدواج و در پاسخ به اين سوال ما که آيا اين آزمايش ها براي تشخيص اعتياد فرد به هر نوع مخدري کافي است يا نه؛ عنوان مي کند:  تا چند سال پيش مي توانستيم به صراحت بگوييم که اين آزمايش ها تا 90درصد مخدرها را در فرد شناسايي مي کند اما ورود مخدرها و روانگردان هاي جديد، تشخيص را بسيار دشوار مي سازد که پيرو آن موضوع ارتقاي آزمايش ها و تکميل خدمات آزمايشگاهي در سطوح بالاتر مديريتي مورد بحث است، البته تصميم گيري در اين بخش دشوار است؛ چون انجام بعضي آزمايش ها با ضريب دقت بالاتر هزينه بر است و محل تامين هزينه انجام آن ها مورد بحث است.

اچ آي وي، اختياري!
به گفته اين مقام مسئول بسته اي که فعلا در قالب خدمات آزمايشي پيش از ازدواج به زوج هاي جوان ارائه مي شود، تقريبا عمده دغدغه ها را پوشش مي دهد و اگر فردي متقاضي انجام آزمايش هاي بيشتر نظير HIV و... است، به مراکز تخصصي مرتبط معرفي مي شود تا از خدمات آن ها بهره ببرد.

جاي خالي سنجش سلامت روان زوجين
احمديان اشاره اي دارد به موضوع دوره هاي آموزشي و مشاوره هاي پيش از ازدواج در مراکز بهداشت و متذکر مي شود: البته ارائه خدمات مشاوره اي و آموزشي بيشتر، منوط به تخصيص زمان بيشتر از سوي افراد است که متاسفانه بعضي زوجين حتي رغبتي به همين ميزان وقتي که فعلا کلاس ها از آن ها مي گيرد، ندارند؛ چه رسد به افزايش چند ساعته دوره هاي آموزشي.

با وي از ضرورت سنجش سلامت روان هر يک از زوجين مي پرسيم، که وي با ذکر اين که تنها در مقام يک «کارشناس» اين پرسش را پاسخ خواهد گفت، بيان مي کند: سلامت روحي يک شاخصه مهم در تداوم زندگي مشترک است. متاسفانه بعضي افراد با چالش هاي روحي و رواني مواجه هستند که آن را از شريک زندگي خود پنهان مي کنند و همين موضوع در مراحل بعدي خود را نشان مي دهد و به يک عامل شکست در روابط زناشويي و همسرداري تبديل مي شود.

وي مي گويد: همان طور که فرد براي دريافت گواهينامه رانندگي، به گذراندن دوره اي مفصل و کامل ملزم مي شود؛ براي در دست گرفتن فرمان زندگي هم بايد مورد سنجش قرار گيرد تا شاخصه هاي سلامت روان در او تاييد شود.  

احمديان ادامه مي دهد: اگر نظر کارشناسي من را بخواهيد، يک زوج بايد حداقل از 16ساعت خدمات مشاوره بهره مند شوند تا بعضي اختلالات روحي شان براي مشاور و متخصص مشخص شود. پاسخِ سوالاتي که مشاور مي پرسد، بعضي خلاء هاي روحي افراد را مشخص مي سازد و حتي شايد زماني نياز شود که متخصص به فرد توصيه کند؛ براي مدتي برنامه ازدواج را به تعويق بيندازد و بعد از درمان به تشکيل زندگي مشترک اقدام کند.

مدير سلامت جمعيت خانواده و مدارس معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي مشهد اين نويد را مي دهد که در آينده، مبتني بر بعضي طرح هايي که پيشتر در مشهد و اصفهان مورد بحث بوده و در مواردي به صورت ناقص اجرايي شده است؛ تحولاتي در خدمات آزمايشي و آموزشي پيش از ازدواج رخ دهد.  

نتايج آزمايش اعتياد، شرايط فرد را تا 48ساعت قبل از مراجعه نشان مي دهد
کارشناس مسئول امور آزمايشگاهي معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي مشهد مي گويد که آزمايش غربالگري تالاسمي که پيش از ازدواج براي زوجين انجام مي شود، آمار مبتلايان به تالاسمي ماژور را در استانمان به حداقل رسانده است. فاطمه کياني به خبرنگار ما توضيح مي دهد: آزمايش ديگري که ويژه اين گروه انجام مي شود، مربوط به مواد مخدر و روانگردان هاست. تا سال 90، آزمايش ها به تشخيص مورفين و ترياک محدود مي شد و از آن تاريخ تاکنون، با توجه به تغيير الگوي مصرف مخدرها در جامعه، تست روانگردان ها را کليد زديم و در حال حاضر احتمال وجود دو ماده آمفتامين و متاآمفتامين را در نمونه مراجعان بررسي مي کنيم. به گفته او ديگر آزمايش ها به بيماري هاي جنسي قابل انتقال مربوط مي شود که از جمله آن مي توان به سيفليس اشاره کرد. همچنين در چرخه خدمات آزمايشي، روند واکسيناسيون زوجين تکميل مي شود. کياني تاکيد مي کند:بسته خدمات آزمايش هاي پيش از ازدواج، مطابق با دستورالعمل کشوري انجام مي شود و اگر زوجين درخواست انجام آزمايش هاي بيشتر را داشته باشند، به مراکز تخصصي معرفي مي شوند؛ مثلا براي آزمايش هاي HIV ، مراکز مشاوره بيماري هاي رفتاري- عفونتي خدمات توام با مشاوره ارائه مي کنند. از اين کارشناس درباره ترفندهايي مي پرسيم که نتايج آزمايش ها را دستخوش تغيير مي کند، وي توضيح مي دهد: اين ترفندها براي معتادان حرفه اي که مصرف مداوم دارند، کارگر نمي افتد، اما در مورد معتادان تفنني، در مواردي شاهد استفاده از ترفندهايي هستيم. مضاف بر آنکه، فرد اگر در بازه زماني مشخصي مصرف نداشته باشد، آثار مواد مي تواند از بدن او خارج شود، از اين نظر، ما در برگه هاي آزمايش ذکر مي کنيم که نتايج آزمايش، شرايط فرد را تا 48ساعت قبل از مراجعه نشان مي دهد. وي دوباره تاکيد مي کند: کنترل شرايط پيش از اين بازه زماني براي آزمايشگاه ممکن نيست، اما ضريب تشخيص در نمونه اخذ شده بسيار بالاست؛ يعني اگر فرد مصرف کننده مخدر باشد، احتمال خطا در نتيجه آزمايش وي بسيار اندک است. همچنين شرايط نمونه گيري هم به شدت کنترل مي شود تا صحت نمونه براي ما تاييد شده باشد.

حرف تازه اي نشنيديم!
راه پله و راهرويي که به کلاس هاي آموزش پيش از ازدواج مرکز بهداشت ختم مي شود، پُر است از دختران جواني که چند ساعت ديگر يا در نهايت چند روز ديگر «بله» قطعي را مي گويند به شريک زندگي شان.

کلاس آموزشي آقا دامادها آغاز شده است و عروس خانم هاي جوان در انتظار آماده شدن کلاس خودشان هستند.

بعد از ورود به مرکز بهداشت و انجام مراحل پذيرش، آزمايش هاي ادرار و خون براي تشخيص بيماري هاي مقاربتي، تالاسمي و اعتياد انجام مي شود و دست آخر نوبت به شرکت در کلاس هاي آموزشي مي رسد.

از يکي از خانم هاي جوان درباره آزمايش هاي انجام گرفته مي پرسم که مي گويد: به نظرم اين ها تشريفات کار است و شناخت واقعي، بيشتر از اين آزمايش ها، جوابگوي دغدغه هاي من درباره سلامت همسرم است، البته نمي شود هيچ چيز را صددر صد تضمين کرد وهميشه امکان غافلگير شدن وجود دارد، اما من ترجيح مي دهم به او اعتماد کنم، تا اينکه استرس داشته باشم.

انتظارم اين بود که حرف هايي مطرح شود که گره هاي ارتباطي ما را بگشايد
زوج جوان ديگري که کلاس آموزشي را تمام کرده اند و سر در گوش هم، حرف مي زنند و مي خندند؛ دغدغه هايشان را به ما اين طور توضيح مي دهند؛ خانم جوان مي گويد: کاش مشاوره ها تک به تک بود، من سوالات زيادي داشتم که ترجيح مي دادم به جاي طرح آن ها با مادر يا خواهرم ، آنها را از همين مشاور که يک فرد غريبه، اما متخصص است، بپرسم.

اما مرد جوان تاکيد مي کند که کلاس آموزش قبل از ازدواجي که در آن شرکت کرده، حرف تازه اي نداشته است؛ «بعضي از اين نکات، مباحثي بود که به نظر من اغلب جوان هاي امروزي به آن ها آگاهي دارند. انتظارم اين بود که حرف هايي مطرح شود که گره هاي ارتباطي ما را بگشايد.» 
تست ها و دوره هاي مشاوره اي بگذارند تا علايق مشترک مشخص شود
دختر خانم ديگري، در پاسخ به اين که «آموزش ها کافي بود؟» مي گويد: نه! من سوالات زيادي در ذهن داشتم. راستش را بخواهيد، به نظر من بايد در اين سيستم سلامت رواني افراد هم سنجيده شود. اصلا تست ها و دوره هاي مشاوره اي بگذارند که دخترها و پسرهاي جوان ببينند چقدر علايق شان در روابط زناشويي با همديگر همخواني دارد. سوال هاي زيادي توي ذهنم است که باعث مي شود به ترديد دچار شوم.

همه به واسطه ندانسته ها، استرس داشتيم
عروس جوان ديگري وارد بحث مان مي شود و مي گويد: من اين چند روز آن قدر استرس داشتم که مطمئن بودم در آزمايش امروزم حتما علايم اين استرس ديده خواهد شد.

او ادامه مي دهد: به نظر من شناخت هر قدر هم جامع باشد، کافي نيست، اميدوارم حداقل اين آزمايش ها قطعيت شان از شناخت هاي ما بيشتر باشد.

اين زن جوان تاکيد مي کند: جالب بود، دختر خانم هاي ديگري هم که در کلاس شرکت کرده بودند، به اندازه من استرس داشتند، آن ها مدام سوالات مختلفي مي پرسيدند که سطح بالاي نگراني آن ها را نشان مي داد.

سوالات زيادي در ذهن زوج هاي جوان وجود دارد
کارشناس مسئول باروري سالم معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي معتقد است که اگرچه بسته هاي خدمات آموزشي پيش از ازدواج کامل هستند ، اما زوج هاي جوان اغلب بعد از ازدواج با سوالات بيشتري به کارشناسان مراکز بهداشت مراجعه مي کنند. ميتراهاشميان توضيح مي دهد: در حال حاضر علاوه بر اکانت ويژه آموزش اينترنتي، کتاب و لوح هاي فشرده اي هم به زوجين به صورت رايگان ارائه مي شود تا خدمات مشاوره اي به مرحله بعد از ازدواج نيز تسري يابد و جالب اينجاست که بسياري از زوجين با سوالات بيشتري به ما مراجعه مي کنند که اين خود گواه نيازهاي آموزشي قشر جوان است. وي ادامه مي دهد: ارتباط بعضي خانم هاي جوان مراجعه کننده با مربيانشان در کلاس هاي آموزشي، تنگاتنگ است، چون اين اطمينان براي آن ها نسبت به مربي شان حاصل شده است و مشکلاتشان را با وي در ميان مي گذارند. وي تاکيد مي کند: اگرچه کلاس هاي آموزشي مطلوب و به لحاظ محتوا غني هستند، اما هرقدر مشاوره ها تکميل شوند، آسيب و مشکلات زوجين کمتر مي شود.

ازدواج استان خراسان رضوی اصفهان پوشش درمان سلامت روان کارشناسی کلاس های آموزشی مشکلات واکسیناسیون