کورس با همسايگان پر اشتها درميادين مشترک نفت و گاز+ جدول

پايگاه خبري تحليلي «پارس»- بسياري از ما هر روزه در مورد پول نفت و گاز به بهانه‌هاي مختلف مثل يارانه‌ها و . . . صحبت مي‌کنيم هر روز مي‌شنويم که ايران دارنده بزرگترين ذخاير نفت و گاز جهان است، اما عموما اطلاعات کمي در خصوص توليد نفت و گاز، مشکلات پيش‌رو و مطالباتي که مردم و رسانه‌ها مي‌بايست از متوليان صنعت نفت داشته باشند داريم. لذا از اين شماره روزهاي دوشنبه به بررسي مشکلات صنعت نفت و گاز کشور مي‌پردازيم. در اين شماره در عرصه توليد نفت به يکي از مهمترين مشکلات عرصه توليد (بالادست صنعت نفت) يعني بحث ميادين مشترک مي‌پردازيم و در شماره‌هاي بعدي مسائل ديگري از بالادست و پايين دست صنعت نفت را بررسي خواهيم کرد.

ميادين مشترک؛ از خزر تا خليج فارس
28 ميدان از حدود 100 ميدان نفت و گاز کشور با کشورهاي همسايه مثل عراق، عربستان، قطر و . . . مشترک است. از اين تعداد 18 ميدان نفتي، 4 ميدان گازي و 6 ميدان داراي ذخاير نفت و گاز است.

شرکت ملي نفت ايران تاکنون توليد از بيش از 10 ميدان مشترک نفت و گاز را آغاز کرده، اما توليد از 18 مخزن مشترک هنوز آغاز نشده است. از اين تعداد 15 ميدان در دريا و 13 ميدان در خشکي قرار دارد. عراق با 12 ميدان مشترک در راس همسايگان مشترک هيدروکربوري ايران قرار دارد. پس از آن 7 مخزن مشترک با امارات‏، 4 مخزن مشترک با عربستان سعودي، با قطر و عمان 2 مخزن و با هر يک از کشورهاي کويت و ترکمنستان نيز يک ميدان مشترک هيدروکربوري داريم .

به بيان ديگر، ايران در 4 منطقه مرزي، ميادين مشترک نفت و گاز با کشورهاي همسايه خود دارد که براي برداشت از آنها، درگير رقابتي سخت و نفس‌گير با رقباي منطقه‌اي است. منطقه نخست، ميدان‌هاي هيدروکربوري هستند که در خليج‌فارس واقع شده‌اند.

ميدان پارس جنوبي و 12 ميدان نفتي و گازي ديگر مشترک با کشورهاي قطر، عمان، امارات متحده،‌ کويت و عربستان در اين دسته قرار مي گيرند.

منطقه دوم ميادين مشترک جنوب و غرب ايران است که مهمترين آنها،‌ ميادين نفتي آزادگان، يادآوران و نفت‌‌‌ شهر به شمار مي روند.

منطقه سوم را ميادين مشترک درياي خزر تشکيل مي‌دهند که مهمترين آنها،‌ ميدان مشترک البرز است که ايران و آذربايجان در آن شريک هستند و منطقه چهارم ميادين مشترک، منابعي هستند که در شمال شرق کشورمان قرار دارند.

ميدان نفتي آزادگان، عرصه عهدشکني پيمانکاران
ميدان نفتي آزادگان با 33 ميليارد بشکه نفت خام يکي از بزرگترين ميادين نفتي جهان است و در منطقه مشترک بين ايران و عراق قرار دارد.

اين ميدان از سال 1378 کشف شده است و به دو بخش شمالي و جنوبي تقسيم مي‌شود. هم‌اکنون عراق به مدد قراردادهاي جذاب با شرکت‌هايي مثل شل بيش از 185 هزار بشکه در روز از ميدان مجنون که بخشي از آزادگان جنوبي است برداشت مي‌کند و تصميم دارد ميزان برداشت را به 400 هزار بشکه در روز برساند. اما برداشت ايران از آزادگان جنوبي نهايتا 50 هزار بشکه در روز است.وجود ذخاير ارزشمندي مثل آزادگان در کنار ميل و نياز شديد کشور عراق به افزايش درآمدهاي نفتي، خود ‌باعث شد اين کشور در 3 سال اخير، 70 بلوک اکتشافي و 65 ميدان نفتي خود را به مناقصه جهاني بگذارد.

در اين مناقصه‌ها، شرکت‌هاي بزرگي از انگلستان، فرانسه، نروژ، روسيه، چين و مالزي شرکت کرده و برنده شدند. با انجام اين مناقصات،‌ شرکت‌هاي برنده، متعهد شده‌اند ميلياردها دلار در سال هاي آينده، در پروژه‌هاي نفتي عراق سرمايه‌گذاري کنند.

بر همين اساس کشور عراق با توليد بيش از 4 ميليون بشکه نفت در روز به دومين توليدکننده اوپک تبديل شده است.اين در حالي است که ميدان بزرگ آزادگان عرصه عهدشکني پيمانکاران خارجي بوده است. بعد از آنکه شرکت ژاپني اينپکس بعد از امضاي قرارداد بهره‌برداري و شروع پروژه در سال 2001، بر اثر فشارهاي آمريکا، از اين ميدان خداحافظي کرد تا ايران در توسعه اين ميدان از رقيب عقبتر بماند.

بعد شرکت چيني سي ان پي سي نيز به دنبال کارشکني‌هاي فراوان و عدم پيشبرد پروژه از کشور اخراج شد تا آزادگان همچنان در آرزوي يک پيمانکار مطمئن بماند.بر اين اساس، در مجموع، توليد نفت ايران از کل ميادين مشترک با کشور عراق حدود 140 هزار بشکه است، اما عراق از همين ميادين حدود 300 هزار بشکه نفت استخراج مي کند و اين کشور با پشتوانه قراردادهاي جذاب هر روز بر اين مقدار مي‌افزايد. همچنين بر اساس آمار سال 89 برداشت عربستان از 4 ميدان نفتي مشترک با ايران، بيش از 10 برابر ايران است.

بزرگترين ميدان گازي جهان و لايه هاي نفتي فراموش شده
در حالي که همگان ميدان گازي پارس جنوبي را به ذخاير عظيم گاز آن مي‌شناسند و همواره سخن از برداشت چندين برابري قطر از اين ميادين مشترک گازي در ميان است اما ذخاير نفتي آن به شدت مغفول مانده است.

چنانچه با توسعه فازهاي مختلف پارس جنوبي و مخصوصا فاز 12 که نزديک به خط مشترک مرزي است، توليد گاز ايران افزايش يافته و با افتتاح ساير فازها وضعيت اميدوارکننده تر خواهد شد، اما برداشت ايران از لايه نفتي اين ميدان صفر است. حال آن که طرف قطري روزانه 450 هزار بشکه نفت استخراج مي کند که معادل 50 درصد صادرات نفت ايران در شرايط فعلي است.