چگونه مسائل‌مان را حل کنیم

حل مسئله در کلی ترین معنی عبارتست از تنظیم و اجرای یک استراتژی عملیاتی (Course of action) که شما را قادر سازد به یک مقصد نهائی یا یک هدف خاص برسید. حل مسئله یک نقش بنیادی در زندگی روزمره ما دارد، هم از طریق اقدامات خودمان و هم از طریق اقدامات دیگران که بر ما اثر می گذارند. حل مؤثر مسئله مستلزم در فرآیند (Process) و جریان حل مسئله و توانائی و قابلیت استفاده از مهارت ها و تکنیک های مناسب، در زمان درست می باشد.

مسائل را بطور کلی می توان موقعیت هائی دانست که در آنها با عدم قطعیت یا دشواری در راه رسیدن به آنچه که می خواهیم بدست آوریم مواجه هستیم. بعنوان مثال؛

- ترک سیگار یک مسئله است وقتی که شما می خواهید آنرا ترک کنید ولی نمی توانید.

- بد کار کردن یک کامپیوتر یک مسئله است اگر کار شما را در زمان تعیین شده تمام نکند.

- حجم زیاد کار یک مسئله است وقتی که با توانائی شما برای کار مؤثر ناهماهنگ باشد.

- ارتباطات ضعیف یک مسئله است زمانی که کارآئی یک سازمان را کاهش دهد.

مسئله وقتی بوجود می آید که یک مانع ما را از رسیدن به هدف باز دارد. بعنوان مثال، از کار افتادن ماشین آلات (مانع) یک شرکت را از تحویل به موقع سفارشات (هدف) باز می دارد.

هدف: چیزی که ما تصمیم گرفته ایم به آن برسیم.   مانع: هر چیزی که ما را از رسیدن به هدف باز دارد.           هدف    +  مانع    : مسئله    .

با انبوهی از مسائل مختلف، با هدف ها و موانع متفاوت، در طول زندگی کاری مواجه می شویم که از نظر نوع و اهمیت اختلاف دارند. تعریف بطور دقیق مبنای پیدا کردن راه حل مؤثر است.

زمینه و سیمای مسئله هم می تواند تغییر کند. مسائلی که با آنها درگیر می شویم همیشه مسائل خود ما نیستند. گاهی اوقات درگیر حل مسائل می شویم که در حوزه مستقیم مسئولیت های ما نیست. در چنین مواردی مهم است که صاحب مسئله را تشخیص بدهیم.

حل مسئله فراتر از یافتن ساده راه درست از بیراهه می باشد. از آنجا که مسئله وقتی وجود دارد که مانعی در راه رسیدن به هدف وجود داشته باشد، حل مسئله یا مسئله گشائی می تواند به ما برای نیل به هدف هایی که خود تعیین می کنیم نیز کمک کند. با این معنی که، ما می توانیم از مسئله گشایی در خلق و کشف فرصت ها استفاده کنیم.

اگر همه چیز به آرامی پیش برود، طبیعی است که تصور کنیم با مسایلی برخورد نخواهیم کرد. این تصوری مخاطره آمیز است، حتی برای کسانی که در حال حاضر در زمینه کارشان موفق هستند. اگر آنها قادر به تغییر و توسعه نباشند، در حالیکه دیگران به پیش می تازند، بدون شک از قافله عقب خواهند ماند.

مسائل می توانند به دو گروه کلی طبقه بندی شوند:

- مسائل در مواقعی که وضعیت جاری آن چیزی نیست که انتظار داریم باشد. مسائل بسته یا حفظ وضع موجود.

- مسائل در مواردیکه می خواهیم وضعیت جاری را بنحوی تغییر دهیم ولی مانعی وجود دارد که ما را از آن باز می دارد. مسائل باز یا مسائل پیشرفت.

مسائل بسته وقتی پیش می آید که چیزی اتفاق افتاده است که نباید اتفاق می افتاد، یا چیزی که انتظار داشتیم اتفاق بیافتد و روی نداد. در چنین حالتی امور از وضع عادی یا وضع مورد نظر انحراف پیدا کرده است. برای مثال، استعفای یکی از افراد کلیدی یا عدم حضور سخنران اصلی در یک کنفرانس از مسائل بسته هستند. علت (یا مانع) ممکن است شناخته یا ناشناخته باشد ولی بایستی کاری در مورد آن کرد.

مسائل باز وقتی پیش می آید که ما می خواهیم به هدف مشخصی برسیم ولی موانع معینی سر راه ما هستند. این نوع مسائل را می توان به سه گروه تقسیم نمود:

- جائیکه نمی توانیم به هدف جاری خود برسیم، مثل عدم توفیق در اجرای برنامه فروش.

- جائیکه هدف جاری ما می تواند پیشی بگیرد، مثل افزایش یافتن کارآئی.

- جائیکه نیل به یک هدف جدید مستلزم حل مسئله باشد، مثل تولید یک محصول جدید یا ارائه یک خدمت تازه.

حل یک مسئله شامل پیدا کردن راه های غلبه بر موانع و رسیدن به هدف می باشد. برای اینکه بتوانیم یک مسئله را با موفقیت حل نمائیم باید از مراحل زیر عبور کرد:

- شناخت وتعریف مسئله

- یافتن راه حل های ممکن

- انتخاب بهترین راه حل

- پیاده کردن راه حل انتخابی

این مراحل چارچوب کاملا قابل انعطافی بوجود می آورد که می تواند به تناسب تمام مسائل تعدیل و با آنها سازگار شود. مثلا  در رابطه با مسائل بسته که فقط یک تعداد محدودی راه حل دارند تاکید روی تعریف و تحلیل مسئله می شود تا علل احتمالی ان روشن شود. در مقابل، در رابطه با مسائل باز کار بیشتری روی خلق ایده می شود تا یک طیف وسیعی از راه حل های احتمالی بدست آید.

در هر مرحله از حل مسئله ممکن است لازم شود که به عقب برگردیم و کار انجام شده در مرحله قبلی را تعدیل کنیم.

منبع: چگونه مسائل خود را حل کنیم/ نوشته مایکل استیونز/ ترجمه جهانشاه معینی/ انتشارات دانش