آیا زلزله‌ی ۹ ریشتری در ایران رخ می‌دهد؟

به گزارش پارس به نقل از ایسنا؛ دکتر مهدی زارع  با اشاره به تجربه غافلگیری فاجعه بار ژاپنی ها در زلزله ۹ ریشتری اخیر با توجه به خوش بینی آنها نسبت به عدم رخداد زلزله ای با چنین بزرگی گفت: بزرگترین زلزله برآورد شده در ژاپن حدود ۸ ریشتر بود؛ لذا حداکثر ارتفاع امواج سونامی ناشی از رخداد زمین لرزه در این کشور را هشت تا ٩ متر پیش بینی کرده بودند و نیروگاه هسته یی فوکوشیما هم آمادگی مواجهه با امواجی با چنین ارتفاعی را داشت ولی در اثر رخداد زلزله ۹ ریشتری، ارتفاع امواج سونامی به ۱۲ تا ۱۴ متر رسید که باعث ورود آب و زباله به خنک کننده های راکتورها و بسته شدن آنها و در نتیجه انفجار راکتورهای نیروگاه در روزهای بعد شد.

وی خاطرنشان کرد: تجربه ژاپن نشان می دهد در برآورد زلزله های احتمالی آینده نباید صرفا به داده های زمین لرزه های تاریخی و اطلاعات محدود موجود اکتفا کنیم و باید با مطالعات جدی تر برآوردها را به نحوی انجام دهیم که با رخداد زلزله ها بزرگ غافلگیر نشویم.

زارع تصریح کرد: برآورد دقیق بیشینه بزرگای زلزله های قابل وقوع در مناطق مختلف کشور نیازمند امکانات رصدی قوی تر است که امیدواریم با توجه به اهمیت این مساله و تخصیص اعتبارات لازم بتوانیم برآوردهای دقیق تری در این زمینه داشته باشیم.

دانشیار پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله در ادامه با بیان این که ۹۰ درصد اتفاقاتی که در پوسته زمین در ایران رخ می دهد بدون رخداد زلزله و از طریق آزاد شدن انرژی به صورت خزش و خمش در پوسته زمین است، اظهار داشت: تجربه موفق ژاپنی ها در کاهش مخاطرات زلزله که ناشی از توجه جدی آنها طی نود سال گذشته به این پدیده خصوصا پس از زلزله ویرانگر اول سپتامبر ۱۹۲۳ کانتو بوده است، نشان می دهد در صورت کسب آمادگی می توان بزرگترین زلزله ها را نیز با کمترین تلفات پشت سر گذاشت.

به گفته وی، زلزله ۱۹۲۳ کانتوی ژاپن با بزرگی ۷.۹ درمقیاس امواج سطحی، ۱۴۳ هزار کشته به جای گذاشت و ۹۰ سال پس از آن زلزله ویرانگر که به نام روز زلزله در تقویم ژاپن ثبت شده، زلزله و سونامی بزرگ اخیر ژاپن، صرف نظر از حادثه نیروگاه فوکوشیما تنها ۱۸ هزار کشته بر جای گذاشت و چند سال قبل نیز زلزله بزرگ کوبه ژاپن، تنها شش هزار کشته در پی داشت.

زارع گفت: این مساله نشان می دهد در صورت توجه جدی به مساله زلزله و سرمایه گذاری در زمینه تحقیقات زلزله می توان آسیب پذیری در برابر این پدیده طبیعی را به نحو چشمگیری کاهش داد. البته باید به این مساله هم توجه داشت که ژاپنی ها حدود ۳.۷ درصد از GDP این کشور را که حدود شش تریلیون دلار است به تحقیقات اختصاص داده اند و با توجه به بودجه پژوهشی ایران - در سال گذشته - که تنها حدود ۰.۴ درصد GDP کشور بوده و امسال احتمالا از این درصد هم کمتر است، نمی توان انتظار داشت تحقیقات جدی در خصوص زلزله قابل انجام باشد.

وی در ادامه با اشاره به تحقیقات یکی از دانشجویان دکتری خود در زمینه پیش بینی زلزله گفت: بررسی داده های لرزه یی ۱۷ سال اخیر (سال ۲۰۰۶ تا ژوئن۲۰۱۳) نشان دهنده احتمال وقوع زلزله ای با بزرگی ۷ در مقیاس امواج درونی زمین در شعاع ۵۰ کیلومتری تهران است.

بررسی داده های لرزه یی ۱۷ سال اخیر نشان دهنده احتمال وقوع زلزله ای با بزرگی ۷ در مقیاس امواج درونی زمین در شعاع ۵۰ کیلومتری تهران است

زارع با اشاره به لرزه خیزی بالای فلات ایران از جمله رخداد ۱۷ زمین لرزه با بزرگی بیش از ۷ در جنوب ایران به رخداد زلزله سراوان به عنوان بزرگترین زلزله ۵۶ سال اخیر ایران اشاره کرد و به ایسنا گفت: بعد از زلزله بزرگ ۲۷ فروردین ماه امسال سراوان، یادداشتی پژوهشی از سوی پروفسور رائول ماداریاگا، استاد فرانسوی شناخته شده زلزله شناسی در فضای مجازی منتشر شد که نسبت به رخداد قریب الوقوع یک مگاتراست (بزرگ راندگی) با توجه به فعال شدن گسل مکران با سازوکار کششی هشدار می داد. یک ماه بعد مقاله ای توسط اسمیت و همکاران در مجله پژوهش های ژئوفیزیکی منتشر شد که سناریوهای مختلف فعالیت لرزه یی بخش های مختلف گسل مکران را مطرح کرده بود. بر اساس بدبینانه ترین سناریو، احتمال رخداد زلزله ای با بزرگی ۹ در صورت فعال شدن بزرگترین طول از گسل مکران از حدود ساحل کراچی تا ساحل جاسک به طول حدود ٨٠٠ کیلومترمطرح شد و بر اساس سناریو دیگر اگر بخش کوچک تری از لبه فرورانش ورقه عربی به زیر رشته کوه مکران گسیخته شود، زلزله ای با بزرگی ۸ و در صورت فعال شدن بخشی کوچک تر، زلزله ای با بزرگای بین ۷ تا ۸ در مقیاس بزرگای گشتاوری در مناطق جنوب شرق ایران محتمل است. البته بر اساس داده های موجود احتمال رخداد زلزله ای با بزرگای بیش از ٩ در مناطق داخلی فلات ایران وجود ندارد ولی به لحاظ آماری در هر قرن احتمال رخداد دو زلزله با بزرگای گشتاوری ۸ در فلات ایران به ویژه در ناحیه فرورانش مکران وجود دارد.