چرا یوز متولد شد؟/ جستجو گر«یـوز» و بیم از تکرار تجارب گذشته

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- سید مرتضی حسینی- رصد، راه اندازی موتور جستجوی ایرانی«یـوز»که با حمایت وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و با امکان جستجوی یک میلیارد سایت فارسی صورت گرفت، اقدامی هرچند دیرهنگام اما مناسب برای استفاده از توانایی های داخلی در حوزه فضای مجازی بود.

دنیای وب اقیانوسی از اطلاعات صحیح و سقیم است که نه روز به روز که دقیقه به دقیقه بر حجم آن افزوده می شود. اینترنت نه تنها به عنوان ابزاری پژوهشی و خبری و یا امکانی لوکس برای قشر خاصی از جامعه بلکه به ابزاری ضروری برای شهروندان تبدیل شده است. اکنون میلیاردها صفحه که سرشار از اطلاعات متنوع و موضوعات مختلف هستند بر روی سرورهای مختلف جای گرفته اند. با گسترش استفاده از گوشی های هوشمند، سهولت  دسترسی به این فضا افزاش یافته است. این وضعیت می تواند هم در مقام فرصت و هم در مقام تهدید عمل کند. نرخ رشد اطلاعات تا به آنجا رسیده که امروزه مشکل دسترسی به یافته ها، جدی تر از نبود اطلاعات است. امروزه چالش عمده اکثر کاربران، دستیابی به اطلاعات است. به عبارت دیگر اگر کاربری دنبال موضوعی خاص باشد، کدام صفحه را باید بخواند؟ از میان این تعداد عظیم صفحات موجود، کدامین صفحه نیاز او را برآورده می کند؟

این پروژه درگام نخست یک‌میلیارد صفحه فارسی را پوشش می دهد، افزایش پوشش زبان های فارسی، عربی و انگلیسی به ۶ میلیارد صفحه و به دست آوردن ۲۰درصد جستجوی تحت وب کشور از جمله اهداف آن در گام دوم خواهد بود
 سفر بسیاری از کاربران تازه کار اینترنت در دنیای وب با موتورهای جستجو آغاز می شود.استفاده از این پایگاه ها برای کاربران حرفه ای و دیرین این فضا و همچنین پژوهشگران و اهالی رسانه نیز ضروری و همیشگی است به گونه ای که جستجو و کار با موتورهای جستجوگر، دومین فعالیت عمده کاربران در دنیای وب(پس از ارسال و دریافت نامه های الکترونیکی) محسوب می شود.

 چرا یوز متولد شد؟
«مهدی نقوی» مدیر و طراح پروژه«یـوز» در مراسم رونمایی از این موتور جستجوی داخلی با بیان اینکه ایرانی ها روزانه ۲۵ میلیون بار از گوگل بازدید می کنند و رتبه ششم جهانی را دارند، خاطر نشان کرد:«کشورهایی مانند آلمان، فرانسه، ایتالیا و چین در این رتبه بندی در رده های ۱۰به بعد قرار دارند.هم اکنون در بین ایرانی ها، گوگل نه تنها ستون فقرات اینترنت بوده، بلکه ستون فقرات زندگی ایرانی ها شده است».

 نقوی جلوگیری از حرکت در فضای کاملا تاریک وب، بی‌اثرسازی تحریم های احتمالی، شناخت وب فارسی برای دانشگاه ها و رفع محدودیت های اطلاعاتی که بر اساس تحریم بر کاربران ایرانی اعمال می شود را از جمله مزایای استفاده از این پروژه بومی عنوان کرد و افزود:« این پروژه درگام نخست یک‌میلیارد صفحه فارسی را پوشش می دهد، در همین حال افزایش پوشش زبان های فارسی، عربی و انگلیسی به ۶ میلیارد صفحه و به دست آوردن ۲۰درصد جستجوی تحت وب در کشور از جمله اهداف این پروژه در گام دوم خواهد بود.افزایش پوشش صفحات فارسی، عربی و انگلیسی به ۲۴ میلیارد صفحه و به دست آوردن ۳۰ درصد جستجوی کشور و توسعه تدریجی سرویس های ارزش افزوده، گام سوم این پروژه خواهد بود».

 با مراجعه به  سایت یوز تازه نفس ایرانی، آنچه بیش و پیش از هر چیز به چشم می آید محیط گرافیکی ساده اما چشم نواز آن است که فعالیت برای کاربران ایرانی را آسان می سازد. سرعت نسبتا بالا در یافتن اطلاعات، رده بندی آنها در قالبی صحیح و داشتن سرویس های جانبی ترجمه، دانلود و ویدئو از مزیت های دیگر آن است که البته همان گونه که طراحان آن اشاره کرده اند در دراز مدت نیاز به گسترش و تقویت دارد.

یوز ایرانی هنوز در ابتدای جاده پر پیچ و خم و بی انتهای فضای مجازی است اما نکته اینجاست که شروع موفقیت آمیز یک سایت و یا موتور جستجوی اینترنتی تا حد زیادی تداوم موفقیت آمیز آن را تضمین می کند و جا داردکارشناسان فنی این پروژه از همین ابتدا ارائه خدمات مناسب به مخاطبان را جدی بگیرند. بسیاری از کاربران حرفه ای اینترنت و یا شاغلان فعال در این عرصه، با برخورد اول نسبت به ادامه استفاده از این موتور جستجوی بومی تصمیم گیری خواهند کرد. به عنوان نمونه دست اندرکاران«جام جم کلیک» سایتی با بیش از ۳ماه فعالیت مداوم و مراجعان قابل ملاحظه، در گزارش کوتاهی که از این موتور جستجو داشتند از نبودن نام این سایت در لیست نتایج یوز متعجب بوده و پرسیده اند که: آیا یک موتور جستجو می‌تواند بیش از ۳ ماه در ایندکس کردن سایت‌ها و صفحات وب تاخیر داشته باشد؟ الگوریتم موتور جستجوگر یوز برچه مبنایی امتیاز لازم را به سایت‌ها اختصاص می‌دهد و در چه بازه‌های زمانی صفحات پوشش داده شده قبلی را مجددا مورد خزش قرار داده و صفحات جدید را در پایگاه اطلاعاتی خود به ثبت می‌رساند؟»

  جستجوگری که نیاز به معرفی دارد
طراحی و پیاده سازی موتورهای جستجوی بومی در کشور سابقه ای بیش از یک دهه دارد. دوهفته پیش بود که  با حضور وزیر ارتباطات وفناوری اطلاعات به صورت رسمی از موتور جستجوگر«پارسی جو» رونمایی شد. پروژه ای که به گفته مدیرش «علی محمد زارع» با تلاش محققان دانشگاه یزد از سال ۱۳۸۰ آغاز و فاز تحقیقاتی آن در شهریور۸۷ شروع شد و زمان آغاز پیاده‌سازی آن نیز از مهر ماه ۸۸ بود و سرانجام  نسخه اولیه این جستجوگر نیز در سال ۱۳۸۹ راه‌اندازی شد.جستجوگر «گرگر»(gorgor) هم یک دیگر از موتورهای جستجوی ایرانی فعال در این عرصه است که البته چندان در میان کاربران جا باز نکرده و به حاشیه رفته است.

 حمایت دولت از چنین اقداماتی می تواند گامی اساسی در فعالیت های ایجابی در حوزه فضای مجازی و تحقق پیوست فرهنگی در این عرصه باشد. در عین حال به نظر می رسد داشتن یک موتور جستجوی قدرتمند که حداقل در منطقه و بین دایره کاربران فارسی زبان حرفی برای گفتن داشته باشد بهتر از داشتن چندین سایت با نام های مختلف و کاربران کم شمار است. تبدیل «یوز» به برندی قابل اعتنا و پر مخاطب در میان کاربران داخلی و خارجی، پروژه ای عظیم است که به حمایت همه جانبه دولت و دستگاه های فرهنگی نیاز دارد. گام نخست این فرایند هم تبلیغات موثر برای معرفی آن از طریق رسانه های پرمخاطب همچون صداوسیما ست. نیازی که در تبلیغ صدها کالا و خدمات نه چندان ضروری گم شده است. از سوی دیگر نباید در این مسیر راه افراط را پیمود.به مصداق«مشک آن است که خود ببوید» برای اثبات قابلیت های یوز نیاز به بزرگنمایی و نفی و طرد رقبای قدرتمند خارجی آن نیست چرا که چنین وضعیتی به رکود و ندیدن نقاظ ضعف این پروژه می انجامد.